ე.წ. Cabrini-Green-ის პროექტი ჩიკაგოში, აშშ. ქალაქის ცენტრიდან შორს, ღარიბ უბანში აშენებული სოციალური საცხოვრისის პროექტი მალევე გადაიქცა გეტოდ. დღეს, იგი წარმოადგენს ამერიკის შეერთებული შტატების წარუმატებელი საბინაო პოლიტიკის ერთ-ერთ ნათელ მაგალითს. საბოლოოდ, 2011 წელს კორპუსების დემონტაჟი განხორციელდა. ფოტო აღებულია ინტერნეტიდან.

საბინაო პოლიტიკა ქართულად

საქართველოში, დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, საბინაო პოლიტიკა მხოლოდ ბინების პრივატიზაციებში გამოიხატა  -  ყველას ყველაფერი გადაეცა, მათ შორის ე.წ. კომუნალკებიც, რომელიც საბჭოთა კავშირის დროს დროებით საცხოვრებლის ფუნქციას ასრულებდა, ამიტომაც მას არ აქვს ინდივიდუალური აბაზანა, ხანდახან სამზარეულოც კი. არავის გახსენებია ბინის მიღების მოლოდინში მყოფი ადამიანები - დაზარალდნენ კოოპერატივებიც, რადგან სახელმწიფომ შეწყვიტა მშენებლობების დაფინანსება, მათ მიერ მშენბანკში შეტანილი ფული კი გაქრა. დამოუკიდებლობიდან 30 წლის თავზე, სახელმწიფოს ჯერ კიდევ არ გააჩნია საბინაო პოლიტიკა და ზოგადად სიტყვა სოციალური მხოლოდ პირობითი ცნება გახდა, რომელიც თავის თავში არც არაფერს გულისხმობს. ავარიული კორპუსები, გადატვირთული საცხოვრებლები და სხვა მსგავსი პრობლემები რომ დავივიწყოთ, თბილისში, მხოლოდ 2016 წელს, მერიას, უსახლკაროდ რეგისტრაციის მოთხოვნით 6100-მა ოჯახმა მიმართა - რეალურად მათი რაოდენობა, გაცილებით მეტი უნდა იყოს, რადგან, მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა, განსაკუთრებით უსახლკაროებმა არც კი იციან არსებული სახელმწიფო დახმარებების შესახებ და მეორე, არავის აღურიცხავს თუ რამდენ ადამიანს არ აქვს საცხოვრებელი პირად საკუთრებაში და უწევს ქირით ცხოვრება, ხელფასიდან ხელფასამდე. აღსანიშნავია, ისიც რომ სახელმწიფო უკვე ახორციელებს უსახლკაროთა ქირით უზრუნველყოფის პროგრამას, კერძოდ, ბენეფიციარს ყოველთვიურად 300 ლარს უხდის, 2-3 წლის განმავლობაში. პროექტის მიზანი არ არის უსახლკარობის პრობლემის დაძლევა, არამედ იგი, მხოლოდ და მხოლოდ დროებით თავშესაფარს აძლევს მსურველს, ამავდროულად არ ითვალისწინებს შინამეურნეობის სულადობას, ადგილმდებარეობასა და სპეციალურ საჭიროებებს, ხოლო თანხა ფიქსირებულია. მაგალითად, ისნის რაიონის გამგეობა 223 ბენეფიციარზე ყოველთვიურად ხარჯავს 60365 ლარს; (8) ფულადი დახმარების სიმცირის გამო ბენეფიციარი იძულებულია იქირაოს მძიმე მდგომარეობაში არსებული საცხოვრისი. (9)

2020 წელს, თბილისის მერიის მიერ, აფრიკის ტერიტორიაზე არსებული დასახლებების დარბევის შემდეგ, მერმა, კახი კალაძემ განაცხადა: „უსახლკაროებს რაც შეეხება, ჩვენ გვაქვს ლილოს თავშესაფარი, რომელიც შეიძლება ითქვას, რომ ნახევრად ცარიელია. ვისაც სურვილი ექნება, ჩვენ მაქსიმალურად ხელს შევუწყობთ, რომ მოვათავსოთ ამ თავშესაფარში” (10) - მართლაც, ქალაქში რომელშიც მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს, აქვს მხოლოდ სამი თავშესაფარი, სულ 240 ადგილი.

კონკრეტულად კალაძის ნათქვამი თავშესაფარი კი, ქალაქის ცენტრიდან ძალიან შორს, ლილოში მდებარეობს - ფაქტობრივად იქ მოხვედრილი ადამიანი, კარგავს ქალაქზე წვდომას და იზოლირდება იქ არსებულ გარემოში და არ ემსახურება გრძელვადიან უსახლკარობის დაძლევის გეგმას.

სახელმწიფოს როლი ბინათმშენებლობაში მიზერულია და ერთადერთი პროექტი რომელსაც ახორციელებს, არის დევნილთა გრძელვადიანი განსახლების პროგრამა. ვარდების რევოლუციის შემდეგ, კახა ბენდუქიძის ეკონომიკური რეფორმების შედეგად, ხელისუფლებამ „ახალი სოციალური პოლიტიკა გაატარა“ - დევნილების მიერ იძულებით დაკავებული შენობებიდან მასობრივი, ძალდატანებითი და დამამცირებელი გამოსახლებები, მიზერული კომპენსაციის სანაცვლოდ. ქართული ოცნების პირობებში, გაჩნდა დევნილთა გრძელვადიანი განსახლების პოლიტიკა, რომელიც მიზნად ისახავს ამ იძულებით გადაადგილებულ პირთა ბინებით დაკმაყოფილებას. ერთი შეხედვით ეს დამაიმედებელი მოვლენაა, მეორეს მხრივ კი დევნილები ჩივიან სამინისტროში არსებულ კორუფციასა და ნეპოტიზმზე - ბინას იღებს ის, ვისაც არ ეკუთვნის, მეტიც, პროგრამა ვერ ეწევა დევნილთა წინაშე არსებულ გამომწვევებს რაც უთანასწორობისა და უსამართლობის განცდას ახალი ძალით წარმოშობს, ამჯერად უკვე დევნილთა ახალ თაობებშიც. (11)

სოციალური მშენებლობებს ევროპაში დიდი ისტორია აქვს და იგი ჯერ კიდევ გასულ საუკუნეში დაიწყო. ევროპაში, დიდი ხნის წინ გააცნობიერეს, რომ სახელმწიფომ პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს საკუთარ მოქალაქეებზე და დაეხმაროს გრძელვადიანი საცხოვრებელი პირობების შექმნაში. თუნდაც საბჭოთა ბინათუზრუნველყოფის გამოცდილების მქონე სახელმწიფოს, წესით, კარგად და ზუსტად უნდა ახსოვდეს თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია საბინაო პოლიტიკა - მაგრამ მაინც, დამოუკიდებლობიდან 30 წლისთავზეც, მას არ გააჩნია თუნდაც უსახლკარობის დაძლევის გეგმა - მაინც, ათასობით (თავისუფლად შესაძლებელია ათი-ათასობითაც კი) ადამიანისთვის, 1961 წელს მშენებლობაში ნებადართული, ერთ-ოთახიანი „ხრუშოვკაც“ კი საოცნებოა და მაინც, თბილისში, ჯერ კიდევ არსებობს უამრავი ბინა ინდივიდუალური აბაზანის გარეშე.



________________________________________
(1) Nikita S. Khrushchev, Khrushchev Remembers: The Last Testament, გვ. 102.
(2) Henry W.Morton, Housing in the Soviet Union, გვ.69
(3) HENRY W. MORTON, WHO GETS WHAT, WHEN AND HOW? HOUSING IN THE SOVIET UNION, გვ.7
(4) საბინაო პოლიტიკა საქართველოში 2018, გვ.25
(5) Kaasalainen, T. & Huuhka, S., HOMOGENOUS HOMES OF FINLAND: ‘STANDARD’ FLATS IN NON-STANDARDIZED BLOCKS, გვ.8
(6) Robert G. Wertheimer, The Miracle of German Housing in the Postwar Period, გვ. 340
(7) Cyrus Vakili-Zad, Public Housing: A Summary of  Major Differences Between the United States and Canada, გვ.115.
(8) იქვე, გვ.55
(9) უსახლკარობის სახელმწიფო პოლიტიკის ანალიზი 2016, გვ.56
(10) IPN - “კახა კალაძის განცხადებით, უსახლკარო მოქალაქეებს, სურვილის შემთხვევაში, ლილოს თავშესაფარში მოათავსებენ”.
(11) ქეთი სართანია, მოლოდინის პოლიტიკა და დევნილები, Netgazeti.ge