გახსენით მობილურ აპლიკაციაში

ახალი დრო, იდეები, ადამიანები.
EN
ბარბარობა

ბარბარობა | ინდიგო N51

ბარბოლ

გაზაფხულზე ვიდრე ხეხილი ყლორტებს გა­მოიღებდა, მულახელი მოსახლიდან თითო კაცი ტყეში წავიდოდა, იქ ახალგაზრდა არ­ყის ხეს ძირიანად ამოაგდებდა, სახლში წა­იღებდა, დასჭრიდა, კონებად შეკრავდა და წმინდა ბარბარეს დღისთვის შეინახავდა.

სამი დღით ადრე კაცებს საღამოობით ბავ­შვებს და მამაკაცებს მიჰქონდათ ეს კონები ბარბალეს ეკლესიის ეზოში, იქ მათ ცეცხლს მოუკიდებდნენ და აცხობდნენ რიტუალურ პურებს, თვალების ტკივილით დაავადე­ბულებისათვის ზედმეტად სამ ცალ პურს გამოაცხობდნენ და შესწირავდნენ. შემ­წირველი ქალი იყო. იგი ასე ლოცულობდა ხოლმე:

„დიდება მოგსვლოდეს ბარბალ ქვიშისას, მადლი გექნება, უშველე ჩვენი სახლის საქონელს და ადამიანს, მიეცი გულის სი­ხარული, თვალის სინათლე, ჩვენ სახლში მყოფ ადამიანის და საქონლის თვალის ტკივილი და სხეულის სენი ქვემოთ წყალს მიეცი, ზემოთ ქარსა, გაგვიმარჯვე შენი ლოცვა და ვედრება გამაყოლე ჩვენ სახ­ლში შენი წყალობა, შენი შესაწირი; ჩვენი ჯალაბობის დასაკმაყოფილებელი ნუ გა­მოგვილიე ჩვენ სახლში. მარჯვნისაკენ (წაღმა) წარმართე ჩვენი სახლის საქონელი და კაცი“.

ემზარ გუჯეჯიანი, 74 წლის, სოფელი ჭოლაში, 1935 წ.

 ნებულა

ლჷჯემ გაგ (რძის ფაფა)

ამ დღეს დილით სახლის უფროსი ქალი, რომელსაც ბალს­ქვემოთ დიხსალ­ი ეწო­დება, მოხარშავდა რძის ფაფას (ლჷჯემი გაგ­ს) წმინდა პურის ფქვილისგან და შინა­ური საქონლის მფარველი ძალის სახელზე შესწირავდა; თან შემდეგ ლოცვას წარმოს­თქვამდა:

„საქონლის სალოცავო ღმერთო, ამის მწველელი გაგვიმრავლე, მადლი გექნება“.

გათავდებოდა თუ არა ლემზირი, ოჯახის წევ­რები შეწირულ ფაფას შეექცეოდნენ.

ლემზირი ნიშნავდა ლოცვას და საწირავის მიტანას ერთად. ამავე ძირისგან ნაწარ­მოებია შესაწირავი პურის სახელწოდება ლემზირი და შემწირველ­მლოცავი პირისა მომზირი.

საღამოს დიასახლისი გამოაცხობდა ყვე­ლიან კვერებს, ქუთებს და მათ შორის შედარებით დიდი ზომის ორ კვერს – ერთს ძროხების მწველელი ქალისათვის და მეო­რეს საქონლის მკვებავი კაცისათვის.

„ო­ო მადლიანო ბარბოლ, ანგელოზო, ცხიმიან­რძიანად გაამრავლე ჩვენი ოჯახის ძროხები; ბალნის, ბუსუსისა და ჩლიქის ნამცეცის გარდა არაფერი და­აკლო, დანაკლისი მომატებად შესცვალე“.

ქაბანან ჭკადუა, 45 წლის, ბალს ქვემოთ სვანეთი, სოფელი ლახამულა

ნასა 2015

თავთავის ლემზირი

დილით (ბარბარობის დილას) დიასახ­ლისი ფეტვის ფაფას (გაგ­ს) ხარშავ­და შრატში და წვრილად დაჭრილ ყველში, მას შუშ­ი ეწოდებოდა. შუშ­ით სავსე ქვაბს დადგამდნენ სგირ­ის აღმოსავლეთის კედლის მარჯვენა სარკმელთან მიწაზე. აქ მას სახლის უფროსი წაღმა მარჯვენა მხარეზე და­ ატრიალებდა და თან დაილოცებოდა ბარბოლ­ის სახელზე. შეწირული შუშ­ი ოჯახის წევრებს იქვე უნდა შეეჭამათ.

საღამოთი დიასახლისი დააცხობ­და ოჯახის დანარჩენ წევრთათვის სათითოო ხაჭაპურს. შემდეგ თავ­თავის ლემზირ­ით ხელში მიდიოდ­ნენ: დიასახლისი პურის ფქვილის კიდობანთან, ძროხების მწველე­ლი საძროხესთან, ხოლო ხარების მომვლელი სახარის წინ და აქ თითო­ეული მათგანი ცალკე ლოცულობდა. დიასახლისი ევედრებოდა ლამარია­ს: 

„ლამარია მადლიანო, ჩემი ხელის მონაკიდი შენი ხელის მონაკიდად აქ­ციე, ზედმეტი კიდობნები გვედგას, ისე ჰქენი ჩვენი საქმე მადლიანო, სვიანი, მარგებელი და ბარაქიანი ამყოფე ჩვე­ნი მოსავალი, უნებურად არ დაგვახარ­ ჯვინო, დიდების მიმღებო ლამარია.

ბარბოლ ბატონო,
მეწველი და მეუღლე გაგვიმრავლე, მისი გამომყენებელი ადამიანი გაგვიმ­რავლე, შენ გევედრებით ბარბოლო, ინებე ჩვენი ნალოცი“.

ვიბლიან ვიბლიანის ძე ვიბლიანი, 86 წლის, სოფელი ფარი, 1936 წ.

nasa-2018


თოვლის კოშკი

მთავარანგელოზის კაცები (მრევლი) უდე­სიანები და ჯაჯვანები ამ დღისათვის ეკლე­სიის ეზოში აღმართავდნენ დიდ თოვლის კოშკს, რომელსაც შუაგულში ხეს დაატა­ნებდნენ და მის წვერზე ხის ჯვარს დაამაგ­რებდნენ. ბარბარობის დილით ყოველი ოჯახიდან მიემართებოდნენ შესაწირავი პურებითა და არაყით მთავარანგელოზის ეკლესიაში და იქ ევედრებოდნენ მთავარანგელოზს სოფლის მშვიდობიანო­ბას. ლოცვის შემდეგ არაყსა და ლემზი­რებს შეექცეოდნენ და შექეიფიანებულნი მიემგზავრებოდნენ თოვლის კოშკისაკენ. აქ ისინი გარს უვლიდნენ თოვლის კოშკს და თან კვირიას საგალობელს მღეროდ­ნენ. სიმღერას რომ გაათავებდნენ, ადრე­ვე გამზადებულ ნიჩბებს მოიმარჯვებდნენ; უბნების მიხედვით დაანაწილებდნენ და თითეული უბნის კაცი თავის მხარისკენ შეუდგებოდა გამალებით თოვლის კოშკის ძირის გამოთხრას, რადგან

მათი რწმე­ნით, რა მხარესაც კოშკი წაიქცეოდა, იქით კარგი მოსავალი იქნებოდა.

ამის გარდა, კარგი წლისათვის, ე.წ. კარგი მოსავლია­ნობისათვის მნიშვნელობა ჰქონდა იმასაც, თუ ვის ჩაუვარდებოდა ხელში კოშკის წვერზე აღმართული ჯვარი. ამიტომ ყველა ცდილობდა ეს ჯვარი ხელში ჩაეგდო, რის გამო ზოგჯერ მუშტი­კრივიც კი იმართებო­და ხოლმე.

საღამოს მთავარანგელოზის მრევლი კაცები შეიკრიბებოდნენ რომელიმე მოსახლის სახლში და იქ ღამისთევას მართავდნენ და არყის სმაში, ცეკვა­ თამაშსა და სიმღერებში ატარებდნენ დროს დილამდე.

გიგო შუკვანი, 70 წლის, სოფელი ლემსია, 1936 წ.

nasa-2022

სამი ტაბლა

რაჭაში ბარბარობა (4/17 ქრისტე­ შობის თვე) ყველა დღესასწაულის დასაწყისად ითვლება. ამ დღეს განსაკუთრებით უქმობენ ქალები და კაცებისთვის კი უქმი არ არის. დილი­დან ქალები შეუდგებოდნენ სახლ­კა­რის დასუფთავებას; მთელი ჭურჭელი უნდა გაერეცხათ. კერვა, ჭრა და ქსოვა არ შეიძლებოდა. ამ დღეს ადრიანად სადილობისათვის უნდა მოეწვიათ საახალწლო მეკვლე (მკლოვიარე), სადილზე დასტოვებდნენ – გამო­უცხობდნენ ლობიანებს, უსათუოდ ღვინოს დაალევინებდენ და ისე გაისტუმრებდენ. თუ ეს მეკვლე კარ­გი ფეხის გამოდგებოდა, ე.ი. ოჯახს ადამიანის სული არ დააკლდებოდა და ბევრი გოჭ­ქათამი დაიბადებოდა, მაშინ ყოველ წელს ის არის მეკვლედ და მისი გამოცვლა არ შეიძლებოდა. სხვა შემთხვევაში მეკვლეს ცვლიდნენ. ზოგჯერ თავიანთი ოჯახიდან ირჩევდ­ნენ კაი ფეხის ვინმეს. გარეშე მკლოვი­არე არც იცოდენ და თავის ოჯახიდან კაი ფეხის ვინმე უნდა აერჩიათ. იმას ბარბალობის წინა ღამეს საბძელში ან სხვა ბურულში დააწვენდენ და ბარ­ბარობა დილას ადრე შემოვიდოდა შინ.

ბარბარობას საღამოს ვახშმობის­თვის უფროსი ქალი გამოაცხობდა სამ ჯვარდასახულ ტაბლას, რომლებშიც უსათუოდ უნდა ყოფილიყო ჩართული ლობიო ან ნიგოზი.

ეს იქნებოდა სარ­თვი, ტაბლა, „გულცარიელი“, ხმელა ე.ი. უსართვო არ უნდა ყოფილიყო, რადგან ბარბარობა დღეს გულცარიე­ლი კერძის გაკეთება ნიშნავდა მთელი წლის განმავლობაში ოჯახში სიცარი­ელეს. ვახშმობის წინ უფროსი ქალი ლოცვას შეუდგებოდა: პატარა კეცზე დააყრიდა ნაკვერჩხალს, ზედ საკმე­ველს მოაკმევდა, ამ კეცს დასდებდა პატარა სუფრაზე, იქვე სამი ტაბლა (ბარბარესთვის განკუთვნილი რიტუ­ალური პური) ედგათ. ღვინით სავსე ჭიქით უფროსი ქალი კერასთან ამ სუფრას სამჯერ შეატრიალებდა და შე­ილოცებდა:

„ღმერთო, გაგვიკეთე ნათეს­ნამუშევა­რი, გვამყოფე ტანთელად, გულმხია­რულად“.

შემდეგ სამი რიტუალური პური ოჯახის ყველა წევრს შორის უნდა განაწილე­ბულიყო, მათ ეს პურები ვახმშმობამდე უნდა მიერთვათ.

ბარბარობა დღეს ოჯახის უფროსი ქალი ადგებოდა ყველაზე ადრე, და­ანთებდა ცეცხლს, შემდეგ კი გარეთ გავიდოდა და საბძლიდან კალთით შემოიტანდა ბზეს, რომელსაც შემოსვ­ლისთანავე მიმოაბნევდა სოხანეში და თან იტყოდა: „ჩიე­ჩიე­ჩიე ვარია და ყვინჩილე, ვარია და ყვინჩილე“. მხო­ლოდ ამის შემდეგ შეეძლოთ ადგომა ოჯახის დანარჩენ წევრებს. ყველანი დაიბანდნენ, სახლს დაგვიდნენ და სა­დილის სამზადისს შეუდგებოდნენ. 

loader
შენი დახმარებით კიდევ უფრო მეტი მაღალი ხარისხის მასალის შექმნას შევძლებთ გამოწერა