ბარბარობა | ინდიგო N51

თავთავის ლემზირი

დილით (ბარბარობის დილას) დიასახ­ლისი ფეტვის ფაფას (გაგ­ს) ხარშავ­და შრატში და წვრილად დაჭრილ ყველში, მას შუშ­ი ეწოდებოდა. შუშ­ით სავსე ქვაბს დადგამდნენ სგირ­ის აღმოსავლეთის კედლის მარჯვენა სარკმელთან მიწაზე. აქ მას სახლის უფროსი წაღმა მარჯვენა მხარეზე და­ ატრიალებდა და თან დაილოცებოდა ბარბოლ­ის სახელზე. შეწირული შუშ­ი ოჯახის წევრებს იქვე უნდა შეეჭამათ.

საღამოთი დიასახლისი დააცხობ­და ოჯახის დანარჩენ წევრთათვის სათითოო ხაჭაპურს. შემდეგ თავ­თავის ლემზირ­ით ხელში მიდიოდ­ნენ: დიასახლისი პურის ფქვილის კიდობანთან, ძროხების მწველე­ლი საძროხესთან, ხოლო ხარების მომვლელი სახარის წინ და აქ თითო­ეული მათგანი ცალკე ლოცულობდა. დიასახლისი ევედრებოდა ლამარია­ს: 

„ლამარია მადლიანო, ჩემი ხელის მონაკიდი შენი ხელის მონაკიდად აქ­ციე, ზედმეტი კიდობნები გვედგას, ისე ჰქენი ჩვენი საქმე მადლიანო, სვიანი, მარგებელი და ბარაქიანი ამყოფე ჩვე­ნი მოსავალი, უნებურად არ დაგვახარ­ ჯვინო, დიდების მიმღებო ლამარია.

ბარბოლ ბატონო,
მეწველი და მეუღლე გაგვიმრავლე, მისი გამომყენებელი ადამიანი გაგვიმ­რავლე, შენ გევედრებით ბარბოლო, ინებე ჩვენი ნალოცი“.

ვიბლიან ვიბლიანის ძე ვიბლიანი, 86 წლის, სოფელი ფარი, 1936 წ.

მთავარანგელოზის კაცები (მრევლი) უდე­სიანები და ჯაჯვანები ამ დღისათვის ეკლე­სიის ეზოში აღმართავდნენ დიდ თოვლის კოშკს, რომელსაც შუაგულში ხეს დაატა­ნებდნენ და მის წვერზე ხის ჯვარს დაამაგ­რებდნენ. ბარბარობის დილით ყოველი ოჯახიდან მიემართებოდნენ შესაწირავი პურებითა და არაყით მთავარანგელოზის ეკლესიაში და იქ ევედრებოდნენ მთავარანგელოზს სოფლის მშვიდობიანო­ბას. ლოცვის შემდეგ არაყსა და ლემზი­რებს შეექცეოდნენ და შექეიფიანებულნი მიემგზავრებოდნენ თოვლის კოშკისაკენ. აქ ისინი გარს უვლიდნენ თოვლის კოშკს და თან კვირიას საგალობელს მღეროდ­ნენ. სიმღერას რომ გაათავებდნენ, ადრე­ვე გამზადებულ ნიჩბებს მოიმარჯვებდნენ; უბნების მიხედვით დაანაწილებდნენ და თითეული უბნის კაცი თავის მხარისკენ შეუდგებოდა გამალებით თოვლის კოშკის ძირის გამოთხრას, რადგან

მათი რწმე­ნით, რა მხარესაც კოშკი წაიქცეოდა, იქით კარგი მოსავალი იქნებოდა.

ამის გარდა, კარგი წლისათვის, ე.წ. კარგი მოსავლია­ნობისათვის მნიშვნელობა ჰქონდა იმასაც, თუ ვის ჩაუვარდებოდა ხელში კოშკის წვერზე აღმართული ჯვარი. ამიტომ ყველა ცდილობდა ეს ჯვარი ხელში ჩაეგდო, რის გამო ზოგჯერ მუშტი­კრივიც კი იმართებო­და ხოლმე.

საღამოს მთავარანგელოზის მრევლი კაცები შეიკრიბებოდნენ რომელიმე მოსახლის სახლში და იქ ღამისთევას მართავდნენ და არყის სმაში, ცეკვა­ თამაშსა და სიმღერებში ატარებდნენ დროს დილამდე.

გიგო შუკვანი, 70 წლის, სოფელი ლემსია, 1936 წ.

სამი ტაბლა

რაჭაში ბარბარობა (4/17 ქრისტე­ შობის თვე) ყველა დღესასწაულის დასაწყისად ითვლება. ამ დღეს განსაკუთრებით უქმობენ ქალები და კაცებისთვის კი უქმი არ არის. დილი­დან ქალები შეუდგებოდნენ სახლ­კა­რის დასუფთავებას; მთელი ჭურჭელი უნდა გაერეცხათ. კერვა, ჭრა და ქსოვა არ შეიძლებოდა. ამ დღეს ადრიანად სადილობისათვის უნდა მოეწვიათ საახალწლო მეკვლე (მკლოვიარე), სადილზე დასტოვებდნენ – გამო­უცხობდნენ ლობიანებს, უსათუოდ ღვინოს დაალევინებდენ და ისე გაისტუმრებდენ. თუ ეს მეკვლე კარ­გი ფეხის გამოდგებოდა, ე.ი. ოჯახს ადამიანის სული არ დააკლდებოდა და ბევრი გოჭ­ქათამი დაიბადებოდა, მაშინ ყოველ წელს ის არის მეკვლედ და მისი გამოცვლა არ შეიძლებოდა. სხვა შემთხვევაში მეკვლეს ცვლიდნენ. ზოგჯერ თავიანთი ოჯახიდან ირჩევდ­ნენ კაი ფეხის ვინმეს. გარეშე მკლოვი­არე არც იცოდენ და თავის ოჯახიდან კაი ფეხის ვინმე უნდა აერჩიათ. იმას ბარბალობის წინა ღამეს საბძელში ან სხვა ბურულში დააწვენდენ და ბარ­ბარობა დილას ადრე შემოვიდოდა შინ.

ბარბარობას საღამოს ვახშმობის­თვის უფროსი ქალი გამოაცხობდა სამ ჯვარდასახულ ტაბლას, რომლებშიც უსათუოდ უნდა ყოფილიყო ჩართული ლობიო ან ნიგოზი.

ეს იქნებოდა სარ­თვი, ტაბლა, „გულცარიელი“, ხმელა ე.ი. უსართვო არ უნდა ყოფილიყო, რადგან ბარბარობა დღეს გულცარიე­ლი კერძის გაკეთება ნიშნავდა მთელი წლის განმავლობაში ოჯახში სიცარი­ელეს. ვახშმობის წინ უფროსი ქალი ლოცვას შეუდგებოდა: პატარა კეცზე დააყრიდა ნაკვერჩხალს, ზედ საკმე­ველს მოაკმევდა, ამ კეცს დასდებდა პატარა სუფრაზე, იქვე სამი ტაბლა (ბარბარესთვის განკუთვნილი რიტუ­ალური პური) ედგათ. ღვინით სავსე ჭიქით უფროსი ქალი კერასთან ამ სუფრას სამჯერ შეატრიალებდა და შე­ილოცებდა:

„ღმერთო, გაგვიკეთე ნათეს­ნამუშევა­რი, გვამყოფე ტანთელად, გულმხია­რულად“.

შემდეგ სამი რიტუალური პური ოჯახის ყველა წევრს შორის უნდა განაწილე­ბულიყო, მათ ეს პურები ვახმშმობამდე უნდა მიერთვათ.

ბარბარობა დღეს ოჯახის უფროსი ქალი ადგებოდა ყველაზე ადრე, და­ანთებდა ცეცხლს, შემდეგ კი გარეთ გავიდოდა და საბძლიდან კალთით შემოიტანდა ბზეს, რომელსაც შემოსვ­ლისთანავე მიმოაბნევდა სოხანეში და თან იტყოდა: „ჩიე­ჩიე­ჩიე ვარია და ყვინჩილე, ვარია და ყვინჩილე“. მხო­ლოდ ამის შემდეგ შეეძლოთ ადგომა ოჯახის დანარჩენ წევრებს. ყველანი დაიბანდნენ, სახლს დაგვიდნენ და სა­დილის სამზადისს შეუდგებოდნენ.