მდინარე ვერეს სტიქია

 1924 წ. „კომუნისტი“

რო­გორც ჩვე­ნი გა­ზე­თის 13 ივ­ნი­სის ნო­მერ­ში იყო აღ­ნიშ­ნუ­ლი, 11 ივ­ნისს, სა­ღა­მოს 7 სა­ათ­ზე თბი­ლის­ში ამო­ვარ­და კუ­დი­ა­ნი ქა­რი, რო­მელ­მაც ნა­ხე­ვა­რი სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­უძ­ლე­ბე­ლი გა­ხა­და ქუ­ჩა­ში გა­მოს­ვ­ლა და­ყე­ნე­ბუ­ლი კო­რი­ან­ტე­ლის გა­მო. ხო­ლო 12 ივ­ნისს, სა­ღა­მოს 8 სა­ათ­ზე და­იწყო ელ­ვა და ქუ­ხი­ლი, რა­საც მოჰ­ყ­ვა ჯერ ნე­ლი და შემ­დეგ ძლი­ე­რი წვი­მა, რო­მე­ლიც გაგ­რ­ძელ­და 1 სა­ათს. 

წვი­მამ აადი­და ღე­ლე­ე­ბი, რა­საც მოჰ­ყ­ვა შემ­დე­გი უბე­დუ­რი შემ­თხ­ვე­ვა: 1-ელ სა­მი­ლი­ციო უბან­ში, ვე­რის ღე­ლეს­თან ბო­ზარ­ჯი­ან­ცის თუ­თუ­ნის ქარ­ხ­ნის მახ­ლობ­ლად, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად და­ბი­ნა­ვე­ბუ­ლან მახ­ლო­ბელ სოფ­ლი­დან ჩა­მო­სუ­ლი გლე­ხე­ბი ურ­მე­ბით ღა­მის გა­სა­თე­ვად. გლე­ხე­ბი მოჰ­ყ­ვ­ნენ წვი­მა­ში, მო­უ­ლოდ­ნე­ლად აღ­ნიშ­ნუ­ლი ღე­ლე­დან მო­ვარ­დ­ნი­ლა ძლი­ე­რი ნი­აღ­ვა­რი და იქ და­ბა­ნა­კე­ბუ­ლი გლე­ხე­ბი თა­ვი­ან­თი ხარ­-ურ­მე­ბით გა­უ­ტაც­ნია და გა­და­უყ­რია მტკვარ­ში. 

და­ღუ­პულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა და ზა­რა­ლი გა­მო­ურ­კ­ვე­ვე­ლი­ა. უბე­დუ­რე­ბის ად­გილ­ზე სას­წ­რა­ფოდ გა­მოცხად­და მი­ლი­ცი­ის უფ­რო­სი და ცეცხ­ლის მქრო­ბე­ლი რაზ­მი.

1960 წ. 4 ივ­ლი­სი

რა ტრა­გე­დია დატ­რი­ალ­და დღეს თბი­ლის­ში. წყლით დამ­ხ­რ­ჩ­ვა­ლი არ­წი­ვი და ხე­ზე გა­სუ­ლი ზღვის ლო­მი!
ამის გა­მო­გო­ნე­ბა ზღაპ­რებ­შიც ძნე­ლი­ა.

დი­ლის 9 სა­ათ­ზე, რო­დე­საც მე მე­ძი­ნა, მო­სუ­ლა დი­დი წვი­მა. ადი­დე­ბუ­ლა მდი­ნა­რე ვე­რე და მოგ­ლე­ჯი­ლი ხე­ე­ბი­თა და ლო­დე­ბით ამო­უვ­სია ვა­რა­ზის­ხე­ვის ქუ­ჩის ქვეშ გაყ­ვა­ნი­ლი გვი­რა­ბი, შე­გუ­ბე­ბუ­ლა წყა­ლი და ამო­უხ­რ­ჩ­ვია ზო­ო­პარ­კი!

წყლით დამ­ხ­რ­ჩ­ვა­ლი არ­წი­ვი?! თან მე­ცი­ნე­ბა, თან მე­ტი­რე­ბა ამის გა­ფიქ­რე­ბა­ზე. რო­ცა გა­ლი­ა­ში მი­წით და­სი­ლუ­ლი და უძ­რა­ვად მწო­ლი­ა­რე ვეფხ­ვი და­ვი­ნა­ხე, მარ­თ­ლაც კი­ნა­ღამ ავ­ტირ­დი. ყვე­ლა ლო­მი, ყვე­ლა ავა­ზა და ყვე­ლა ვეფხ­ვი და­იხ­რ­ჩო. წარ­მო­ვიდ­გი­ნე, რო­გორ ებ­რ­ძოდ­ნენ წყალს, რო­გორ გაჰ­ყ­ვეს ნეს­ტო­ე­ბი გა­ლი­ის ჭერ­ში, რკი­ნებს შო­რის, ეს იყო მა­თი უკა­ნას­კ­ნე­ლი გაბ­რ­ძო­ლე­ბა, მე­რე წყალ­მა გა­ლი­ის ჭე­რიც და­ფა­რა. ლო­მი, ლო­მი წყლით დამ­ხ­რ­ჩ­ვა­ლა იმი­ტომ, რომ დატყ­ვე­ვე­ბუ­ლი იყო, და არ­წი­ვიც იმი­ტომ, რომ დატყ­ვე­ვე­ბუ­ლი იყო.

თეთ­რი დათ­ვე­ბი მუ­ცელ­და­ბე­რი­ლე­ბი ეყარ­ნენ ცე­მენ­ტის ცივ იატაკ­ზე. ალ­ბათ, რო­გორ ესი­ა­მოვ­ნათ პირ­ვე­ლად, რო­ცა ზაფხუ­ლის ამ თბილ დი­ლას წყა­ლი შე­უდ­გათ მუხ­ლამ­დე, მაგ­რამ მე­რე? ალ­ბათ, ვცდე­ბი, ასე არ მოტყუვ­დე­ბოდ­ნენ, ალ­ბათ, ყო­ველ­მა მხეც­მა ინ­ს­ტინ­ქ­ტით იგ­რ­ძ­ნო სა­შიშ­რო­ე­ბა და და­იწყო ბრძო­ლა გა­ლი­ებ­ში, ისე თვალ­ნათ­ლივ ვიგ­რ­ძე­ნი ეს სუ­რა­თი, რომ მაჟ­რ­ჟო­ლებს ხოლ­მე, რო­გორ მე­ნა­ნე­ბა, რო­გორ მე­ცო­დე­ბა მხე­ცე­ბი, იმი­ტომ რომ უთა­ნას­წო­რო ბრძო­ლა­ში და­ი­ღუპ­ნენ. რა მო­უ­ლოდ­ნე­ლი იყო ალ­ბათ, ეს წყლის შე­მო­ტე­ვა მათ­თ­ვის, უფ­რო მო­უ­ლოდ­ნე­ლი, ვიდ­რე ადა­მი­ა­ნის­თ­ვის იქ­ნე­ბო­და. მხო­ლოდ ბე­გე­მოტ­მა შეს­ძ­ლო რკი­ნის ფარ­დის გა­მომ­ტ­ვ­რე­ვა და გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა. იმ სა­ღა­მოს იგი უძ­რა­ვად იწ­ვა სა­ზაფხუ­ლო ვო­ლი­ერ­ში და მძი­მედ ქში­ნავ­და ბრძო­ლა­გა­დახ­დი­ლი. რო­გორ მე­ცო­დე­ბი­ან ლო­მე­ბი, ვეფხ­ვე­ბი და არ­წი­ვე­ბი. ის ღრუბ­ლე­ბი მო­ვიდ­ნენ აფ­რი­კი­დან.

ავტორი: ედიშერ ყიფიანი

2015 წ. 14 ივნისი, პირველი არხი

ში­ნა­გან საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტ­რო მო­სახ­ლე­ო­ბას აფ­რ­თხი­ლებს, დღეს ქა­ლაქ­ში გა­დად­გი­ლე­ბის­გან თა­ვი შე­ი­კა­ვონ. 

ზო­ო­პარ­კის ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის ინ­ფორ­მა­ცი­ით, სტი­ქი­ის შე­დე­გად და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ვო­ლი­ე­რე­ბის გა­მო, ზო­ო­პარ­კის ყვე­ლა ბი­ნა­და­რი გაქ­ცე­უ­ლი­ა. აფ­თა­რი და ვეფხ­ვი ლიკ­ვი­დი­რე­ბუ­ლი­ა.  სპე­ცი­ა­ლუ­რი სამ­სა­ხუ­რე­ბი ქა­ლაქ­ში ვო­ლი­ე­რე­ბი­დან გა­მო­სულ ცხო­ვე­ლებს ეძე­ბენ. 

ძლი­ე­რი წვი­მის გა­მო, ზო­ო­პარ­კი მთლი­ა­ნად გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლი­ა. მტა­ცებ­ლე­ბი, ლო­მე­ბი ვეფხ­ვე­ბი და მგლე­ბი ზო­ო­პარ­კი­დან გა­იქ­ც­ნენ. 

გამ­თე­ნი­ი­სას გმირ­თა მო­ე­დან­ზე ბე­ჰე­მო­ტი და­ა­ძი­ნეს, რო­მე­ლიც უკ­ვე მო­თავ­სე­ბუ­ლია ვო­ლი­ერ­ში. ხი­ლი­ან­ზე სპე­ცი­ა­ლუ­რი სამ­სა­ხუ­რის თა­ნამ­შ­რომ­ლებ­მა მგე­ლი მოკ­ლეს. 

სპე­ცი­ა­ლუ­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის რაზ­მი ქა­ლა­ქის მას­შ­ტა­ბით მუ­შა­ო­ბას აგ­რ­ძე­ლებს. მიმ­დი­ნა­რე­ობს მტა­ცებ­ლე­ბის ძებ­ნის, ცხო­ვე­ლე­ბის და­ძი­ნე­ბი­სა და ლიკ­ვი­და­ცი­ის ოპე­რა­ცი­ე­ბი.

გესმის, როგორი ხმა აქვს წვიმას?

 ქმრის ბოლო საუბარი ცოლთან ტელეფონით. 13 ივნისი, 2015 წელი

ა­ჭე­რი­ლი ყავს და ჭამ­სო - ეს გა­ვი­გეთ.

ქარ­ხ­ნის სარ­და­ფი იყო დატ­ბო­რი­ლი. პირ­ვე­ლი ეგ შე­ვი­და. ვა­სუფ­თა­ვებ­დით. არა­და, ერ­თი კვი­რის წინ და­იწყო მუ­შა­ო­ბა. 43 წლის ყო­ფი­ლა. 

პირ­და­პირ ეცა. ყე­ლი გა­მო­ა­ჭა­მა და გულ­მ­კერ­დი.

ჩვენ შუ­შე­ბი ჩა­ვამ­ტ­ვ­რი­ეთ გა­რე­დან. და და­ვი­ნა­ხეთ. სუ ტა­ლახ­ში იყო. აგუ­რი რო ვეს­რო­ლეთ, გა­იქ­ცა. პირ­ში ქონ­და იმის ყე­ლი.

ად­გილ­ზე მოკ­ვ­და ორი­ვე. „დაკრძალვის ხარ­ჯებს სა­ხელ­მ­წი­ფო თა­ვის თავ­ზე აიღებს“.

სპეც­ნაზ­მა ეს­რო­ლა მა­გას. მე­რე ვნა­ხე, რო ეგ­დო. თეთ­რი ყო­ფი­ლა.

***

გზა რომ გაეყვანათ, მდინარე დამარხეს და დაივიწყეს. მდინარის მაგივრად ხეობაში გაჩნდა მაგისტრალი. 2800-მეტრიანი მაგისტრალური გზა ცემენტ-ბეტონის საფარით გაკეთდა. გზა რომ გაიხსნა, მდინარის ხმაც გაქრა, მანქანების ხმებმა გადაფარა.

ვერე ზაფხულის ერთ ღამეს ადიდდა, მდინარის წყალმა მოედანი დაფარა და გალიებში დამწყვდეული ცხოველები გაათავისუფლა. დატბორა სახლები და მაგისტრალი. დაიღუპა 23 ადამიანი.

ფოტო: ლაშა (Fox) ცერცვაძე

მე რომ მდინარე ვიყო და რომ დამმარხონ, რამდენ ხანს გავძლებდი მიწის ქვეშ? 

რამდენ წუთს შევძლებდი, ვყოფილიყავი მიწამიყრილი, მილში გამომწყვდეული, დატყვევებული?

რამდენ ხანს ავიტანდი, რომ დამივიწყეს და წამშალეს? 

რა დრო დამჭირდებოდა, რომ სიბნელისთვის თვალი შემეჩვია?

რას გავაკეთებდი, მე რომ დამარხული, დავიწყებული მდინარე ვიყო? 

მოვითმენდი? ხმას არ ამოვიღებდი? გავჩუმდებოდი და პირში მიწას დავიგუბებდი? 

მიწისქვეშ გატარებულ წუთებს სიტყვებად გადავაქცევდი. ყოველ სიტყვას დავითვლიდი, დავაგროვებდი. სათქმელს წვეთ-წვეთად დავაგუბებდი. 

მე შეგეკითხები და შენ მიპასუხე:

ვინ პატიობს დავიწყებას, ივიწყებს მიწის მიყრას?

ერთი ზაფხულის ღამეს მთელ ძალ-ღონეს მოვიკრებდი, ღრუბლებს მივაწვდენდი ხმას, ელვას დავიბარებდი, ავდიდდებოდი, წყლის თქეშად ვიქცეოდი. ყველაფერს დავიბრუნებდი. 

წვიმას დავუძახებდი, რომ მოვიდეს და ვთქვა: აქა ვარ-მეთქი! ჩემს დავიწყებას წყალდიდობად ვაქცევდი.

ასე მოვიქცეოდი. 

ასე დროდადრო შლის ახალ ფურცელს მოვარდნილი მდინარე, მეხსიერებას ტბორავს და მნიშვნელობებს ცვლის. სიცარიელეს წყლით ავსებს და მოედანზე შლამთან ერთად ახალ გამოცანებს, ახალ ნიშნებს ტოვებს.

მთავარი ფოტო: გურამ წიბახაშვილი