Сынчъытæ | Джыгкайты Наташæ, Цхинвал

Смотрите текст на русском языке ниже

Джыгкайты Наташæ, 83-аздзыд. Цхинвал.

Æстæм августы райсом, æхстыты æхсæвы фæстæ, æз балыгътæн сыхæгтæм, цæмæй куыд сты, уый бабæрæг кæнон. Нæхимæ куы фæцæйздæхтæн, уæд мæм фæдзырдтой, нæ бакомкоммæ чи цард, уыцы сыхæгтæ, цæмæй сæм бацыдаин, уый тыххæй. Галя æмæ Элинæ - мад æмæ чызг. Уыдон дæр иунæгæй уыдысты. Фыды гуырдзиæгтæ 90-æм азты райдианы амардтой, лæппу та 2006 азы æхстыты рæстæджы фæмард. Мæн нæма фæндыд уыцы сыхæгтæм бацæуын, фæлæ фæндаджы уылты балыгътæн æмæ бацыдтæн сæ гаражмæ. Уыдонæн ныккæнд нæ уыд æмæ бадтысты гаражы, машинæтæ цалцæг кæныны уæрмы.

Æз асины къæпхæныл æрбадтæн, уыдон дæр æрбадтысты. Цъус рæстæг рацыд, æмæ фехъуыстон, гаражыл цыдæр снаряд сæмбæлд, фæлæ не спырх. Мæныл уæлейæ цыдæр æркалд. Цы уыд, æз уый нæ бамбæрстон. Уæлæмæ схызтæн æмæ иууылдæр ссыгътæн. Уый фæстæ йæ базыдтон, уæлейæ бензинæй йедзаг канистра кæй уыд. Снаряды схъистæ йæ аскъуыдтой æмæ ныл бензин æркалд.

Æз уынгмæ рагæпп кодтон æмæ райдыдтон мæхи хуыссын кæнын, зæххыл ратул-батул кодтон. Мæхи ахуыссын кодтон. Мæ пысултæ, мæ хъуынтæ иууылдæр басыгъдысты. Астæуæй уæлæмæ тынг басыгътæн. Мæ къухты царм иууылдæр ралвæст цъындайау. Мæ сыхæгтæм мæ бакодтой. Дыууæ боны мæм уыдон фæкастысты. Уæрæсейаг æфсæддонтæ горæтмæ куы æрбацыдысты, уæд мæ арвыстой Мæскуымæ. Æз уым фæдæн аст мæйы. Дзырдтой мын, амонды ирвæзт, дам, акодтай. Мæ къæхты царм мын фæстейæ ралыг кодтой æмæ мæ уымæй бампъызтой. Мæскуыйы куы уыдтæн, уыцы рæстæджы ам амард мæ фырт æмæ йыл кæуын дæр мæ бон нæ бацис. Загътой мын æй, Мæскуыйæ куы æрыздæхтæн, æрмæстдæр, уæд.

Галя æмæ Элинæйæн сæ бон нæ бацис судзгæ гаражæй рахизын æмæ тынг басыгъдысты. Уыдоны дæр сыхæгтæм бахастой. Элинæ уадзыг нæ уыд, йæхи æмбæрста, фæлæ тагъд амард. Галя тынгдæр сыгъд уыд, уый дæр йæхи æмбæрста. Уый ницы уыдта, йæ цæстытæ дæр басыгъдысты, фæлæ йæ чызджы хъæлæс куынæуал хъуыста, уæд фæрсын райдыдта, куыд у, уымæй. Загътой йын, зæгъгæ, Элинæйы «Тагъд æххуысы» машинæйыл Дзæуджыхъæумæ аластой. Æцæгæй та йæ сыхæгты машинæйыл аластой Дзæуджыхъæумæ æмæ йæ уым йæ фыдыфсымæр баныгæдта. Ам æй чи баныгæдтаид, уый йын кæй нæ уыд, уый тыххæй. Галяйы дæр Мæскуымæ бæргæ аластой, фæлæ нæ фервæзт. Уый дæр æрластой Дзæуджыхъæумæ æмæ йæ баныгæдтой йæ чызджы фарсмæ.

_______________________________________________________

«Удæгас мысынад — Хуссар Ирыстон 1991/2008»-ы циклæй

Текст: Санахъоты Зæринæ

Утром восьмого августа, после этой ночи обстрела, я перебежала к соседям, посмотреть, как они. Когда возвращалась к себе, меня окликнули соседи напротив, чтобы я шла к ним. Галя и Элина, мать с дочерью. Они тоже одни были. Отца семьи убили в начале 90-х, и брат погиб в 2006 году от обстрела. Я пока не хотела идти туда, но потом перебежала через дорогу и зашла в гараж. У них подвала не было, они сидели в яме для ремонта автомобилей, в гараже.

Я села на ступеньки, а они сидели дальше. Прошло совсем немного времени, я услышала, что в гараж попал какой-то снаряд, но он не разрушился. И тут на меня что-то полилось сверху. Я не поняла, что это, поднялась, и тут я вся загорелась. Потом уже узнала, что наверху лежала канистра с бензином, осколки разорвали его и нас залило бензином.

Я выскочила на улицу, начала себя тушить, каталась по земле. Я себя потушила, на мне сгорела все одежда, волосы. Выше пояса я обгорела сильно. Кожа с рук слезла как чулок. Меня отвели к соседям. Два дня за мной смотрели соседи. Когда русские военные вошли в город, меня отправили в Москву. Я провела там 8 месяцев. Мне говорили, что я чудом выжила. С ног, со спины срезали кожу и буквально латали меня. За это время у меня здесь умер сын, я не смогла его оплакать. Мне сказали об этом только когда я вернулась.

Галя и Элина не смогли сами выбраться оттуда, они сильно обгорели. Их тоже перенесли к соседям. Элина была в сознании, но скоро умерла. Галя обгорела сильнее, но тоже была в сознании. Она ничего не видела, глаза тоже обгорели, но когда она перестала слышать голос дочери, начала спрашивать, что с ней. Ей сказали, что Элину увезла «Скорая». Но на самом деле ее на машине соседей отвезли во Владикавказ, и там ее похоронил дядя. Здесь ее некому было хоронить. Галю, как и меня, отправили в Москву, но она не выжила. Ее тоже привезли и похоронили рядом с дочерью.

_______________________________________________________
Из цикла Живая память — Южная Осетия 1991/2008
Текст: Зарина Санакоева