გახსენით მობილურ აპლიკაციაში
ზურიკო კვარაცხელია,64 წლის, ოჩამჩირიდან, ომის შემდეგ ცხოვრობს თბილისის ზღვის მიმდებარედ დევნილთა დასახლებაში.
დიანა დავლიანიძე, 42 წლის, ოჩამჩირედან, დღეს ცხოვრობს თბილისში
26 წლის გოგო, აფხაზეთიდან. ამჟამად ცხოვრობს თბილისში
ბალიდა ანსიანი, 74 წლის, აფხაზეთიდან, ცხოვრობს თბილისში, თბილისის ზღვასთან, დევნილთა კომპაქტურ დასახლებაში
სახელები რესპოდენტების თხოვნით შეცვლილია.
აფხაზეთში გადმოსახლება უფრო პოლიტიკური მიზნით მოხდა.
ერთი აკარდეონი მქონდა ნაყიდი ბავშვისთვის და გზაში ისიც მომპარეს. თუ ვინმეს რამე მოჰქონდა, ყველაფერი იცოდნენ. მარტო სურათები წამოვიღე, მამაჩემისა და ჩემი ძმის.
კი იყო ომამდე საუბრები, მაგრამ არ გვჯეროდა, რომ სოხუმს აიღებდნენ და ომი დაიწყებოდა.
სულ იქ არის ჩემი ახალგაზრდობა. ადგილი იყო იმისთანა, რა უნდა თქვა, რას უნდა შეადარო. იქაური სიცოცხლე სუ სხვა სიცოცხლე იყო.
მე ბავშვობიდან მახსოვს სამშობლოს სიყვარული და ამიტომ წავედი ომში. მაგრამ საიდუმლო უნდა გითხრა, გულში ღმერთს ვთხოვდი კაცი არ მომაკვლევინო...
ორი თვის განმავლობაში ინდიგომ ჩაატარა ექვსი ვორქშოპი ქართულ-ოსური კონფლიქტის შესახებ
მიწისძვრის მერე, ჩვენი სოფელი კარძმანი, თავისი მოსახლეებით მიწამ ჩაიყოლა. ჩემი მშობლებიც იქ დარჩნენ.
ჩვენი მეზობელი, სულიკო, თავის ძველ თანამშრომელს ეძახოდა თურმე, ერედველს, მიშველეო. იმასაც სულიკო რქმევია, მარა არ უშველაო იმან.
ეხლა ამბობენ, ერთი ოსის სახლში რო შევიდნენ, თვალწინ მოუკლეს დედას. მერე იმანაც ჩაიდო გულში და შურისძიებას მიმართა.
გუგუტიანთკარი, ზარდიანთკარი, მერეთი, არბო გამყოფ ხაზთან მდებარე ის სოფლებია, სადაც ინდიგოს პროექტის მონაწილე ახალგაზრდები იმყოფებოდნენ
სადაც საქართველოს უჭირდა, მე ყველგან ვიყავი, სულ ბედზე ვარ გადარჩენილი...
დოკუმენტი ქართველი და ოსი ახალგაზრდების აღქმასა და მეხსიერებას აჩვენებს კონფლიქტის/კონფლიქტებისა და ერთმანეთის შესახებ.
რო მიდიხარ, ერთადერთი ფიქრობ რო სული გადაირჩინო. რამდენი ტანჯვითა და ეკონომიით აშენებ, აკეთებ და უცბად გარბიხარ.
არეულობა რო იყო და ოსი და ქართველი აერია ერთმანეთში, საწყალს თურმე, ძროხების ფერმა ჰქონია და იქ შეუცვივდნენ და გაჭრეს კაცი.
მე და მამაჩემს გველაპარაკებოდა ერთხელ და თქვა მელქომა, რომა ჩემი ძმაკაცია და ეგ არაფერს დამიშავებსო. გაიგე? და მაგან გაყიდა სწორედა. ორმა წაიყვანეს და ხიდქვეშ მოკლეს.
ისიც ვერ გაბედა მამამისმა, რომ სასაფლაოზე დაემარხა. აი, ამ ბაღში ჩაფლეს, ჩვენ გვერდზე.
ვორქშოპის „მეხსიერების გაცოცხლება“ ქართული-ოსური კონფლიქტის შესწავლა იყო მთავარი მიზანი.
აგერ ომი როდის დამთავრდა და დღემდე ყაჩაღებს გვეძახიან. ისტორიისთვისაა ეს საჭირო, ხომ უნდა გაირკვეს ყველაფერი.
26 სექტემბერს ინდიგო მართავს ვორქშოფს „მეხსიერების გაცოცხლება“, რომელიც ნაწილია პროექტისა ქართულ-ოსურ კონფლიქტის შესახებ.
Атъены хъæуæй къуылдымты ‘рдæм азылдыстæм. Фæнды нæ ирон хъæутæ фенын. Уары къæвда, уæлдæф у уазалдзæф, цæлхыты бынæй цъыф фæйнæрдæм кæлы
კობალაძეების ოჯახმა ცხინვალი 1991 წლის ომის დროს დატოვა. იქ დარჩა მათი დიდი სახლიც. ვიდეოში თამარ და ლენა კობალაძე დამწვარი სახლის რეკონსტრუქციას იწყებენ.
როდის შეიძლება სახლი დროებით მისამართად გადაიქცეს? როგორ იცვლება ყოველი დილა მას შემდეგ, რაც მოპირდაპირე გორიდან სამხედრო წვრთნების უცხო ხმაური ისმის?
ეს დაულაგებელი ფრაგმენტები ბავშვებთან და ახალგაზრდებთან საუბრების ჩანაწერებია წეროვნის დევნილთა დასახლებიდან.
„მეხსიერების გაცოცხლება“ – ეს სახელი აერთიანებს ანა ძიაპშიპას, მანო სვანიძის და ნათია შარმიაშვილის ვიდეოპროექტებს, რომლის ჩვენება ინდიგომ 31 ივლისს გამართა
Гъе, ахæм æвзæр хъуыддæгтæ арæзт цыд уыцы рæстæджы. Уый фæстæ ирæттæ амардтой нæ сыхаджы, Рональд Толиашвилийы.
Æз Отъреуы хъæуæй рацæугæ дæн. 90-æм æнусы райдианæй фæстæмæ Цхинвалы цæрын. Мæ ныййарджытæ та хъæуы цардысты. Цардысты хорз, ницы цух уыдысты.
Фыд Александр дзырдта, зæгъгæ, нæ адæмæн Хуыцау баххуыс кæндзæн, фæлæ æз нæ зыдтон, ацы ингæнмæ цы æнхъæлмæ кæсы, уый.
Нæмыджы фæдтæ цы хъуамæ фæуыдаиккой? Хæдзар сцалцæг кодтам æмæ сæ фæдтæ къултыл дæр æмæ рудзгуытыл дæр нал зыныныц. Гуырдзиæгтæ мидæмæ гом дуарæй æхстой.
Галя æмæ Элинæйæн сæ бон нæ бацис судзгæ гаражæй рахизын æмæ тынг басыгъдысты. Уыдоны дæр сыхæгтæм бахастой.
Изæрыгæтты-иу æрæмбырд стæм театры раз биржайы. Ирæттæн дæр уыд биржа, махмæ æввахс, дæс метры дарддæр.
Æз ын дзырд радтон, кæй йæ ракæндзынæн, уымæй, фæлæ, хъыгагæн, мæ дзырд нæ сæххæст кодтон. Дзæуджыхъæуы амард æмæ йæ уым баныгæдтам.
Нæмгуытæ нæ сæрты тахтысты. Арв иууылдæр уыд сырх. Уыд 1989-æм аз. Хорз æй хъуыды кæнын, змæстытæ зымæджы райдыдтой.
Кæд махæн мæрдты бын кæй фестæм, уый руаджы мæлæтæй аирвæзыны фадат уыд, уæд нæ фæстæ цы машинæ цыд, уый бæлццæтæн æппындæр ницы фадат уыд.
Мæ мад цытæ радзырдта, æбуалгъы диссаг та уыдон уыдысты. Нæузæххонты районы, Исахъы уынджы кæрон спырх кодтой гуырдзиæгты танкæтæй дыууæйы.
Мæ чызгимæ æрбаздæхтыстæм Цхинвалмæ, фæлæ контролон уадзæн пунктмæ куы бахæццæ стæм, уæд кæсæм, æмæ гуырдзиæгтæ горæт ныууагътой æмæ рацыдысты.
Ирæттæ амардтой гуырдзиаджы. Уый фæстæ загътой, зæгъгæ, дам, ироны гуырдзиæгтæ амардтой. Афтæмæй райдыдтой барæй арæзт змæстытæ.
«Зæгъ ма, уæ зæрдæмæ цæуы асфальт? Нал уæ фæнды уæ хæдзæрттæм аздæхын?», - разылд ме ‘рдæм лæппу былысчъилæй.
თითქოს თავიდან საერთო ენა გამოვნახეთ, მაგრამ მერე მოსახლეობას ორი ათასამდე ცხვარი მოპარეს, მაინც შემოდიოდნენ და ყაჩაღობდნენ.
Мæ царды фыццаг хатт тас бавзæрстон, фондз азы мыл куы цыд, уæд. Уый уыд 1989 азы 23 ноябры изæры. Уыцы бон Хуссар Ирыстоны æппæт цæрджытæн ссис мысынады бон.
Мæ хæдзарæй зынд горæтмæ æрбацæуæн. Райсомæй мах федтам «Икарус» автобусты колоннæ. Æз уайтагъд ацыдтæн ме ‘мбалмæ, мæ автомат уыдонмæ æвæрд уыд.
Æз горæтмæ æрцыдтæн. Хиды цур, турбазæйы фарсмæ æрæмбырд бирæ адæм. Уым уыдысты нæ хъæуккæгтæ дæр æмæ горæты цæрджытæ дæр.
1988 азы мæ хойæн йæ лæппу фæзиан. Цыд ыл 28 азы. Ацыд Свердловскмæ йæ квалификаци фæбæрзонддæр кæныны тыххæй æмæ йæ уырдыгæй мардæй æрластой.
ერთი სამი-ოთხი სადღეგრძელოს თქმა მოვასწარით და გარედან გავიგეთ ყვირილი
2008 азы фæндзæм августæй фæстæмæ æдзухæй æхстытæ уыд. Æгæрыстæмæй сыхæгтæн дæр дзырдтон, цæмæй ныккæндмæ ныххизæм æмæ йæ бафснайæм, уæд та нæ уым бадыны сæр бахъуыд.
Уыд мын æртæ сывæллоны – дыууæ чызджы æмæ иу лæппу. Алы хатт дæр бæллыдтæн, цæмæй мæ сывæллæттæ уæлдæр ахуырад райстаиккой.
Уæд æз скъолайы ахуыр кодтон. Æвдæм январы фæндæгты æрæхгæдтой æмæ райдыдтой змæстытæ.
Мæнæ уыцы хæдзары хицау мæм æвæрынмæ радта сыгъзæринтæ æрдæглитруат банкæйы. Иууылдæр ын сæ фæстæмæ радтон, нымадæй. Сыджыты сæ бамбæхстон сывæллæттæй æмæ лæппутæй дæр.
1989 азы, змæстытæ куы райдыдтой, уæд ын æз зыдтон йæ фæстиуджытæ. Æз æй зыдтон, цы у тас, æвадат уавæр, туг, мæлæт.
Иу хатт хæдзарæй рахызтæн æмæ уынын, иу сылгоймаг постайæ раздæхт æмæ дзуры, Знауыры хъæуы, дам, гуырдзиаг скъолайы басыгътой.
1991 азы декабры машинæйыл фылдæрæй æрбацыдысты, мæ фыдæн кæрты цы уыд, уыдон иууылдæр ныппырх кодтой, мæ мад æмæ мын мæ фыдыфсымæры та нæмгæ фæкодтой.
Мæ хъæу Ксуис у, Цхинвалы район. Æз уым райгуырдтæн æмæ схъомыл дæн, мой дæр уым скодтон. Ис мын фондз сывæллоны.
სამხრეთ ოსეთში დღეს ქართველები არ უყვართ. მეორე ომი რომ არ ყოფილიყო, თაობა უკვე გამოცვლილი იქნებოდა და მშვიდობაც იქნებოდა. აი, სანამ ახალი თაობა არ მოვა, არაფერი შეიცვლება.
8 сахат. Æхстытæ райдыдтой. Мæхицæй не ‘ппæлдзынæн. Автоматы хъæлæба зынтæй фæразын. Архайын мæхи бахъахъхъæныныл – мæ мады уаты ныууагътон, афтæ тынг маст кодта…
ბიძაჩემი გვეუბნებოდა, ეგ, იქით ფერად შუშხუნებს უშვებენო. გზაში დაჭრილი ჯარისკაცი დავინახეთ. ხელში ჩემოდნებით გარბოდა ხალხი.
მაგრამ ღმერთი არავის პატიობს. იმათგან ორნი უგზოუკვლოდ დაიკარგნენ.
რა უნდა ქნა, ვის მოვუყვე ეს ისტორიები. ან ვინ დამრჩა მეგობარი, მეტწილად მკვდარია ყველა.
თქვენ წარმოიდგინეთ, დამოუკიდებლობა ცხადდება და არც ერთს, ვინც პოლიტიკას სათავეში უდგას, პოლიტიკური გამოცდილება არა აქვს. აი, მაგის ბრალი იყო.
ამბები, რომელთაც ადამიანები იხსენებენ, ბევრ პარალელურ თხრობას მოიცავს.
შიშით ხმას ვინ ამოიღებდა?! არაფორმალის წინ ვინ წავიდოდა?! ის როგორც ოსს მოკლავდა, ისე მიგაყოლებდა შენც და ეგ იქნებოდა.
ომი ჩემთვის მაშინ დაიწყო, როცა ზვიად გამსახურდია მოვიდა ხელისუფლებაში.
ყველაზე ცუდად ის მახსენდება, ყოველ ღამე მეზობელ სოფელში რო უნდა წავსულიყავი დასაძინებლად. მითუმეტეს ზამთარში.
იქ კარგი ცხოვრება კი გვქონდა უფრო. შვილები დარჩნენ, ბინები მამცეს და დავტოვე სუყველანი. ხუთივე. არ უნდოდათ და არ წამოვიდნენ.
იქ გავიცანი ბატონი ჯაბა იოსელიანი. ძალიან უბრალო კაცი იყო. სასიამოვნოა, რომ შემოუერთდი ჩვენ ჯგუფსო. თავიდან ორმოცდაათამდე ვიყავით.
სანამ მანქანიდან გადმოვიდოდი, მამაჩემის მანქანას პატარა ნაწილი მოვატეხე. მინდოდა რამე სამახსოვროდ დამეტოვებინა
მერე ერთი პერიოდი მართლა დაგვესხნენ თავს ოსები. ეგ უკვე 2008 წლის მერე.
არც გვარი შემიცვლია, არც არაფერი. შენ რაც ხარ, ის უნდა იყვე.
სახლებში უცვივდებოდნენ. ზოგი გაიტაცეს. რეებს არ უკეთებდნენ.
ადამონ ნიხასის შეკრებებით დაიწყო ჩემთვის ყველაფერი.
მე სოფელი ოტრევიდან ვარ. 90-იანების დასაწყისში უკვე ცხინვალში ვცხოვრობდი.
ბავშვობა სულ ომში და ფრონტში გავიარეთ.
სახლი აღარაა, კარი აღარაა, შვილი მყავს მკვდარი და საფლავია იქ მარტო. ისიც არ ვიცი საფლავიც არის თუ არა.
მთელი ღამე დაგვადუღეს ოსებმა, არ დაგვინდეს. წინა ხაზზე ვიყავი. ერთი ავტომატით.
ცხედარი მდინარემ გამორიყაო, მილიციიდან და პროკურატურიდან წავიდნენ სანახავადო.
დაბრუნების იმედი მქონდა, მაგრამ ვინ დაგაბრუნებს. ჩემი სახლი აღარაა ცოცხალი.
მაგრამ მაინც ვერ გავიგე, რისთვის უნდოდათ ეგ ომი.
დაწყევლილი საქმეა მიწაზე ჩხუბი. იმიტო რო ჩვენი ბოლო მაინც ეგ არის, ორ მეტრზე მეტს მაინც არ გაგვატანენ.
ღმერთმა ყველა დაიფაროს იმისაგან, რა ტკივილიც მე განვიცადე. გავიქეცი. მთელი ოსობა იდგა და ვედროებს ავსებდა.
ჩვენი სახლი ჯერ გაძარცვეს, მერე დაწვეს. სამშვიდობოები რომ შემოვიდნენ, მერეღა ვნახეთ.
6 აგვისტოს მახსოვს კაფე „ფარნიში“ ვისხედით, ქალაქის ცენტრში. ვინ იფიქრებდა კაფეს ორ დღეში ციდან ბომბი რომ დაეცემოდა.
მე საბჭოთა კავშირის დაშლის წინააღმდეგი ვიყავი. საშიში იყო. ის, რაც 1920 წელს მოხდა, ჯერ კიდევ ახსოვდა ხალხს.
გამოსამშვიდობებელი გასროლის დროს, მეორე მხრიდან მოგვესმა ხმა - საქართველოდანაც ჩვენთან ერთად ისროდა ვიღაც.
ჩვენთან ომი 23 ნოემბერს დაიწყო, 1989 წელს. აქ მიტინგის ჩატარება უნდოდათ, სოფლებში იმდენი ხალხი ჩამოვიდა, ბევრი იყო სვანეთიდან. მე მაშინ ქურთაში ვიყავი.
ქალაქში დაიწყო შეიარაღებული შეტაკებები. იყო მკვლელობები. ცხინვალში კომენდანტის საათი გამოაცხადეს. მაგრამ ეს კომენდანტის საათი მარტო ქალაქში მოქმედებდა.
არეულობა რომ დაიწყო, დეიდაჩემი ადგა, შვილიშვილები, პატარები ყველანი წაიყვანა და ვლადიკავკაზში გაიქცა.
ეხლა გული მიწუხდება ხოლმე ჩემი ქმარი რო მოჰყვება, ვუყვირი, იმ დროს ნუ მახსენებ-მეთქი. რად მინდა.
ომი რომ დაიწყო, პირველად 5 აგვისტოს გავაცნობიერე. მეგობართან, ეზოში ვიდექით.
რამდენჯერმე გამოგვიყვანეს, ვითომ სადღაც მივყავდით. მე სულ ვფიქრობდი, ალბათ სიკვდილით გვსჯიან-მეთქი.
ჩვენ არავის ვერჩით, ოსებთან დავიბადეთ, ოსებთან გავიზარდეთო, ვამბობდით და მართალიც იყო, მანამდე ძაან კარგად ვიყავით ერთმანეთთან.
დილას, 8 აგვისტოს, მთელი ღამის სროლის მერე, მეზობლებთან გავიქეცი, რომ მენახა როგორ არიან.
ომს აღარ ვიხსენებთ ხოლმე. ჯერ ყველას ყველაფერი კარგად ახსოვს
ეხლა ვიგონებთ და ვართ. შენ რომ იყო, არ მოიგონებდი? არ იფიქრებდი ასე იყო, ისე იყო, არ მოგენატრებოდა?
გარშემო სულ იწვოდა სახლები, კინოში რომ გინახავს ისე, შენ კიდე ზიხარ და არაფერი შეგიძლია, მარტო უყურებ.
ჩემი მშობლები 8 აგვისტოს წამოსულან სოფლიდან. ნახევარი გზა ფეხით უვლიათ.
დედაჩემი ოსი იყო და ეჩხუბებოდნენ ქართველი შვილები რატომ გააჩინეო. რა ვქნა, კაცო მაშინ სხვა დრო იყო, შვილებს ხო არ გადავყრიდიო.
მდინარის გადაღმა სიმაღლეებზე ქართველების სნაიპერები იდგნენ, სულ იქიდან იცხრილებოდა ქალაქი.
ცხოვრებაში პირველად შემეშინდა, როცა ხუთი წლის ვიყავი. 23 ნოემბერი იყო, 1989 წელი.
გარჩევა ოსი-ქართველი, მაშინ არ იყო და მერე რა მოხდა, არ ვიცი.
ზალინა და მისი დედა სახლის კარებთანვე დაიღუპნენ
2008 წლის ომიდან 12 წელი გავიდა
7 აგვისტოს, თორმეტის ნახევრისთვის დაიწყო დაცხრილვა. წამოვხტით, დედა ვერც მიხვდა რა ხდებოდა.
ყველაფერი ჩაწერილი მაქვს. რო ჩავდიოდით ვიღაცეები იწერდნენ, ხოდა ერთ ჩასვლაზე მეც დავიწყე ჩაწერა,
იმის მერე ღამე არ გვძინებია. სულ ისროდნენ. შვიდში, საღამოს სააკაშვილი გამოვიდა და თქვა, ომი არ იქნებაო
ყველაზე მწარედ მაინც ის ლოზუნგი დამამახსოვრდა: დაწყევლილი იყოს ქალი, ვინც ოსს მუცლით ატარებსო
ქართველი მოკლეს ოსებმა. მერე თქვეს, რომ ოსი მოკლეს ქართველებმა. ასე დაიწყო, ხელოვნურად შექმნეს ეს სიტუაცია
ერთ დიდ მოსახვევში უცბად სროლა დაიწყო. ხალხმა დაყვირებაც ვერ მოასწრო, გაქცევაზე ზედმეტია ლაპარაკი.
გვარებს რო იკეთებდნენ და მერე გიმტკიცებდნენ, ოსი არა ვარო, სულ გული მტკიოდა
აი ეხლაც, რომ დავსხდებით და ვლაპარაკობთ ყოველთვის ვაღიარებთ, რომ ოსებსა და ქართველებს შორის რომ იყო ნათესავური დამოკიდებულება
მთელი სოფელი გარბოდა. ყველაფერი დატოვეს, ცარიელი ტანსაცმლით წავიდნენ.
დილას დედაჩემმა დამირეკა. ფეისბუკზე ქართული ტელევიზიის სიუჟეტი ნახა, სადაც ის ვიდეო იყო გამოყენებული, რომელიც დედაჩემმა ჩემზე გადაიღო.
შემოდიოდნენ, ვისაც საქონელი ყავდათ, ართმევდნენ. ავტომატებით და იმით იყვნენ. ეგ იმ წლებში 1991, 1992, პირდაპირ მოდიოდნენ
ვინც ესროლა, იმათი ოჯახი სულ ამოწყდა მერე, არც ერთი კომლი არ დარჩნენ
ნოლიდან დავიწყე აქ ცხოვრება. არაფერი აღარ დამიტოვეს. დედის გარეშე ამ სახლში, კიდე არასდროს მიცხოვრია, გამიჭირდა.
არც მაშინ არ მეშინოდა, არც ეხლა. არასოდეს არ მეშინოდა. ეს დრომ მოიტანა. არც ქართველების ბრალი იყო, არც ოსების. ეგრე უნდა ყოფილიყო.
სულ: შედეგი
შედეგი არ მოიძებნა, სცადეთ თავიდან
ელ.ფოსტა ან პაროლი არასწორია
გთხოვთ ჩაწეროთ დადასტურების კოდი, რომელიც გამოიგზავნა თქვენს ელ-პოსტის მისამართზე :
უკაცრავად დაფიქსირდა შეცდომა
კოდი გაიგზავნა წარმატებით. გთხოვთ შეამოწმოთ "სპამ" ფოლდერი.
დარჩენილი რაოდენობა: