Телефон | Владимер, Цхинвал

Смотрите текст на русском языке ниже

Владимер, 48-аздзыд, Цхинвал. Дзуры 2008 азы августы хæсты тыххæй.

8-æм августы иу сахатмæ алцы дæр фендæргъуызон ис. Æз мæ хæдзары витражон рудзынгæй федтон, куыд рацыдысты гуырдзиæгты хæстонтæ - нырма танкæтæ, сæ фæдыл - та фистæг æфсады колоннæ. Хуызджын æвгтæй мæм рæстмæ нæ зындысты, фæлæ тых æмæ фыдæй федтон æвзонг ирон лæппуйы. Бæрзонд, мæллæг лæппуйыл уыд сау майкæ. Уый цыд колоннæйы разæй, йæ къухтæ йæ сæры фæстæ даргæйæ. Æдзух мæ хъуыдыйы уыцы лæппу ис, амардтой йæ æви нæ…Чизоны йæ ауагътой. Æз иу минуты бæрц бандзыгау дæн, стæй мæ мад мæ зæрдыл æрлæууыд. Ахъуыды кодтон, удæгас у æви – нæ. Мæ хойæн бантыст Дзæуджыхъæумæ ацæуын. Уый размæ сылгоймæгтæ æмæ сывæллæттæй бирæты арвыстой Цæгат Ирыстонмæ. Бирæты нæ бафæндыд горæтæй ацæуын. Мæ ныййарджытæ дæр горæты баззадысты. Фыццаг бомбæзгъæлсты рæстæджы æппæты фыццаг цæуыл ахъуыды кодтон, уый уыд къахæй Уæрæсемæ ацæуын, уымæн æмæ гуырдзиæгты фæндыд горæт зæххæмвæз скæнын.

Æз хъуамæ мæ ныййарджыты ссардтаин, æндæр ницæуыл хъуыды кодтон. Мæт кодтон, мæ уырыссаг паспорт мæхимæ кæй нæй, уый тыххæй. Мæ хъуыдымæ не ‘рцыд, лигъдæттæ æмæ цæфты тыххæй арæн кæй бакодтаиккой æмæ паспорттæ дæр нæ хъуыдаид… Адæмæн сæ фæллой иууылдæр басыгъдысты. Куыд мæхи, афтæ мæ мады хæдзар дæр бахъыгдард. Гуырдзиæгтæ æрмæстдæр пайда кодтой кассетон æмæ рæмудзæн снарядтæй.

Хъайтарты уынгыл мæ хæдзары раз гуырдзиæгты хæстонты куы федтон, уæд сæндæттыл алыгътæн. Горæты сæйраг фæзуатыл уæдмæ бомбæтæ æрызгъæлстой æмæ йæ ныппырх кодтой. Иу рæстæджы Сталины уынгы лæууыдтæн æмæ кастæн, театры фарсмæ цæрæн корпус куыд сыгъд, уымæ. Хъуыды йæ кæнын, зæххыл хæдзæртты æмбæрзтытæ хаудæй куыд уыдысты. Уый фæстæ апарахат сты дам-думтæ, ома, дам, цалдæр мины ис мæртдæ, уыдон ‘хсæн тынг бирæ сывæллæттæ. 8-æм августы, райсомæй Цхинвалы чидæр телефонæй систа видео. Горæт уынын кодтой уæлейæ. Уый фенын диссаг уыд. Уыцы видео кæрæдзимæ рарвит-барвит кодтам. Уæд нырма хæдзæрттæ судзгæ кодтой. Хъуыды йæ кæнын, фырдойныйæ мæ хъуыр ныххус æмæ æдзухæй дæр дон агуырдтон, фæлæ хæрд мæ зæрдæ нæ агуырдта.

Мæ мад цытæ радзырдта, æбуалгъы диссаг та уыдон уыдысты. Нæузæххонты районы, Исахъы уынджы кæрон спырх кодтой гуырдзиæгты танкæтæй дыууæйы. Æз сын сæ ныв дæр федтой. Мæзæрдейæ, мæрдтæ дæр сæ цуры уыдысты æмæ сæм уый тыххæй æввахс ничи цыд. Бæрæг уыд, уыцы бынатмæ æввахс тох кæй цыд æмæ ууылты лæппутæ фæстæмæ æздæхтысты.

Уынджы уыд дæс марды, иууылдæр уыдысты æд хæцæнгæрзтæ. Нæ мæ рох кæны уыцы цау. Адæм сæ алыварс æрæмбырд сты, мæ мад дæр уым уыд. Мæрдтæй иуы дзыппæй райхъуыст телефоны звонок (Гуырдзиæгтæ семæ телефонтæ хастой. Æвæццæгæн, хæстон архайдтыты видеотæ истой æдасдзинады службæйы тыххæй). Адæм кæрæдзимæ бакастысты, æрæмбырдуæвджытæй иу бацыд æмæ марды дзыппæй систа телефон æмæ дзуры, зæгъгæ, кæд исчи гуырдзиагау зоны, уæд сдзуапп кæнæт æмæ йын бамбарын кæнæт, ам цы уавæр ис, уый. Мæ мад рахызт æмæ райста телефон, бакодта йæ, экраныл разынд фыст «деда», ома, «мад». Телефонæй райхъуыст сылгоймаджы хъæлæс. Мæ мад ын загъта, зæгъгæ, телефон, кæй у, уыцы лæппу фæмард. Мад йæ хъæбулмæ телефонæй дзуры æмæ йын æндæр чидæр дзуапп кæны, зæгъгæ, æрцыд ахæм хабар…

 «Удæгас мысынад — Хуссар Ирыстон 1991/2008»-ы циклæй
Интервью: Тамар Меаракишвили
Текст: Нино Ломадзе

Телефон

Владимер, 48 лет, Цхинвали Рассказывает о войне августа 2008 года

8 августа за час все изменилось. Я видел из витражного окна моего дома, как проехали сначала танки, а за ними последовала колона пехотинцев. Сквозь цветные стекла я с трудом разглядел молодого осетина. На высоком, худом парне была черная майка. Он шел впереди колонны, держа руки за головой. Все думаю о нем, не убили ли... Быть может отпустили. Простоял я так столбом пол минуты, а потом про мать вспомнил. Подумал, жива она или нет. Сестра была уже во Владикавказе. Женщин и дети до того вывезли из Цхинвали огромными колоннами. Однако, не все захотели уезжать. Мой отец тоже остался. Во время первой бомбежки, первое, о чем я подумал, было то, что нам следовало пешком перебраться в Россию. Казалось, хотели весь город сравнить с землей.

Мне должен был найти своих родителей. Больше ни о чем не думал. Переживал, что не было с собой русского паспорта. Не сообразил, что открыли бы границу для раненных и беженцев, а там и паспорта не были бы нужны... У людей все сгорело. Дом моей матери был поврежден, как и мой. Использовали исключительно кассетные и взрывчатые снаряды.

Увидев грузинских военных перед своим домом на улице Героев, я бросился бежать через виноградники. Главную площадь уже разбомбили. Как-то я стоял на улице Сталина и смотрел, как горело здание рядом с театром. Помню, что на земле лежали целые крыши домов. Потом разлетелись слухи, что было несколько тысяч погибших, очень много детей. Утром 8 числа кто-то снял видео на телефон в Цхинвали. Показывали вид сверху. Ужасное было зрелище. Мы друг другу то видео пересылали. Дома все еще горели. Помню, что от жажды у меня в горле пересохло и все время искал воду, а вот голода не чувствовал.

Страшнее всего вспоминать о том, что рассказывала моя мать. В районе Целинников, в конце улицы Исака, взорвали два грузинских танка. Я даже фото видел. Оказывается, трупы валялись рядом и никто не мог близко к ним подойти. Видно, произошло столкновение и парни отходили назад через ту улицу. На улице было около десяти трупов, все вооруженные. Люди собрались вокруг них, включая мою маму, и вдруг звонит у одного из покойников телефон в кармане. Люди переглянулись и вот, один из собравшихся решается подойти. Берет он телефон в руки и говорит, мол, если кто может говорить по-грузински, пусть ответит и объяснит, что тут происходит. Вышла моя мать и говорит, что может. Отдали ей телефон. Приложила она телефон к уху, а с другого конца линии слышится женский голос. На экране светится слово «Мама». Моя мать сказала, что парень погиб. Они брали телефоны с собой. Видно, для службы безопасности снимали на них боевые действия. Все думаю о том случае. Звонит она своему ребенку, а ей кто-то говорит, что случилось такое.

***

Грузинские новости больше не смотрю, не интересно. Сейчас мы только от России зависим. Ничего от Грузии не ждем, только если вновь не нападут на нас. К этому тоже привыкли и живем своей жизнью. Мы перестали вспоминать войну, но пока все всё помнят, хорошо помнят. Однако, странно, что люди грузин врагами не воспринимают, хотя все считают, что Грузия, страна, враг. Вот так вот странно это засело в нашем сознании Рынок в Эргнети имел большое значение. Там вроде как померились все, не сблизились, а померились, но потом пришел Саакашвили.

Мой отец был чемпионом Грузии по боксу. У него было много друзей-грузин да и родственников тоже. В конце 80-х откудо-то возник этот вопрос национальности. Тогда наши грузины тоже негодовали, ситуация всем была не по душе. Помню, люди собирались на площади и не то чтобы митинги устраивали, а просто сидели и разговаривали о политике. Тогда никто не понимал, во что все это могло перерасти.

_______________________________________________________________________

Из цикла «Живая память - Южная Осетия 1991/2008»
Интервью: Тамар Меаркишвили
Текст: Нино Ломадзе