ალავერდობა და პოსტ-პანკი | გიორგი ყორღანაშვილი
გურამმა მთვრალი თუშის ცხენი გაიტაცა, უვალ ადგილებში გააქანა, ტაძრის გუმბათის ყველაზე უფრო ძნელად მისადგომ ლავგარდანზე აიჭრა და გადმოხედა მეინსტრიმს.
იოლი დეფინიციით, პანკი შეურიგებლობა და ამბოხია, რაღაც ძალიან რომ არ მოგწონს, ყოვლად უარმყოფელი რიტორიკით გალაშქრებას ცდილობ, გმობ ან იკიდებ; თვალსაჩინო კონტრკულტურაა, მძიმე, ნიჰილისტური განწყობით ნაკარნახევი. დრომ და სივრცემ, როცა და რომელშიც პანკი შეიქმნა, ანუ 60-70-იანი წლების ბრიტანეთმა და აშშ-მ, ადვილად შეიგუა პანკის ასეთი თვისობრიობა, შეიგუა და გამოკვება კიდეც. საჭირო და აუცილებელი იყო რეალობაზე დროული და, რაც მთავარია, პანკური რეაქცია.
„პირველ წუთებში ეფექტი მთლიანი იყო“. პანკმა თავისი საქმე გააკეთა, მკვეთრი მუსიკალური და სოციალურ-პოლიტიკური ინერცია გააჩინა, ყურადღება მიიქცია. „მას მოეჩვენა, რომ მიაღწია იმ საწადელს, რომლის სახელიც სიტყვებით აღარც კი ახსოვდა“. დრომ დაიტია პანკი, მაგრამ მუსიკალურმა სივრცემ მალევე მოიბეზრა. „და იმავე წუთს სადღაც გაქრა მთელი მისი უსაზღვრო, ვნებადქცეული სურვილი“. არტისტებში ახალი ფიქრისა და მსოფლხედვის მოთხოვნილება გაჩნდა და დაიწყო პოსტ-პანკი, ანუ მუსიკა პანკის შემდეგ.
70-იანი წლების ბოლოს, 80-იანების დასაწყისში პანკის შემდგომი მუსიკა ჟანრული სივრცის აბსოლუტურ დომინანტად იქცა. თავიდან ქვეჟანრი იყო, ბოლოს კი ლამის ყველა ჟანრი შეჭამა ან შეითვისა. პანკისგან სული და მეინსტრიმთან შეურიგებლობა დაიტოვა, მაგრამ შეცვალა ურთიერთობის ფორმა, უარყოფის დისკურსი და რიტორიკა. პანკის შემდგომი მუსიკა დაემსგავსა ძიების პროცესს, თვითგამორკვევას, ცნობიერთან თუ ქვეცნობიერთან დიალოგს და მონოლოგს. „ზედმეტი გრძნობისგან დაცლილ აზროვნებას დაუბრუნდა მოულოდნელი სიცხადე და რაღაც განუსაზღვრელად ახლობელი ჩაიღვარა მის გულში“.
აჟღერდა მელანქოლია და გაუცხოება.
როცა გურამი მთვრალი თუშის ცხენს იტაცებს და ტაძრის გუმბათისკენ მიაჭენებს, აწუხებს ზუსტად ის, რაც არ ასვენებს პანკს, რაც სულს ბერავს ამ კულტურას თუ კონტრკულტურას – ესაა გარემოსთან შეურიგებლობა. გურამის გარშემო ალავერდობა ხდება, გაბრუებული, დროსტარების ექსტაზში შესული, რეალობას სრულად მოწყვეტილების რუზრუზი. წრეგადასული უაზრო ვნებათაღელვის სხვა მიმართულებით წარმართვის მცდელობაა გურამის საპასუხო რეაქცია. გუმბათის თავზე შერჩენილ გურამს ეღიმება, ისე უაზროდ ეჩვენება იქ დგომა. იცვლება ფიქრი და იწყება ფიქრი პანკის შემდეგ, ანუ პოსტ-პანკი.
პოსტ-პანკი არ არის როკმუსიკის რიგითი საფეხური ან განვითარების გარკვეული ეტაპი. ესაა უფრო ახალი და ალტერნატიული სიცოცხლე. პანკმა სცადა და როკ-ენ-როლზე გაილაშქრა, როგორც გურამმა ალავერდის ტაძრის ეზოში შეკრებილ ბრბოზე. მერე პოსტ-პანკმა სიცოცხლე დაიწყო ისე, როგორც გურამმა დაიწყო ფიქრი გუმბათიდან.
ამ ჟანრულ ტრანსფერში ჩვენ, როგორც მკითხველმა თუ მსმენელმა, ვირწმუნეთ ამბოხის ნამდვილობა და სისწორე, რომანტიკულ თუ არტისტულ გატაცებას ავყევით; ბოლოს კი გურამ რჩეულიშვილმა, სიუქსიმ და ბანშიებმა, იან კერტისმა და სხვებმა დაარღვიეს ერთსულოვნება.
აჟღერდა მელანქოლია და გაუცხოება.
ქართული პოსტ-პანკი უფრო 90-იანების მოვლენად ითვლება, ეპოქის, როცა გარემოს მიმართ აპათიური რეფლექსია განსაკუთრებულ ძალისხმევას არ საჭიროებდა - ყველაფერი იყო გულწრფელი და ბუნებრივი. სცენიდან პესიმიზმის გადმოცემა და თამაში საჭირო არაა, რადგან პესიმიზმია ყველგან თავისთავად.
გურამი ქართულ აზროვნებაში ერთ-ერთი პირველი ქალაქელია მკვეთრად ურბანული დინამიკით. დედაქალაქის სული მის ყოველ ნაბიჯსა და ფიქრშია. ინტელიგენტური წრიდან არის, მაგრამ არღვევს ამ ინტელიგენტურ წრეს, შრომისა და ამბოხის გავრცელებულ გაგებას ებრძვის:
ამბოხი შენებაა, ხანგრძლივი პროცესია, რომელშიც ვნების სიმძაფრეა მნიშვნელოვანი და არა შედეგი. ეს უფრო პიროვნების თვითგამოხატვის საშუალებაა, ვიდრე ერთიანი ბრბოს ძალა და სადღაც ბოლოს ფინიში.
„ალავერდობა“ 1959 წელს გამოქვეყნდა, დაახლოებით, ორი ათეული წლით ადრე, ვიდრე მსოფლიო როკმუსიკაში ხსენებული ჟანრული აფეთქებები მოხდებოდა; დაახლოებით, სამი ათეული წლით ადრე, ვიდრე ჩვენში გაჩნდებოდა პოსტ-პანკური მედიცინა და, დაახლოებით, ექვსი ათეული წლით ადრე, ვიდრე - დღემდე.
60-წლიანი წრეა; მთვრალი თუშის ცხენს ვიტაცებთ და გუმბათზე ავდივართ.
გურამის ბოლო მონოლოგს, რომლითაც ის საკუთარ თავს მიმართავ, (ალბათ, ზუსტად იმ სიტყვებით, რომლებიც ჩანაფიქრში ხალხისკენ იყო მიმართული), აკლია დომინანტური და მჟღერი ბასი, რიტმის პერმანენტულობა და ხმა - არაემოციური, განყენებული და ცივი.
ალავერდობა არის პოსტ-პანკი.
გირჩევთ
