დაკარგული ხმების (ან ბგერების) ძიებაში | ინტერვიუ მუსიკოს გაჩა ბაქრაძესთან

„ეს შენობა მგონი 1929 წელს აშენდა. მას შემდეგ ბევრი რამ მოხდა, თუმცა მომავალი წლიდან აქაურობა ახალ სიცოცხლეს შეიძენს“, – ამბობს გაჩა თავის ახალ სამუშაო სივრცეზე.

მეც იქ ვესტუმრე – ადგილზე, რომელიც მისი წარმოდგენით თბილისის მომავალი კულტურული ცენტრი უნდა გახდეს.

შენობის ნანგრევებში ვსეირნობთ და გაჩა ჰაერში ხელით ხაზავს იმ ადგილებს, სადაც ბიბლიოთეკა, კაფე, კლუბი და მულტიდისციპლინური სახელოვნებო ცენტრი უნდა აშენდეს. ეტყობა, რომ მის გონებაში მშენებლობა უკვე დასრულებულია – შენობის ყველა კუთხეს ძალიან ნათლად ხედავს. მთლიანად მოცულია ამ ამბით, მაგრამ მაინც ვცდილობ, სხვაგან გადავისროლო – თავისი პირველი ბგერითი გამოცდილება გავახსენო და იმ პერიოდზე დავაფიქრო, როდესაც გააცნობიერა, რომ მის ირგვლივ მიმოფანტული ბგერები რაღაც ჰარმონიას, მუსიკას ქმნის.

„ინსტრუმენტებთან შეხებამდე ხმებს ეგრე ყურადღებით არ ვაკვირდებოდი, არ დამიფიქსირებია, რომელ ბგერას რა შეგრძნება მოჰყვებოდა. ეს დაკვირვებები მუსიკასთან ურთიერთობით დაიწყო“.

ინდიგო: ჰო, მაგრამ შენ ხო ბათუმში ცხოვრობდი. სულ ცოტა, ზღვის ტალღების ხმა არ გიზიდავდა? 

სანამ იქ ვცხოვრობდი, ზღვა ჩემი ყოველდღიურობის ნაწილი იყო და ისე მნიშვნელოვნად არ აღვიქვამდი, როგორც ახლა. დღეს მეტი სენტიმენტები მაქვს ზღვის მიმართ. ახლა რომ იქ ჩავიდე, ალბათ, პირველ რიგში, ზღვაზე გავისეირნებ.

ინდიგო: შეგიძლია განასხვაო ბათუმი და თბილისი ჟღერადობით?

კი, თბილისი ბევრად უფრო ხმაურიანია, ბათუმი ჩემთვის სიმშვიდესთან ასოცირდება – პატარაა, ბუნებასთან უფრო ახლოა. იქ არა მარტო ქალაქში, არამედ ადამიანებს შორის ურთიერთობებშიც კი მეტი სიმშვიდე იგრძნობოდა. როცა წამოვედი, მიუხედავად იმისა, რომ პატარა ვიყავი, უკვე ვიცოდი, თბილისი ბევრად უფრო ქაოტური იქნებოდა. სკოლის პირველ აგრესიებსაც, რაც, ალბათ, ყველა თინეიჯერს გამოუცდია, თბილისში შევეჩეხე. თბილისი ჩემთვის ბგერების თვალსაზრისითაც ხისტია. ბათუმი კი ემბიენსია, 3-4 წელია არ ვყოფილვარ და პირდაპირ ვამბობ, ჩემს მუსიკაზე ეს ცალსახად აისახება.

ინდიგო: რა არის შენთვის თბილისის ხმა, რომელსაც ყოველდღიურად შეიგრძნობ?

ბოლო პერიოდში ამ მშენებლობის ხმებს ვიწერდი, სახლში მივდიოდი და ვამუშავებდი. თითქოს, სამუშაო რუტინამ მუსიკის კეთებას მომწყვიტა, მაგრამ თან ძალიან პროდუქტიულიც გავხდი. არადა, მუსიკას გამოვცემ, ალბათ, დაახლოებით ათი წელია, full time მუსიკოსი ვარ და ჩემს ცხოვრებაში ასეთი პერიოდი ჯერ არ ყოფილა, რაც ამ სივრცეზე მუშაობისას მაქვს – სტუდიისთვის კვირაში ორი-სამი დღით თუ ვიცლი და ამან მოთმინების უნარი გამომიმუშავა. ეს მოთმინება კი ბგერების უკეთ განსაზღვრის საშუალებას მაძლევს. შეიძლება ითქვას, ბგერებთან მიმართებით უფრო მკაცრი ვარ. ჩემი მუსიკა ახლა ოდნავ აბსტრაქტულია, მაგრამ ამავე დროს უკეთ შემიძლია დეტალებზე კონცენტრირება. მუსიკის შექმნის პროცესი, ამ კუთხითაც საინტერესო გახდა, რადგან დისტანცირებით უფრო დავუახლოვდი მუსიკას.

ინდიგო: რა არის ყველაზე მთავარი მუსიკის კეთებისას?

ჩემთვის მუსიკის შექმნა დამოკიდებულია თვითდისციპლინაზე, შთაგონებას არ ველოდები. შეიძლება მქონდეს კონკრეტული იდეა, პირდაპირ დავჯდე და გავაკეთო, შთაგონება მუშაობის პროცესში მოდის. რადგან ცოტა დრო მაქვს, საკუთარ თავს ვეუბნები, რომ მუსიკა უნდა გავაკეთო, და ამაზე ვკონცენტრირდე. თუმცა იმასაც ვიაზრებ, რომ შეიძლება საათობით ვიჯდე ტყუილად.

ინდიგო: ხშირად აღნიშნავ, რომ სტუდიაში ყოფნის დროს საკუთარი თავის გამეორებას ერიდები. როგორ ახერხებ ამას?

ძალიან იშვიათად ვუბრუნდები ისეთ რამეს, რაც უკვე მოსმენილი მაქვს. სტუდიურ გარემოში ჩემთვის ძიების პროცესი უფრო მნიშვნელოვანი გახდა, ვიდრე მუსიკის მოსმენა. მუსიკის შექმნის დროსაც უფრო ბგერების ძიებაში ვარ, ვიდრე ჰარმონიის. ბოლო დროს ხმები უფრო მაინტერესებს. თვითონ ხმების ძიების პროცესი კი ძალიან ინსტინქტურია. ყველა ხმა უკვე მუსიკაა. ადრე მოსმენილ ალბომებს სულ ვუბრუნდებოდი, ვუსმენდი, დღეს ამის მოთხოვნილება აღარ მაქვს. შეიძლება, დილით სახლიდან რომ გავდივარ, ლიფტს მოვუსმინო, ან ტრანსპორტს – ჩემთვის ესეც რაღაც მუსიკასთან ასოცირდება. თვითონ გარემოსა და ყოველდღიურობაში ვუსმენ მუსიკას.

ინდიგო: საუბრის დასაწყისში ახსენე, რომ ხმების მუსიკად აღქმაში მთავარი როლი მაინც მუსიკალურ ინსტრუმენტებს ჰქონდა. რომელი იყო შენი პირველი ინსტრუმენტი?

პირველი ინსტრუმენტი გიტარა იყო. სახლში პიანინო კი გვქონდა, მაგრამ მუსიკალურ ინსტრუმენტად ვერ აღვიქვამდი. გიტარის დანახვაზე კი მომინდა სწავლა და ჩემი ბიძაშვილის დახმარებით, რომელიც როკბენდში უკრავდა, ელემენტარული რაღაცები ვისწავლე. თბილისში რომ გადმოვედი, გიტარის მასწავლებელთან სიარული დავიწყე თეორიის და ტექნიკის დასახვეწად. თუმცა ბოლო ორი წელია, გიტარას უფრო ნაკლებად ვიყენებ და ინსტრუმენტზე ვარჯიშის დროც აღარ მაქვს.

ჩემთვის დღეს მუსიკის წერა უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ინსტრუმენტზე დაკვრა. ძირითადი ინსტრუმენტი კი ახლა სიქვენსერი და სინთეზატორია. ლეპტოპს ვიყენებ, როგორც საბოლოო ფურცელს, სადაც ყველაფერს ვალაგებ. პრინციპში, ლეპტოპიც მუსიკალური ინსტრუმენტია.

უნდა ვაღიარო, რომ ბოლო პერიოდში ციფრული ხმები უფრო მიტაცებს, ვიდრე აკუსტიკური. ვცდილობ, სინთეტიკური ხმებისგან მივიღო ისეთივე ორგანული ხმა, როგორსაც სიმებიანი ინსტრუმენტი გამოსცემდა. მომწონს, რომ რეალურსა და არარეალურ ხმებს შორის ზღვარი იშლება.

ინდიგო: ახლა ჰოლი ჰერდონი გამახსენდა, რომელიც ჩემთვის ერთ-ერთი პირველი არტისტი იყო, რომელმაც აბსოლუტურად ცნობიერად მხოლოდ ლეპტოპით და სინთეტიკური ხმებით იპოვა თავისი მუსიკალური იდენტობა. თითქოს, გამომწვევად იქცეოდა და ყველაფერს სპეციალურად ლეპტოპს უკავშირებდა და არა აკუსტიკურ თუ ანალოგურ ინსტრუმენტებს.

მეც მიმაჩნია, რომ ხმის ხარისხს არ განსაზღვრავს ის, თუ საიდან ისმის ხმა. ყველა ხმა შეიძლება ხარისხიანი იყოს. მე პირადად რაღაც ხმები ძალიან მალე მბეზრდება და ამის გამო საკუთარ თავთანაც პრობლემა მაქვს. თუ რაღაც ახალ ინსტრუმენტთან მაქვს შეხება, უცებ ფოიერვერკივით ვგრძნობ შთაგონებას, მერე და მერე კი განწყობა ნელდება. შეიძლება ერთი კონკრეტული ინსტრუმენტით ორი ან სამი ტრეკი გავაკეთო და მეტზე აღფრთოვანება აღარ მეყოს. მაგრამ არა უშავს – ვფიქრობ, საკუთარ თავს არ უნდა ვაიძულო რომელიმე კონკრეტულ ჟღერადობაზე ჩაციკვლა, მუსიკა უნდა მიუშვა და გაათავისუფლო.

ინდიგო: საკუთარ მუსიკას თუ უსმენ? ან ახლა როგორ აფასებ ძველ ნამუშევრებს?

საკუთარ მუსიკას საერთოდ ვერ ვუსმენ. ვერც ვუკრავ ჩემს მუსიკას. ეგ ცოტა ეგოისტური მომენტია – როცა ირგვლივ ამდენი კარგი ტრეკია, ვფიქრობ ხოლმე, რატომ უნდა დაუკრა შენი ტრეკი. ამის ნაცვლად, უფრო შეიძლება დავუბრუნდე ძველ პროექტებს, რომლებიც არ დავასრულე და მერე კი შეიძლება რაღაც მომეწონოს და დავამატო. ერთადერთი, რასაც დავუბრუნდი, ჩემი ალბომი Word Color იყო – რაღაც დროის შემდეგ ობიექტურად მოვუსმინე და გამისწორდა. ყოფილა შემთხვევა, სხვას რომ ჩაურთავს ჩემი ტრეკი კაფეში, თავი უხერხულად მიგრძვნია. მე ის მომწონს, ჩემს მუსიკას სხვა რომ უსმენს. მუსიკას ამ მიზეზით ვწერ და ვაქვეყნებ. ასევე მგონია, რომ მუსიკის გავლით ჩემგან რაღაც უნდა გათავისუფლდეს. როცა ჩემგან თავისუფლდება, როგორც ჩემსას – ვეღარ აღვიქვამ. ახლა უკვე ჩემზე დაწერილ კრიტიკასაც არ ვკითხულობ ხოლმე, ადრე კი მაინტერესებდა. ახლა ვფიქრობ, რომ რაც უფრო ნაკლებს მიიღებ საკუთარ თავზე გარედან, მით უფრო ჯანსაღად შეძლებ მუშაობას. კი, რაღაც დონეზე აუცილებელიც არის სხვების აზრის გაგება, მაგრამ ბოლო პერიოდში ასე ვარ – დავასრულებ თუ არა ტრეკს, მაშინვე ვუგზავნი ლეიბლს.

ინდიგო: ერთხანს ბენდში უკრავდი, მაგრამ საბოლოოდ სოლო შემსრულებელი გახდი, რატომ?

ერთი პრიციპული მიზეზი, რის გამოც ბენდში დაკვრა მომბეზრდა, ის იყო, რომ სულ კომპრომისებზე მიწევდა წასვლა. ვერ ვრჩები იქ, სადაც ჩემი იდეების განხორციელება სრულყოფილად არ შემიძლია. მივხვდი, რომ ჩარჩოში ვეღარ მოვექცეოდი, ამიტომ ბენდი დავთმე და ბოლომდე ამ მიმართულებას მივაწექი, რასაც არ ვნანობ, რადგან ჩემი თავი ვიპოვე და გავიაზრე, მთელი ცხოვრება რისი კეთება მინდოდა.

ინდიგო: სოლო კარიერის პირველი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ალბათ Apollo Records-თან ურთიერთობის დაწყება იყო, არა?

კარგად მახსოვს ეგ დღე. სამსახურში ვიყავი, ღამის 11 საათზე, დედლაინი გვქონდა და მომწერა თვითონ რენატმა (ლეიბლის დამფუძნებელია), საერთოდ არ ველოდი, ძალიან უცნაური ტექსტი იყო: მომწერა, რომ მოუსმინა ჩემს მუსიკას, მოეწონა და მალე დამიბრუნდებოდა. ერთ საათში კონტრაქტი გადმომიგზავნა, ეგრევე მოვაწერე ხელი. ლეიბლმა ძალიან ბევრ რამეში შემიწყო ხელი, თუმცა შემოქმედებითად ცოტა შემზღუდა – Apollo უფრო გიტარის მუსიკოსად მხედავდა და მე არ მინდოდა, ჩემი მუსიკის მთავარი ხაზი ყოფილიყო მხოლოდ გიტარა. მაგალითად, მაშინ გამოცემულ Remember-ს ახლა საერთოდ სხვანაირად ჩავწერდი. ახლა უფრო ისეთ ლეიბლებთან ვთანამშრომლობ, ექსპერიმენტულ ხმებზე რომ მუშაობენ. თუმცა ლეიბლის გამო არ ვქმნი მუსიკას, ჯერ ვწერ და შესაბამის ლეიბლს შემდეგ ვარგებ.

ინდიგო: ლეიბლების ხსენებაზე არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ Ash Scholem-სა და Serga-სთან ერთად, შენ თავადაც გაქვს ლეიბლი, რომელზეც მუსიკას გამოსცემთ. როგორც ლეიბლის კურატორი, როგორ არჩევთ მუსიკას?

კი, მას ჰქვია Transfigured Time, რომელიც ძალიან მალე სიახლეებით დაბრუნდება. მე თვითონ მუსიკას, როგორც მსმენელი, ისე ვუსმენ, ზოგჯერ კრიტიკულადაც ვაფასებ, ვიწყებ ფიქრს, რომ რაღაც ბგერებსა და ხმებს სხვანაირად დავშლიდი, მაგრამ, ძირითადად, ვცდილობ, ჩვეულებრივი მსმენელივით მივიღო მუსიკა.

არის შემთხვევები, როცა ზოგი ტრეკი მე მომწონს და მათ არა, მაგრამ მთავარია, ბოლოს ყველა შევთანხმდეთ. ყოფილა ტრეკები, რომლებსაც ვისურვებდი, ჩემს ლეიბლზე გამოსულიყო. და ისეთი შემთხვევებიც ყოფილა, როცა კონკრეტულ მუსიკოსს უარი ვუთხარით თავის დროზე და მერე ძალიან კარგ ლეიბლზე გავიდა. თუმცა ამჟამად პასიურ მდგომარეობაში ვართ, რადგან გვინდა, Transfigured Time ფირფიტების მაღაზიასთან ერთად დაბრუნდეს.

ინდიგო: როგორია შენთვის იდეალური სამუშაო გარემო?

ასეთი გარემო ჩემს სტუდიაშია, სადაც გარემოსგან გათიშვა შეიძლება. როდესაც სტუდიაში ვარ, ყველაფერს ვივიწყებ, იმიტომ რომ ყოველდღიურობა ძალიან მიშლის ხელს. ჩემთვის მანდ ყოფნა სალოცავში ყოფნასთან ასოცირდება. თუ მუშაობის შედეგად გადავიწვები, ცოტას გავისეირნებ, გადავერთვები სხვადასხვა აქტივობაზე, და ცარიელი გონებით ვუბრუნდები სტუდიას.

ინდიგო: კოლაბორაციულ პროექტებში იშვიათად მონაწილეობ და ესეც იმიტომ, რომ სტუდიაში მარტო ხარ?

კოლაბორაციის სურვილი სულ მაქვს, თუმცა ვერ ვიკვეთები ისეთ ხალხთან, ვისთანაც მუშაობა ჩემთვის ამაღელვებელი იქნებოდა. ზოგადად, ალბათ მუსიკოსთან უფრო ვითანამშრომლებდი, ვიდრე კომპოზიტორთან. უცხოელ არტისტთან კოლაბორაციაზე თუ მიდგება საქმე, ძალიან მაინტერესებს, როგორია პოპვარსკვლავთან მუშაობა.

ინდიგო: მაგალითად, ვისთან? Fka Twigs?

კი, ზუსტად. დიდი სიამოვნებით ვიმუშავებდი მადონასთანაც, ალიშა ქისთან, სოლანჟისთან, კელსლი ლუსთან. ძალიან საინტერესო და მაგარი გამოცდილება იქნებოდა. ვინმემ შეიძლება ჩათვალოს, რომ შემოქმედებითად გზღუდავს ის ფაქტი, რომ მადონასთვის მუშაობ, მაგრამ სწორედ შეზღუდვის გამოა ეს ყველაფერი ამდენად საინტერესო და გამოწვევი. კოლაბორაციაში ის უნდა იყოს ყველაზე მნიშვნელოვანი, რომ როგორც შენ გაინტერესებს მეორე არტისტთან მუშაობა, ისე უნდა აინტერესებდე მასაც.

ინდიგო: კინოსა და თეატრისთვის მუსიკის კეთებაზე რას ფიქრობ?

სიამოვნებით გავაკეთებდი მუსიკას კინოსთვის და თეატრისთვისაც და ალბათ დროთა განმავლობაში მაგ მიმართულებითაც წავალ. ერთი პერიოდი მაინტერესებდა მხოლოდ ისეთი მუსიკის შექმნა, რომელიც კლუბში დაიკვრებოდა, ბოლო პერიოდში კი ჩემს მუსიკაზე ეგეთი განსაზღვრებები საერთოდ აღარ მაქვს. მაგალითად, შეიძლება ვიფიქრო მუსიკის დაწერაზე sci-fi ფილმისთვისაც.

ინდიგო: სამომავლოდ რას უნდა ველოდოთ გაჩასთან?

მომავალ წელს ახალი ჩანაწერების გამოცემას ვაპირებ, რომლებიც წინა ალბომსაც უკავშირდება. წინა ალბომი უფრო კონსტრუქციული იყო, არ გამომიყენებია საერთოდ გრიდი და ჩარჩო, რაც მომავალ ნამუშევრებში მხოლოდ ნაწილობრივ შენარჩუნდება. ბევრი ექსპერიმენტის მიუხედავად, რასაც მომავალ წელს ვნახავთ, მუსიკალური ბალანსი აუცილებლად იქნება.