ისრაელი, პალესტინა და ისრაელი | სანდრო ბაკურაძე

დასავლეთის მორალური დილემა

ისრაელ-პალესტინის საუკუნოვანი კონფლიქტის ყოველი აქტიური ფაზის დადგომისას ორგვარი სადისკუსიო შრე ჩნდება ხოლმე პასუხად. ჯერ აქტუალიზდება ადამიანის უფლებების, ომის ამორალურობის საკითხები და ადამიანები რომელიმეს მხარდაჭერის სურვილით ივსებიან. შემდეგ კი დღის წესრიგში აუცილებლად ჩნდება თემები: ისრაელის მიერ გაეროს აღიარებულ პალესტინურ ტერიტორიებზე, ძირითადად, რელიგიური ნაციონალიზმის მიმდევარი ებრაული მოსახლეობისთვის ახალშენების შექმნამ და მათმა ათვისებამ რა გამოიწვია? ანდაც: არის თუ არა ისრაელი კოლონია და რა (არ) განასხვავებს მას როდეზიის, ალჟირის ან კლასიკური „ახალი სამყაროსაგან“, სადაც ახალი სახელმწიფოები, ადგილობრივი მოსახლეობის ხარჯზე, სხვა ქვეყნიდან თუ კონტინენტიდან ჩასულმა ხალხებმა დააარსეს?

ისრაელის, როგორც ევროპული კოლონიის აღქმას, ხელი ძალიან შეუწყო ბალფურის დეკლარაციამ, რომელიც 1917 წელს პირველი მსოფლიო ომის პერიოდში გამოიცა. მართალია, ბალფურის დეკლარაციის გამოცემის ძირითადი მოტივაცია პოლიტიკური იყო, მაგრამ ცხადი იყო ისიც, რომ ბრიტანეთის სიონისტთა ორგანიზაციამ, რომელმაც დეკლარაციის მომზადების საქმეში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა, ეფექტურად გამოიყენა ის განწყობები, რომლების წარმოშობასაც ხელი შეუწყო დიდ ბრიტანეთში გავრცელებული პროტესტანტული მიმდინარეობების დამოკიდებულებამ - ებრაელი ხალხის და სიონიზმის მიმართ. ზოგიერთი მოსაზრების მიხედვით, დიდი როლი შეასრულა იმ პერიოდში პოპულარულმა ანტისემიტურმა შეთქმულების თეორიებმაც, რომლებიც თავის მხრივ, პოლიტიკურმა ფიგურებმა (ხაიმ ვაიცმანმა და ნაჰურ სოკოლოვმა) ეფექტურად გამოიყენეს ბრიტანული ისტებლიშმენტის დასარწმუნებლად: ებრაული სახელმწიფოს ფორმირება რეგიონში ძლიერი პრობრიტანული ძალის შექმნას უდრიდა.

პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, როცა პალესტინა დიდი ბრიტანეთის სამანდატო ტერიტორია გახდა, ბრიტანეთის იმპერიის საკადრო პოლიტიკამ ადგილობრივ არაბულ მოსახლეობაში კიდევ უფრო განამტკიცა აღქმა, რომ ებრაული მიგრაცია და საბოლოოდ ისრაელის სახელმწიფოს ჩამოყალიბება, ბრიტანული კოლონიალიზმის გამოვლინება იყო. ახლად შექმნილი სამანდატო ტერიტორიის პირველ კომისიონერად ბრიტანელი ებრაელი ჰერბერტ სემუელი დაინიშნა. სემუელი ცნობილი იყო თავისი სიმპათიებით სიონიზმის მიმართ და მიუხედავად მისი მცდელობებისა, მიეღწია გარკვეული კომპრომისისთვის, რომელიც არაბულ და ებრაულ თემებს შორის ფართომასშტაბიან დაპირისპირებას თავიდან აირიდებდა, ერთადერთი რაც შეძლო, პალესტინელ (და არა მხოლოდ) არაბებში, დიდი ბრიტანეთის და, ზოგადად, დასავლეთის ქვეყნების მიმართ უნდობლობის ზრდა იყო.

პალესტინის არაბული მოსახლეობა, კოლონიური ეპოქის ევროპულ ნარატივებში თითქმის არ არსებობდა და არც იმაზე უფიქრია ვინმეს, თუ რა სხვაობა შეიძლებოდა ყოფილიყო იმ ევროპელ ებრაელებს შორის, 1880-იანი წლებიდან იმ დროს ოსმალეთის იმპერიის პროვინცია პალესტინაში რომ დაიწყეს დასახლება - იქ მანამდე მცხოვრებ ძველ ებრაულ თემს შორის; მათსა და იმავე რეგიონის ბინადარ არაბულ მოსახლეობას შორის. მიწით სარგებლობა ან ტერიტორიაზე არსებული რესურსების გადანაწილება ამ ხალხებში იმ პერიოდის კულტურული კოდებიდან გამომდინარე, დღის წესრიგში არ იდგა.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ანტიკოლონიური მოძრაობა აღზევდა, ახალი მორალური და კულტურული პარადიგმები გაჩნდა და ამ ახალმა ღირებულებებმა ნარატივებიც განსხვავებული შემოიტანა.

აფრიკის და აზიის ქვეყნების დეკოლონიზაცია და ადგილობრივი მოსახლეობის მხარდაჭერა, განსაკუთრებით ინტელექტუალურ წრეებში, მორალურად დაწინაურებულ და მოსაწონ საქციელად იქცა. პოლიტიკური ლიდერების დიდმა ნაწილმაც რიტორიკის დონეზე მაინც აღიარეს ანტიკოლონიური პარადიგმების სისწორე. თუმცა ისრაელი, ნაწილობრივ ჰოლოკოსტის აჩრდილის გამო, ნაწილობრივ კი ისრაელის მოწინააღმდეგე არაბული ქვეყნების პროსაბჭოთა ბანაკში გადაბარგების, დასავლეთის ქვეყნების დომინანტ ნარატივებში ერთგვარ რუხ სივრცედ დარჩა. ანგლოსაქსურ ევროპაში და იქ გავრცელებულ პროტესტანტულ მიმდინარეობებში, ძველი აღთქმის და ებრაელი ხალხის როლის ინტერპრეტაცია განსხვავებულია კათოლიკური თუ მართლმადიდებლური ინტერპრეტაციებისაგან. მათთვის ბიბლიური ნარატივი და ებრაელთა თვითგამორკვევის პრინციპის ამ ნარატივზე დამყარება საკმარისი აღმოჩნდა ისრაელის სახელმწიფოს და მისი პოლიტიკის მისაღებად. ინტელექტუალურ წრეებში კი საქმე სხვაგვარად იყო - განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ალჟირის ომმა, 1968 წელმა და ცივი ომის პიკმა მანამდე ნორმად მიჩნეული ღირებულებების გადაფასება გამოიწვია.

რელიგიის გავლენა შესუსტდა და სხვა საკითხებთან ერთად, აქტუალური გახდა კითხვა: ისრაელი, როგორც სახელმწიფო და მისი პოლიტიკა არის თუ არა ლეგიტიმური მოვლენა?

რით არის დიდწილად ევროპელი ებრაელების პალესტინაში ჩასახლება იმაზე ლეგიტიმური, ვიდრე ალჟირში მცხოვრები PiedNoir-ის[1] ან თეთრკანიანი სამხრეთ აფრიკელების იქ ცხოვრება და ადგილობრივ მმართველობაში მეტი მრავალრიცხოვნებით აღზევება? რატომ ჰქონდა და აქვს იუდაიზმზე მოქცეულ ეთნიკურად არაებრაელს ისრაელში მიგრაციის უფლება მაშინ, როცა 1948 წელს, ნაკბას სახელით ცნობილი პროცესისას განდევნილ პალესტინელებს და მათ შთამომავლებს საკუთარ სახლში დაბრუნების უფლება არ მიეცათ?

ერთი მხრივ, ჰოლოკოსტის აჩრდილი და არაბული ქვეყნების საბჭოთა ბანაკის წევრობა ამ საკითხს დასავლეთის ქვეყნების პოლიტიკური ელიტების საკმაო ნაწილისათვის ერთგვარ ტაბუდ აქცევდა, მაგრამ ის დესტაბილიზაცია, რომელიც რეგიონში ისრაელის შექმნას მოჰყვა, მაინც რეალობად რჩებოდა. ამას ემატებოდა ისიც, რომ ისრაელში აღმოსავლელი ებრაელების (მიზრაჰის) გაზრდილი მიგრაციის მიუხედავად, ქვეყანაში ევროპელი ებრაელების[2] სრული ეკონომიკური და კულტურული დომინაცია გრძელდებოდა.  ზოგიერთ შემთხვევაში არაევროპელი ებრაელების დისკრიმინაცია ისეთ მასშტაბებს აღწევდა, რომ ისინი სამოქალაქო პროტესტის უკიდურეს ფორმებსაც მიმართავდნენ - ერთხანს რადიკალური ორგანიზაციაც ჩამოაყალიბეს, „შავი პანთერები“, რომელიც სახელს აფროამერიკული ანალოგისაგან იღებდა.

...

დროთა განმავლობაში ისრაელ-არაბთა ომებში არაბული ქვეყნები დამარცხდნენ; ზოგიერთი არაბული ქვეყანა ალიანსს გამოეყო და დასავლეთის მხარდაჭერა მიიღო, რაც ცივი ომის პერიოდში, პროსაბჭოთა არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ შეკავშირებითა და სწორედ მათთან წინააღმდეგობაში პროდასავლური მხარდაჭერის მოპოვებით, ასევე, ჰოლოკოსტის მსხვერპლი ერის დაცვით გამართლდა. ამ ყოველივემ ისრაელს საშუალება მისცა, დე-ფაქტო კონტროლი დაემყარებინა მანამდე ეგვიპტის და იორდანიის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე, სადაც მრავალრიცხოვანი პალესტინელი არაბი ცხოვრობდა. ეს მოსახლეობა შედგებოდა 1948 წლის ისრაელ-არაბთა ომის შედეგად იძულებით გადაადგილებული პირებისა და მათი შთამომავლებისგან. მათ ისრაელის სახელმწიფოში ცხოვრების დიდი სურვილი არ ჰქონდათ და რადიკალური ბრძოლის მეთოდებიც მისაღებად მიაჩნდათ. ცივი ომის დროს ისრაელ-პალესტინის კონფლიქტი ორი დაპირისპირებული ბანაკის ჭრილში აღიქვა დანარჩენმა მსოფლიომ. 1967 წლიდან მოყოლებული ისრაელი აქტიურად ითვისებდა პალესტინელების კუთვნილ ტერიტორიებს - იქ ებრაულ ახალშენებს აწყობდა. დასავლეთის ქვეყნების აკადემიურ წრეებსა და პოლიტიკური სპექტრის ერთ ნაწილში პროცესი დიდ პროტესტს იწვევდა, თუმცა სახელმწიფო დონეზე, აკადემიურ სივრცეში გამოთქმული უკმაყოფილება დაპირისპირებული ბანაკების გეოპოლიტიკურ ინტერესებში იკარგებოდა.

ახალშენების შექმნას ორმხრივი რადიკალიზაცია მოჰყვა. ისრაელის ხელისუფლება იმ მიწებზე საშუალო და დაბალი კლასების წარმომადგენელ, აღმოსავლელ ებრაელებს და აღმოსავლეთ ევროპელ რელიგიურ-ნაციონალისტ ებრაელებს ასახლებდა, რომლებიც კონფლიქტს ხშირად რელიგიურ ჭრილში უყურებდნენ და ამ მხრივ ძალიან განსხვავდებოდნენ ძველი თაობის სიონისტებისაგან, რომლებიც შთაგონებას ევროპული რომანტიკული ნაციონალიზმისგან იღებდნენ, ბიბლიას კი თითქმის ისე უყურებდნენ, როგორც საქართველოში „ქართლის ცხოვრების“ ისტორიებს განიხილავენ ქართლოსსა და ჰაოსზე.

მეორე მხრივ, პალესტინურმა ორგანიზაციებმა დაიწყეს რადიკალური გამოსვლები ისრაელის წინააღმდეგ, რამაც პიკს 1987 წელს, ინტიფადას სახელით ცნობილი ამბოხებით მიაღწია. პალესტინური წინააღმდეგობის მოძრაობას მსოფლიოში დიდი გამოხმაურება მოჰყვა, თუმცა იმ პერიოდში აქტიური სხვა მოძრაობებისგან განსხვავებით, (მაგალითად, ნელსონ მანდელას და აფრიკის ნაციონალური კონგრესის ან ანგოლაში მოქმედი ორგანიზაცია უნიტასგან განსხვავებით, რომლებსაც რეალურად პალესტინელებზე არც უკეთესი გაუკეთებიათ და არც უარესი), დასავლეთის ქვეყნების დამოკიდებულება პალესტინელებისადმი დიდად არ შეცვლილა. მათ შორის არც მას შემდეგ, რაც ისრაელის პრემიერ-მინისტრი, იცხაკ რაბინი პალესტინელების ლიდერ იასირ არაფატს შეხვდა და მასთან ერთად ოსლოს შეთანხმებას მოაწერა ხელი. ამ ხელმოწერის შემდეგ იცხაკ რაბინი ებრაელმა რადიკალმა მოკლა. 

იცხაკ რაბინის მკვლელობას და ისრაელის პოლიტიკურ ცხოვრებაში ბენიამინ ნეთანიაჰუს ფიგურის წინა პლანზე გადმოწევას ისრაელში მემარჯვენე პოლიტიკის დომინაციის თანდათანობითი ზრდა მოჰყვა.

ნეთანიაჰუმ წარმატებით გააგრძელა მისი წინამორბედის მენახემ ბეგინის მიერ დაწყებული პოლიტიკა და მისმა პარტიამ, „ლიკუდმა“, რაბინის და მასთან ასოცირებული, ტრადიციული, ევროპელი ებრაელებისგან შემდგარი ელიტის საპირწონედ, მოახერხა აღმოსავლელი ებრაელებისაგან შემდგარი პროლეტარიატის კოოპტაცია. ამას დაემატა პრაგმატული მოსაზრებებით მოქმედი ულტრაორთოდოქსული პარტიების მხარდაჭერა და შედეგად ტრადიციული ელიტები, ქვეყნის მართვას თანდათან ჩამოშორდნენ. დაზარალდა „სამშვიდობო ბანაკიც“, რომლის მხარდამჭერთა ბირთვიც საშუალო ფენის წარმომადგენელი ან შეძლებული, ევროპული წარმოშობის ებრაელებისგან შედგებოდა.

საბჭოთა კავშირის და კომუნისტური ბლოკის დაშლამ პალესტინელები (რომლებიც მანამდე ძირითადად მემარცხენე ორიენტაციის, პროსაბჭოთა ორგანიზაციების საშუალებით აწარმოებდნენ ბრძოლას) მთავარი მოკავშირეების გარეშე დატოვა.

სოციალიზმის ადგილი პალესტინურ საკითხში ისლამიზმმა შეავსო.

2001 წლის 11 სექტემბრის ტერორისტული აქტი შემდეგ კი ისლამიზმმაც, როგორც იდეოლოგიამ, დასავლეთის ქვეყნებში თითქმის სრულად დაკარგა ლეგიტიმაცია, მისი შეწყნარება სასტიკად მიუღებლად მიიჩნიეს და პალესტინის საკითხის აღქმაც დასავლეთში ამ წინაგანწყობით დაიწყეს.  ამით ისარგებლა ისრაელმა და 2005 წელს ღაზას სექტორის ახალშენების ევაკუაციის მიუხედავად, განსაკუთრებით დასავლეთ სანაპიროზე და იერუსალიმში, თავიდან დაიწყო ებრაული კოლონიზაციის პროექტი.

მეორე ინტიფადამ, პალესტინის შიდა კონფლიქტმა და ღაზას სექტორში, ხანმოკლე შეიარაღებული დაპირისპირების შემდეგ, „ჰამასის“ მიერ ძალაუფლების ხელში აღებამ, კიდევ უფრო გააიოლა პალესტინური მოძრაობის დელეგიტიმაცია - ახლა შესაძლებელი იყო მთელი პალესტინური მოძრაობის „ჰამასთან“ ასოცირება. თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ „ჰამასის“ გაძლიერებისა და იქ მოსახლეობის ერთი ნაწილის ისლამისტურ ნიადაგზე რადიკალიზაციის პარალელურად იკვეთებოდა ისრაელელების რადიკალიზაციაც:

აშენდა კედელი, რომელმაც ღაზას სექტორი ფაქტობრივ ბლოკადაში მოაქცია და შექმნა რეალობა, რომელსაც არაერთი საერთაშორისო ორგანიზაცია აპართეიდად აფასებს.

ისრაელის ხელისუფლების ქმედებებიც აქტივისტების მიმართ ბევრად რადიკალური გახდა, რაც ნათლად გამოჩნდა იგივე ღაზას ფლოტილიის ან ამერიკელი აქტივისტის რეიჩელ კორის სიკვდილის შემთხვევაში, როდესაც ისრაელის არმიის ქმედებებს ადამიანური მსხვერპლი მოჰყვა. 2018 წელს ისრაელმა დაამტკიცა კანონი, რომელიც ისრაელს ებრაულ სახელმწიფოდ აცხადებდა და ახალშენებს საკანონმდებლო დონეზე განსაზღვრულ სტატუსს ანიჭებდა. ამასვე დაერთო მანამდე მარგინალური ულტრამემარჯვენე ფიგურების პოლიტიკური რეაბილიტაცია და ბენიამინ ნეთანიაჰუმ, ძალაუფლების ხანმოკლე დაკარგვის შემდეგ, მის დასაბრუნებლად კოალიციაში ჩართო ულტრამემარჯვენე ფიგურები, მათ შორის ბეცალელ სმოტრიჩი და იტამარ ბენ-გვირი, რომლებიც ამავე დროს ასოცირებული არიან ულტრანაციონალისტი მოახალშენეების მოძრაობასთან და ულტრამემარჯვენე პოლიტიკასთან კავშირის ხანგრძლივი წარსული გააჩნიათ.

რა მოხდებოდა, თუკი სმოტრიჩის და ბენ-გვირის ევროპელი შესატყვისები რომელიმე ევროპული ქვეყნის სათავეში მოვიდოდნენ? რას გააკეთებდა ევროპა თუკი აპართეიდად ან კოლონიურად მონათლული ხელისუფლება რომელიმე სხვა ქვეყანაში ჩამოყალიბდებოდა? არის თუ არა ისრაელი კოლონიური სახელმწიფო?   ეს შეკითხვები თავად დასავლეთის ქვეყნებშიც აქტუალურია. ჯერ კიდევ 1960-იან  წლებში, ებრაული წარმოშობის ფრანგი მკვლევარი მაქსიმ როდინსონი, ისრაელს ტიპურ ევროპულ კოლონიურ ახალშენად მიიჩნევდა, 1979 წელს კი „ვაშინგტონ პოსტის“ ფურცლებზე, ერთ-ერთი მესვეტე გულწრფელი ინტერესით კითხულობდა თუ რატომ უჭერდა მხარს ამერიკის შეერთებული შტატები ისრაელს მაშინ, როცა აკრიტიკებდა როდეზიას (დღევანდელ ზიმბაბვეს), რადგან ტექნიკურად ორივე ქვეყნის რეჟიმი ერთნაირად ერგებოდა კოლონიური რეჟიმის კრიტერიუმებს და ორივე მათგანის ოპონენტების მონათვლა შეიძლებოდა მარქსისტებად. 

პასუხი არაერთგვაროვანი და ვრცელია. ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის შიდა პოლიტიკა ხშირად საგარეოზე მნიშვნელოვანიც არის. განსაკუთრებით ასეა რესპუბლიკური პარტიის ამომრჩეველში - მათ შორის ბევრი მისდევს ისეთ პროტესტანტულ დენომინაციებს, რაც ისრაელის მხარდაჭერას ქრისტიანულ მოვალეობად წარმოაჩენს. ასეთები მნიშვნელოვან ორგანიზებულ ძალასაც ქმნიან და მათი მხარდაჭერის მოპოვება აშშ-ს ორპარტიულ საარჩევნო სისტემაში ნებისმიერი პოლიტიკური ძალისთვის გასათვალისწინებელი ფაქტორია. მნიშვნელოვანია 2000-იანი წლებიდან გამოყოლილი, ისლამიზმის საპირწონის ძიების პოლიტიკაც, რაც აშშ-ს ელიტის მნიშვნელოვანი ნაწილის თვალში ისრაელს ავტომატურად ერთ-ერთ უპირველეს რეგიონულ მოკავშირედ აქცევს. 

ევროპის შემთხვევაში საკითხი უფრო კომპლექსურია. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ევროპულ ნარატივში ჰოლოკოსტის თემა ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს მოვლენად რჩება. ევროპელი ლიდერებისათვის ისრაელის მხარდაჭერა მორალური საკითხია ახლაც და ეს ასეა იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ისრაელის ქმედებები და პოზიციები, სრულიად ეწინააღმდეგება ევროპელი ლიდერების ოფიციალური რიტორიკის წამყვან ღირებულებებს. ჰოლოკოსტის შესახებ სწავლებას არაერთ ევროპულ ქვეყანაში, მათ შორის საფრანგეთსა და დიდ ბრიტანეთში კანონი განსაზღვრავს. გერმანიაში კი, რომელიც ჰოლოკოსტის სახელით ცნობილ, ებრაელი ხალხის გენოციდში მთავარი დამნაშავე იყო, საზოგადოების გარკვეული ნაწილი კიდევ უფრო მეტად მგრძნობიარეა ნებისმიერი სახის ანტისემიტიზმის ბრალდების მიმართ. აქ, პირველ რიგში, დასავლეთ გერმანული წარსულისა და გამოცდილების მქონე პოლიტიკური სპექტრის უფროსი თაობა იგულისხმება. პოტენციური ბრალდებებისგან თავის არიდებას ისინი ისრაელის სახელმწიფოს ღია მხარდაჭერით ცდილობენ.  

მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა თავად ისრაელის და ებრაული დიასპორის ქმედებებმაც. მაგალითად, ებრაული დიასპორა აქტიურად მონაწილეობდა სომხების გენოციდის  უარყოფის და მისი დასავლური საჯარო ნარატივიდან განდევნის საქმეში, რადგან სურდათ ჰოლოკოსტის უპრეცედენტობა არასოდეს დამდგარიყო ეჭვქვეშ.  ზოგიერთ შემთხვევაში, ჰოლოკოსტის ფაქტორის ისრაელის ინტერესების პრომოციის მიზნით გამოყენება ისეთ მასშტაბებს აღწევდა, რომ თავად ებრაული თემის  ან ისრაელის სამოქალაქო საზოგადოების კრიტიკასაც იწვევდა. უფრო მანამდე კი ებრაული ორგანიზაციების მიერ ჰოლოკოსტის თემის ინსტრუმენტალიზაცია თავად ებრაული წარმოშობის ამერიკელმა მკვლევარმა ნორმან ფინკელშტაინმა გააკრიტიკა თავის ცნობილ წიგნში „ჰოლოკოსტის ინდუსტრია“, რომელიც ფართომასშტაბიანი დისკუსიების მიზეზი გახდა.

მორალური დილემების ფონზე დასავლეთი სწრაფად იცვლება.

7 ოქტომბერს ღაზას სექტორში დაწყებული სახმელეთო ოპერაციის შემდეგ, დასავლეთის ქვეყნებში მანამდე უპრეცედენტო პროპალესტინური საპროტესტო გამოსვლები დაიწყო. ამ აქციებში მუსლიმი მიგრანტები გამომსვლელების მხოლოდ ერთ ნაწილს წარმოადგენდნენ. მონაწილეების საკმაო ნაწილი მემარცხენე, მწვანე და სხვა, მანამდე არსებულ პოლიტიკურ მოძრაობებს წარმოადგენდა.

საქართველოში ყველაფრის ცალმხრივად, მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების ფორმირებაში მინიმალური როლის მქონე, ერთგვარი გლობალური პერიფერიიდან ყურების აუტანელი სიმსუბუქე შეიმჩნევა, ჩვენთან საპროტესტო გამოსვლები ევროპაში პროტერორისტული განწყობების ნიშნად, მუსლიმების მომრავლების ტრაგიკულ მომასწავებლად და, ზოგადად, ძალიან ნეგატიურ მოვლენად მოინათლა.

გერმანიისა და საფრანგეთის მიერ პროპალესტინური გამოსვლების აკრძალვას ქართული ინტერნეტსივრცის ერთი ნაწილი მჭექარე ტაშით შეეგება.

ამ დროს დასავლეთის ქვეყნების ლიდერები, აშშ-ს პრეზიდენტის ჩათვლით, თემის არაერთგვაროვნებას და კომპლექსურობას აღიარებენ. ევროპის ქვეყნებში, სადაც ხელისუფლებების მნიშვნელოვანი ნაწილი კოალიციებზეა დამოკიდებული და მუსლიმი იმიგრანტიც ბევრია, პროპალესტინური ხედვებით (რაც ხშირად არანაირად არ უდრის „ჰამასის“ მხარდაჭერას), სწრაფად გააანალიზეს, რომ მცირედი გადაცდომა და შესაძლოა, მათი ძალაუფლება უახლოეს არჩევნებს ვერ გასცდეს.

აშშ-ს ხელისუფლებაც და ამერიკული პოლიტიკური სპექტრიც აანალიზებენ, რომ არც მათი ამომრჩევლის ისრაელისადმი მხარდაჭერაა ისეთი მძლავრი, როგორც - ადრე.  ისრაელის მმართველ კოალიციაში ულტრამემარჯვენეების და რელიგიური პარტიების მომძლავრება კი ძალიან ართულებს მათი ქმედებების გამართლებას უკვე დიდწილად სეკულარიზებული დასავლური პუბლიკის თვალში (თუნდაც 7 ოქტომბრის ჰამასის ისრაელზე თავდასხმის შემდეგ.)

ისრაელს დღეს ჰყავს კაბინეტი, რომლის უშიშროების მინისტრიც იმით იწონებდა თავს, რომ კაბინეტში ბარუხ გოლდშტაინის, არაბების მასობრივი მკვლელობით ცნობილი რადიკალი ებრაელი ნაციონალისტის პორტრეტი უკიდია და რომ თავის მომავალ მეუღლესთან პირველ პაემანზე სწორედ გოლდშტაინის საფლავს ეწვია. ამ ფონზე ისრაელის ნარატივის დასავლეთში გაყიდვა ბევრად რთულია. რთულია რელიგიური საფარველით განხორციელებული ებრაული ახალშენების ლეგიტიმურობის გაყიდვაც. საშუალო ევროპელი, თუნდაც „ჰამასს“ არ თანაუგრძნობდეს, ვერ ხვდება, რით შეიძლება განსხვავდებოდეს ისრაელის კოლონიური ახალშენი მათი სამხრეთ აფრიკული, როდეზიული თუ სხვა ანალოგიისგან - როცა ბიბლია ლეგიტიმაციის საკმარისი წყარო აღარაა.

საქართველოში დღეს ძალიან პოპულარულია ნარატივი, სადაც პატარა, სეკულარული და ცივილიზებული ისრაელი ებრძვის ისლამისტური არაბული ქვეყნების გოლიათს. ყურადღება ხშირად მახვილდება ქართველ ებრაელებზე და იმაზე, თუ როგორ არის ისრაელი აზიურ ზღვაში პატარა ევროპული კუნძული; როგორ არ არსებობდა საქართველოში ანტისემიტიზმი (მიუხედავად იმისა, რომ მამაჩემს და მისი თაობის ბევრ სხვა ადამიანს, დღემდე ზეპირად ახსოვს სახუმარო ანტისემიტური სიმღერის „ყევერ ყევერ ბიჭების“ ტექსტი, რომელიც ერთ დროს პოპულარული იყო დასავლეთ საქართველოში და მოგვითხრობდა სანადიროდ წასული ებრაელი ახალგაზრდების ამბავს, რომლებიც კურდღლის დანახვაზე გაიქცნენ და თავს ხეზე აძრომით უშველეს).

გულის სიღრმეში კი, ალბათ, საკუთარ თავსაც ვერ ვუტყდებით, რომ ყველაფერი იმ წარმოსახვის გამოძახილია, თითქოს ჩვენ ისრაელის ადგილას ვართ, არაბების ადგილას კი - რუსეთი. 

რეალობა, ცხადია, სხვანაირია. მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არის სრულიად სეკულარული, ტიკ-ტოკერი ჯარისქალების, თელ-ავივის ცოცხალი ღამის ცხოვრების და ნატალი პორტმანის თუ ბარ რეფაელის მსგავსი ცნობილი ქალების სამშობლო, სინამდვილეში არცთუ სეკულარულია. ადგილზე გაფორმებული სამოქალაქო ქორწინება, შაბათ დღეს საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და ბევრი სხვა რამ იქ დღემდე მიუღწეველი ფუფუნებაა.  ბენიამინ ნეთანიაჰუმაც, ბიბლიური რიტორიკით, როცა ის პალესტინელებს ამალეკს ადარებდა, მსოფლიო საზოგადოებას კიდევ ერთხელ აჩვენა, რომ ისრაელის სეკულარიზმი ევროპულზე მეტად თურქულს მოგვაგონებს, იმ განსხვავებით, რომ ეს უკანასკნელი სამოქალაქო ქორწინების და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის წმინდა დღეებში მუშაობის მხრივ ისრაელზე წინაც შეიძლება იყოს.  

ისრაელის ოპერაცია ღაზას სექტორში ახლა როგორც უნდა დასრულდეს, პრაგმატული და შიდა პოლიტიკაში ზომიერი ხელისუფლების გარეშე არც პალესტინური და არც მოახალშენეთა რადიკალიზაციის შეკავება არ გამოუვა. თანდათანობითი შემცირებისთვის გაიწირება საერთაშორისო ლეგიტიმაცია, რასაც საბოლოო ჯამში თავად ისრაელის სახელმწიფოს არსებობა ეყრდნობა. შედეგად მივიღებთ ისეთივე სიმძლავრის მქონე გეოპოლიტიკურ ძვრებს, როგორსაც თავის დროზე ისრაელის დაარსება მოჰყვა.

______________________________

[1] ასე უწოდებდნენ ფრანგულ ალჟირში მცხოვრებ ევროპელ მოახალშენეებს. ზოგ შემთხვევაში ეს სახელი მოიცავდა ალჟირელ ებრაელებსაც, რომლებიც მართალია, ალჟირში საუკუნეების განმავლობაში ცხოვრობდნენ, მაგრამ ფრანგული კოლონიზაციის შემდეგ აითვისეს ევროპული კულტურა და საფრანგეთის მოქალაქეობაც მიიღეს.

[2] და არა აშკენაზების, რომლებიც ევროპელი ებრაელების მხოლოდ ერთ ჯგუფს წარმოადგენენ. ბევრი ჰოლანდიელი, ფრანგი თუ იტალიელი ებრაელი, რომლებიც სწრაფად ინტეგრირდნენ ისრაელის ელიტაში, სეფარდი ან ევროპეიზებული ჩრდილოაფრიკული წარმოშობის ებრაელი იყო.