31.12.2024 | 15 წუთიანი საკითხავი

თეგები: #პროტესტი, #თბილისი, #აქცია

რა აჩერებს პროტესტს? | დისკუსია ეარში

საუბარი ჩაწერილია სხვადასხვა დროის საპროტესტო მოძრაობებისა თუ დემონსტრაციების მონაწილეებთან.

საუბარში მონაწილეობენ ფილოსოფოსი გიორგი მაისურაძე, რეჟისორი გიორგი თავართქილაძე, ხელოვნებათმცოდნე თამარა ამაშუკელი, სამართალმცოდნე ნინი გოგიბერიძე, ციფრული კომუნიკაციების სპეციალისტი დოდი ხარხელი, „გილდიას“ დამფუძნებელი გიგა ბექაური და სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის წევრი გოტა ჭანტურია

მოდერაცია: ნინო ლომაძე, ნატა ძველიშვილი

ჩაწერილია „ეარში”, 2025 წლის 30 ოქტომბერს.

...

გიორგი მაისურაძე: ჩემი პირველი მიტინგი 1988 წლის 26 მაისის აქციაა - დისიდენტების მოწყობილი. 1978 წლის შემდეგ ამხელა ხალხის მასა ქუჩაში პირველად გამოვიდა. დემონსტრაციას ილია ჭავჭავაძის საზოგადოება ედგა სათავეში. ძალიან შთამბეჭდავი იყო საბჭოთა დისიდენტებთან ერთად მიტინგზე ყოფნა მაშინ, როდესაც მათთან კონტაქტს ჯერ კიდევ ერიდებოდნენ. იმ დღეს ყველაფერი მშვიდობიანად დამთავრდა. 1988 წლის 19 სექტემბერს კი ქვეყანაში მიტინგების ხანა იწყება.

მე კი არ მინდოდა ამას გამოვკლებოდი. თან ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირი იყო, მასობრივი შეკრებები იკრძალებოდა. სწორედ ამ აკრძალულში მონაწილეობა იყო ძალიან მომხიბვლელი, თან გეამაყებოდა, რომ აი, შიშიც გადალახე - აკრძალულია, მაგრამ მაინც გამოდიხარ.

გიორგი თავართქილაძე: პირველად მე სააკაშვილის წინააღმდეგ პროტესტს შევუერთდი 2012-ში. სტუდენტი ვიყავი. ძალიან არაპოპულარული იყო სტუდენტობაში ჩემი პოზიცია, ზვიადისტს მეძახდნენ.

მეორედ – უკვე კინოცენტრის საკითხზე. კინოს ხალხმა დავიწყეთ პროტესტი. მოტივი იგივე იყო – შიგნიდან რომ განგრევს უსამართლობის განცდა და გიბიძგებს გახვიდე და შეაკვდე იქამდე, სანამ არ აღდგება სამართლიანობა.

ეს ხდება დღესაც. სააკაშვილის წინააღმდეგ პროტესტის დროს ბევრ ისეთ ადამიანთან დავმეგობრდი, ვინც დღეს უთხრის ძირს ჩვენს სახელმწიფოს და ქართულ იდეას.

სააკაშვილიდან კინოცენტრის პროტესტამდე შუალედში კი იყო დიდი ვარდნა, რასაც სულ ვახსენებ საკუთარ თავს. ხშირად ვამბობ ხოლმე, რომ არასწორია შვილებს ვაყვედროთ: აი, მამა, შენ გამო გავდივარ, შენ გამო ვიბრძვი. სინამდვილეში, მას უნდა ვემსახურო, როგორც მამა, მის გვერდით ვიყო, და მშობლის პასუხისმგებლობა შევასრულო, მის მომავალზე და გარემოზე ვიზრუნო. ეს პასუხისმგებლობები სასწორის მეორე მხარეს დავდე, იმიტომ, რომ რაღაც გამოვტოვე ჩემი პირველი პროტესტიდან მეორემდე. სადღაც მოვაკელი ყურადღება, შეიძლება, იდეალისტურად ჟღერს, მაგრამ დამნაშავე ვარ იმაში, რომ არ მქონდა იგივე განცდა შუა წერტილებში, როდესაც საქმე აშკარად ცუდი ტენდენციით მიდიოდა. ჰოდა, ამ განცდით და გააზრებით მოვედი უკვე მეორე წერტილში, 2023 წლის ივნისში და იქიდან მოყოლებული ვდგავარ.

ვფიქრობ, რომ ამასობაში მე შევიცვალევტრანსფორმირდი, როგორც მოქალაქე. და სანამ ვარსებობ როგორც ადამიანი, მინდა ვიარსებო ეგრე.

ნინი გოგიბერიძე: აქციებზე სულ დამყავს ჩემი შვილი. მეც დავყავდი ჩემს მშობლებს 1980-იან წლებში. 9 აპრილს ჩემი დიდი ბებია მოკლეს. ამიტომ მთელი ოჯახისთვის რუსთაველზე დგომა ნიშნავს იმასაც, რომ თინა ენუქიძეს მივაგებთ პატივს, მის მსხვერპლს ვაფასებთ ამ ქვეყნის დამოუკიდებლობის შენებაში. ამიტომ ძალიან მომწონს იდეა, რომ ბავშვობიდან ჩართული ვარ და ჩემს შვილსაც ასე ვზრდი.

სკოლაში ვსწავლობდი საბერძნეთში, მერე – გერმანიაში. ბოლოს ჩამოვედი და საერთაშორისო სამართალზე ჩავაბარე უნივერსიტეტში. ეს განათლების რეფორმამდე დროა. პირველივე თვეს დავინახეთ, რომ ეს იყო სრულიად კორუმპირებული სისტემა: უნივერსიტეტში ჩვენამდე საერთოდ არ არსებობდა არჩევითი საგნები. ლექტორები კი გვაიძულებდნენ მათი დაწერილი წიგნები გვეყიდა, რომ სანაცვლოდ ნიშანი დაეწერათ. ვუყურებდით, როგორ უწერდნენ მაღალ ნიშნებს სტუდენტებს, რომლებიც ერთხელაც არ დასწრებიან ლექციას და გამოცდაზე შედიოდნენ მატრიკულებში ჩალაგებული ქრთამით.

ჩემი პირველი პროტესტი მაშინ დაიწყო. სტუდკავშირთან დავიწყეთ სტუდენტების უფლებებზე ლაპარაკი. დებულება რომ მოვითხოვეთ, რა უფლებებზე გველაპარაკებით, აგერ კონფერენციაზე გაგიშვებთ, აქტივობებში ჩაგრთავთ, მთავარია ჩვენთან ერთად იყავითო, პირდაპირ გვითხრეს.

ასე დავინტერესდით კორუფციით უნივერსიტეტში. შევქმენით პირველი მოძრაობა სტუდენტური თვითმმართველობისთვის. მერე კვლევა გავაკეთეთ, რაშიც ბევრი ადამიანი გვეხმარებოდა და ვიკვლიეთ, რა ტიპის კორუფცია არსებობდა უნივერსიტეტში. ყველაზე გავრცელებული იყო წიგნების მიყიდვა, სხვანაირად ნიშანს არ წერდნენ.

2001 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში კი ჩატარდა პირველი სტუდენტური თვითმმართველობის არჩევნები (მანამდე იყო სტუდკავშირი).

გაჩნდნენ კანდიდატები, რომელთაც ჰქონდათ პლატფორმა და სტუდენტებს აცნობდნენ თავიანთ იდეებს, უხსნიდნენ, რისთვის იბრძოდნენ. რამდენიმე თვის შემდეგ ტექნიკურ უნივერსიტეტშიც ჩატარდა თვითმართველობის არჩევნები. მოკლედ იქაც დავამარცხეთ სტუდკავშირი, მაგრამ – ცოტა ხნით, ბოლოს ორივე ნელ-ნელა დაუბრუნდა ძველ სახეს და ისევ იმად იქცა, რაც ადრე იყო.

თამარა ამაშუკელი: მეც ბავშვობიდან დავყავდი ოჯახს მიტინგებზე. როგორც ჩანს, ბავშვობიდანვე ჩამიდეს, რომ როგორც ოჯახში ვწყვეტთ რაღაც პრობლემას – ყველა ერთად – სახელმწიფოშიც ასე უნდა მოხდეს. იქიდან მოყოლებული მიმაჩნია, რომ აუცილებლად უნდა გამოვთქვა აზრი.

მამაჩემი რუსეთის მოწინააღმდეგე, ზვიადის მომხრე იყო. მახსოვს, 1992 წელს მიტინგზე მოვხვდით სხვადასხვა მხარეს: მე და დედა ბარიკადების აქეთ ვიდექით, მამა – იქით. 15 წლის ვიყავი მაშინ. სახლში რომ მივედი, მითხრა, გველის წიწილა გამიზრდიაო. ეს ის დროა, ოჯახში ერთმანეთს პოლიტიკური მოსაზრებების გამო რომ არ ელაპარაკებიან.

ცოტა ხნის წინ ვიღაც წერდა, რომ რუსთაველზე ის იდიოტები ვერ ხვდებიან, რომ ბრძოლა წააგეს და არაფერი გამოუვათო. მე ახლაც ვფიქრობ, რომ ბევრი ჩვენი პროტესტი, სადაც სულ ხუთნი ვიდექით გუდიაშვილიდან დაწყებული იმელით დამთავრებული, მაინც ღირდა. მე არ შემიძლია, არ გამოვიდე. მე ჩემს სინდისთან მაქვს საქმე, ჩემს თავთან მინდა, მართალი ვიყო. თორემ შეიძლება, სულაც არ გამოვიდეს, მაგრამ ვიცი, რომ ყველაფერი უნდა გავაკეთო.

დოდი ხარხელი: ჩემი ოჯახი აბისოლუტურად არ იყო ჩართული საზოგადოებრივ თუ პოლიტიკურ ცხოვრებაში. უფრო გადარჩენაზე იყო ორიენტირებული 1990-იანებში.

პირველად აქციაზე რატომ წავედი არც მახსოვს, მაგრამ მახსოვს იყო რუსეთის პოლიტიკის წინააღმდეგ, აქციას ერქვა რე-აქცია და იმართებოდა რუსეთის საელჩოსთან. მერე დავინტერესდი, ადგილზე უფრო მეტი გავიგე. მას მერე, ფაქტობრივად, არ გამომიტოვებია აქციები. მაგრამ პირველად, როცა უკვე გაბრაზებული გავედი, ეს იყო 2009 წელი. კენგურუში ჩემი უფროსი შვილი მეჯდა. გავედი იმიტომ, რომ სუსი ბათუმელების ჟურნალისტს ატერორებდა. იმის მერე, სადაც ვხედავ ჩემს თავს, ყოველთვის გავდივარ პროტესტზე, ოღონდ რიგით ჯარისკაცად. მოტივაციაც ეგ არის, არ ვიცი, რა შედეგი შეიძლება დადგეს, შეიძლება არც დადგეს, მაგრამ ჩემი ერთი ხმა, ჩემი ერთი სხეული იქ იქნება, თუნდაც მარტო ვიყო.

გოტა ჭანტურია: სულ მახსოვს კიდევ ირინა ენუქიძის ხმა. ჩემთვის განმსაზღვრელი იყო აქციები, რაც სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის საქმეს მოჰყვა. მაგრამ იქამდეც – სკოლიდან მივდიოდით ხოლმე აქციებზე. კლასშიც გვქონდა განხილვები. ასე, უფრო აქტიურად ჩავართე 2007 წლის 7 ნოემბერს. გაზიც ფეხებთან დაგვიგდეს. ახლაც მახსოვს, როგორ გავრბივართ და როგორ მოგვდევენ. მერეც აუცილებლად ვცდილობდი, ყველგან ვყოფილიყავი, სადაც უსამართლობას და ძალადობას ვხედავდი, რადგან ორგანულად მძულს ძალადობა. მერე შვედეთში ვსწავლობდი და 2012-ში დავბრუნდი. 2013-ში გავაკეთეთ აქცია გლდანის ციხესთან, რადგან პატიმარი სცემეს. მაშინ სასჯელაღსრულების მინისტრი იყო სოზარ სუბარი. ამ დროს, ესენი ხო ციხით მოვიდნენ. იგივე განმეორდა. გლდანის ციხესთან ბევრი ხალხი მივედით, ვყვიროდით. სოზარ სუბარი შეგვხვდა. პირველად იმ ლაპარაკისას მივხვდი, რომ ესენი სულ სხვა მიზნით მოვიდნენ და რომ არავითარი რეჟიმი არ შეცვლილა.

მას მერე, არ მომწონდა, თუ მომწონდა ფორმები, რაღაცეებში ვეთანხმებოდი, თუ არ ვეთანხმებოდი, მაინც მივდიოდი.

გიგა ბექაური: ჩემი პირველი პროტესტი 2014 წლის პირველი მაისი იყო. მაშინ პროფკავშირებში დავიწყე მუშაობა ჟურნალისტად. მეორე პროტესტიც პირველი მაისი იყო, ოღონდ – 2015 წლის. ასევე მახსოვს სოკარის ბენზინგასამართ სადგურებზე იყო აქცია, დაჯდომის უფლება ჰქონდათ შეზღუდული თანამშრომლებს. იქ გავაკეთეთ აქცია ისევ შრომით უფლებებზე. ბავშვობიდან ხშირად გავპარულვარ მეც აქციებზე. სადაც თავიდან ბოლომდე ვიყავი ჩართული, შეიძლება იყოს 2017 წელს რუსთავის აზოტის საწარმოს პროტესტი, რომელიც უკავშირდებოდა სამსახურიდან დასაქმებულთა დიდი ნაწილის დათხოვნას ზამთრში. პარალელურად გავმართეთ აქცია, საქართველოს ბანკის წინააღმდეგ, რადგან საქართველოს ბანკმა იყიდა საწარმო.

დროთა განმავლობაში ჩემი პროტესტები ხდებოდა ემოციური და აქციებს ვუერთდებოდი უსამართლობის შეგრძნების, სოლიდარობის შეგრძნების გამო. იქ ვპოულობდი ჩემ პოლიტიკურ ფუნქციას, სადაც რაღაცის გაკეთება, მნიშვნელოვანი წვლილის შეტანა შემეძლო.

თამარა ამაშუკელი: 2007 წელს აღმოვაჩინე თბილისის ჰამქარი. მათ პირველ აქციებზე ხუთი ადამიანი ვიდექით: ცირა და ალეკო ელისაშვილები და კიდევ ერთი-ორი. ათი წლის განმავლობაში რაც კი რამე ურბანული პროტესტი ყოფილა, იმელი, ზარია ვასტოკა, მირზა შაფი თბილისში, მერე – ბათუმში, ყველგან ვიყავი. მაგრამ დაახლოებით 2011-ში, მივხვდით, რომ მარტო ურბანულ პრობლემებში ვეღარ ვიტრიალებდით და ცოტა გავშალეთ არეალი. გავაკეთეთ მოედნების აქცია – თბილისის ყველა შემორჩენილ მოედანზე ჯაჭვი შევკარით. ერთზე ადამიანის უფლებების დამცველები შეიკრიბნენ, რომელსაც საია აორგანიზებდა, სხვას – გარემოს დამცველები, მწვანე ალტერნატივასთან ერთად.

ნინი გოგიბერიძე: მე, გამოვიდა, რომ პირდაპირ ორგანიზებით დავიწყე. პირველი რამდენიმე წელი, სანამ ნაციონალურმა მოძრაობამ გადაწყვიტა, მოეთოკა სტუდენტები და სრულიად ჯიბეში ჩაედო მთელი თვითმართველობა, ძალიან საინტერესო პროცესები მიდიოდა უნივერსიტეტებში.

ჩვენც ერთი დიდი სამეგობრო ვიყავით. არასდროს გვიფიქრია პოლიტიკური პარტიის, ან ორგანიზაციის რეგისტრაციაზე. ყველა ვმუშაობდით, ზოგი „თავისუფლების ინსტიტუტში“, სხვები „საია“-ში, მე – ამერიკის იურისტთა ასოციაციაში და პარალელურად იმას ვაკეთებდით, რასაც დღეს აქტივიზმს ეძახიან და ვერთობოდით. სხვა ბევრი გასართობი არც იყო 2000-იან წლებში. ვმართავდით საქველმოქმედო აქციებს და მერე ბავშვთა სახლებს ვეხმარებოდით.

მერე მოხდა ისე, რომ 2003 წლის არჩევნები მოდიოდა. ბოლო კურსზე ვიყავი, როდესაც შემოგვთავაზეს, წავსულიყავით სერბეთში. ღია საზოგადოება საქართველომ დააორგანიზა ეს სასწავლო ვიზიტი. თხუთმეტამდე ადამიანი წავედით სერბეთში და სლოვაკეთში. ძალიან ბევრი საინტერესო რაღაცა გავარკვიეთ, მათ შორის, შევხვდით ოტპორის დამფუძნებლებს. მოგვიყვნენ რას აკეთებდნენ და ძალიან მოგვეწონა. ჩვენც გადავწყვიტეთ, რომ ასეთი ქუჩის აქციები გაგვეკეთებინა. დღისით ყველა სამსახურებში დავდიოდით, საღამოს ელიავაზე ვყიდულობდით საღებავს და ხან ბანერებს ვხატავდით, ხან ვღებავდით, აქციებისთვის ვემზადებოდით. ასე შეიქმნა "კმარა", რომელიც უნისონში მოქმედებდა სხვა მნიშვნელოვან აქტორებთან ერთად. მაგალითად, საია უზრუნველყოფდა იურიდიულ დახმარებას, როგორც კი ჩვენს წევრებს დააკავებდნენ, მაშინვე იქ ჩნდებოდნენ. რუსთავი 2 გვეხმარებოდა გაშუქებაში. პარალელურად იყო არტისტების ჯგუფი, რომლებიც აორგანიზებდნენ პოზიტიურ კამპანიას, რომ არჩევნებში მონაწილეობა მნიშვნელოვანია, რომ თქვენი ხმა გადამწყვეტია და მოდით. დღესაც იგივე ხალხი დგას აქციაზე, რომ ნახოთ ვიდეოები, გაგახსენდებათ.

მერე იყო სამართლიანი არჩევნები, რომელიც ემზადებოდა ხმების პარალელური დათვლისთვის, რაც პირველი იქნებოდა იმ წელს და ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანი იყო იმ დროს, რადგან სხვა მექანიზმი გაყალბება რომ დაგვეფიქსირებინა, არ გვქონდა.

ვპოულობდით ხალხს, ვასწავლიდით, ვაგროვებდით ფულს და ჩვენივე ხელფასებით ერთნაირ მაისურებს ვყიდულობდით. ოთხასამდე სრულფასოვანი წევრი გვყავდა. ზაფხულში გვქონდა ბანაკი ცხვარიჭამიაში, საშინელი პირობებით, ჩანგრეულ, ჩამყაყებულ ძველ პიონერთა ბანაკში, მეტი ფული არ გვქონდა. ისიც რაღაც მიზერულ გრანტებს ვწერდით, სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერების პროგრამებისთვის. მაგრამ ძალიან მხიარული ამბავი იყო. 21-22 წლისები ვიყავით. ამიტომ უნდა აკეთონ ეს პროტესტი სტუდენტებმა, გამოცდილება შეიძინონ. მაშინ ბევრი არც გასართობი იყო, ერთი-ორი კლუბი გვქონდა, ისიც ძალიან ძვირი, ხშირად ვერ ივლიდი. კაფეშიც ყოველ დღე ვერ დაჯდებოდი. ჩვენი მთავარი გასართობი ეს იყო და ესაა განსხვავება, ალბათ, ჩვენ თაობებს შორის. არც ფეისბუკი გვქონდა. ღირებულებებიც ასე ჩამოგვიყალიბდა. ასე გამოვხატავდით საკუთარ თავს, ასე იქმნებოდა ალტერნატიული სივრცეები. ახლა არ ვიცი, ეს პროცესი სადაა.

თამარა ამაშუკელი: ახლა მაინც სხვა რამე ხდება. და ეს არ არის მხოლოდ ის, რომ პროტესტით ვეღარ ერთობა ახალგაზრდობა. “ბასიანში” რომ შევარდნენ, მაშინ გამოვიდა ხალხი ქუჩაში. თუმცა, მერე წავიდნენ და დაიძინეს. ისევ გამოვიდა ხალხი რუსულ კანონზე და მერე ისევ დაიძინეს. მერე არჩევნებზე აღარ წავიდნენ. ამიტომ არც აღშფოთდა გაყალბებულ არჩევნებზე. 28 ნოემბერს ისევ გამოვიდა. ჩემთვის ამოვარდნებია, არალოგიკური.

სოციოლოგიური კვლევაა საჭირო, რომ უკეთ დავინახოთ. რაღაცა ხდება. მე შვილი მყავს ამ ასაკის და რომ ელაპარაკები, ვერაფერში არწმუნებ, ისე არგუმენტირებულად გიხსნიან, რატომ არა აქვს აზრი ამ ყველაფერს, პასუხი აღარ მაქვს ხოლმე.

დოდი ხარხელი: ჩვენ რო ჯენზისხელები ვიყავით, კარგ ტიპობად ითვლებოდა თუ მარტო შენ გეცვა ასეთი ჯინსი. ეს ახლა შეცვლილია მთელ მსოფლიოში. ახალგაზრდებს აინტერესებთ ის რაც ტრენდულია. ამიტომ, იქ არ წავა, სადაც ოცი კაცი იკრიბება, მაგრამ წავა თუ ოცი ათასი გამოვა, რადგან იქ FOMO (fear of missing out) ერთვება.

თუ გაიმარჯვებ, შენთან მოუნდებათ ასოცირება, თუ სისხლიანი სახეა, დისტანცირდება.

ნინი გოგიბერიძე: ოცდაორი წლისას სულ სხვა ენერგია და შემართება მქონდა. ახლა სხვა როლი მაქვს პროტესტში. იმ დროს ყველას ჩვენი საქმე გვქონდა. უწესიერეს დედაჩემსაც კი ჰქონდა თავისი როლი - წიწიბურას და კვერცხს გვიხარშავდა და მოჰქონდა ყოველ დღე ჩვენთან. ეს იყო მისი საქმე. ქუჩის ბიჭებიც გვყავდა – ისინი ქუჩაში გვიცავდნენ, რომ ვინმეს რამე არ ეთქვა, გვიანობამდე რომ გვიწევდა გარეთ დარჩენა. ნელ-ნელა პოლიციელებიც მოდიოდნენ და არ გვერჩოდნენ იმიტომ, რომ იქ იყვნენ და ხედავდნენ, არაფერს რომ ვაშავებდით. იყო კრეატიული ჯგუფი, ვინც აქციების ახალ ფორმებს იგონებდა. ახლა ეს არ არის. მე არაფერი საქმე არა მაქვს აქციაზე, უბრალოდ მივდივარ და ყოველ საღამოს რუსთაველზე ვდგავარ.

გიორგი მაისურაძე: ახლა ამ საუბრებიდანაც იკვეთება, რომ, ალბათ, არსებობს რაღაც ტიპის ფსიქიკური წყობა, ჰომოპროტესტიკუსი, როდესაც, უბრალოდ, მოწოდებული ხარ პროტესტიკენ და შენი ფსიქიკა მხოლოდ ფორმას ეძებს გამოსახატავად. მე სრული თვითიდენტიფიკაცია მქონდა ამასთან მთელი 1988-89 წლები. ეს დრო სრულიად მითოლოგიზირებულია დღემდე. ბევრჯერ მიფიქრია, რომ სინამდვილეში, გამოგონილ პრობლემებს ვაპროტესტებდით – გარეჯით დაწყებული ეკოლოგიით დამთავრებული – ხელოვნურად ვიგონებდით მიზეზებს იმიტომ, რომ იყო ზოგადი უკმაყოფილების ენერგია, რომელიც ეძებდა საბაბს, რომ გარეთ გამოსულიყო.

დღეს ისტორიული კონტექსტი შეცვლილია, გამოხატვის ფორმებიც სხვადასხვაა. სოციალური მედია გაჩნდა, კლუბები გაიხსნა. უკმაყოფილების ენერგიის რეალიზების ახალი სივრცე და ფორმებია. როდესაც ეს არ იყო, სხვა გამოხატვის არეალი უბრალოდ არ არსებობდა.

მე რომ ადრეულ საბჭოთა პერიოდს მოვსწრებოდი, გამოცდილი მექნებოდა, მაშინ სად მიდიოდა, ან რაში გამოიხატებოდა საზოგადოებრივი უკმაყოფილება. ეს მიტინგები ჩვენს დროს სოციალიზაციის ფორმაც იყო. ისევე, როგორც კლუბებია – იქაც კოლექტიური სხეული იკვეთება.

მეორე მნიშვნელოვანი ასპექტი ორგანიზების უნარია. არ ვიცი ეს რამდენად დასწავლადი უნარია. აქციების ორგანიზებაში მეც ვყოფილვარ ჩართული სტუდენტობის პერიოდში. მაშინ იმ სივრცეს უნივერსიტეტის პრეს კლუბი ერქვა. სულ ათნი ვიყავით. და იქიდან ვიცი, რომ არ მაქვს ეს უნარი. ორგანიზებაში აუცილებელია სტრატეგიული ხედვა – ძალიან რთულ კონსტრუქციას აგებ, მოდელს ქმნი, რომელმაც თავის მხრივ უნდა შექმნას პროცესი – ეს საკმაოდ რთულია. ვისაც სტრატეგიული ხედვა გააჩნია და კარგი ორგანიზების უნარი აქვს, მხოლოდ ის გამოდის კარგი პოლიტიკოსი.

მესამე ასპექტია პირადი მოტივაცია, რასაც გარეთ გამოჰყავხარ, რაც არ გაჩერებს. ამ დროს შინაგანი მოტივაცია, გამოხატვის ფორმა და პროცესის თანმიმდევრულობა თანხვედრაში უნდა იყოს ერთმანეთთან. იმდენად, რამდენადაც მოტივაცია შეიძლება იყოს უბრალოდ დესტრუქციული ლტოლვა, ბრაზი და გაღიზიანება, რასაც უსამართლობის განცდა აჩენს. რაც შეიძლება ბავშვობიდან მოდიოდეს. სულ რაღაცაზე გაღიზიანება და გამოხატვის სურვილი. გზღუდავენ და ამაზე რეაგირებ. მაგრამ დესტრუქცია ვერ შექმნის კონსტრუქციას, ვერ მართავს პროცესს.

აი, ინდოეთის მაგალითია თვალსაჩინო: არის ერთი მხრივ მაჰათმა განდი, რომელიც სუფთა მუხტია, საპროტესტო ენერგია – მაგრამ მას გვერდით ჰყავს ადამიანი, რომელიც საერთოდ არ არის ქარიზმატული ლიდერი – ჯავაჰარლალ ნერუ – იდეალური ორგანიზატორი. ნერუმ შეიძლება, საბოლოოდ, მეტიც გააკეთა ინდოეთის შესაქმნელად ვიდრე – განდიმ. ამ დროს განდი უფრო ჩანს. განდი ვერასდროს შექმნიდა იმ ორგანიზების სისტემას, რაზეც სახელმწიფო უნდა აიგოს. იგივე ზვიად გამსახურდია – მე ასეთი საზოგადოებრივი მუხტის ამგორებელი და მასობრივი მიტინგების შემქმნელი არ მინახავს, მაგრამ მართვის თვალსაზრისით იყო აბსოლუტური დესტრუქცია.

გოტა ჭანტურია: მე სააკაშვილის პერიოდში უფრო ვმონაწილეობდი აქციებში. მერე შვედეთში ვსწავლობდი და 2012-ში დავბრუნდი. 2013-ში გავაკეთეთ აქცია გლდანის ციხესთან, მაშინ სასჯელაღსრულების მინისტრი იყო სოზარ სუბარი. მოხდა ის, რომ პატიმარი სცემეს.

ამ დროს, ესენი ხო ციხით მოვიდნენ. იგივე განმეორდა. გლდანის ციხესთან ბევრი ხალხი მივედით, ვყვიროდით. სოზარ სუბარი შეგვხვდა. პირველად იმ ლაპარაკისას მივხვდი, რომ ესენი სულ სხვა მიზნით მოვიდნენ და რომ არავითარი რეჟიმი რეალურად არ შეცვლილა.

რაც შეეხება ორგანიზებას, ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რაც არ ჩანს – შავი სამუშაო – ვის მოაქვს დროშა, ეს ვის – სკამი, მიკროფონი. ათი წელი ასეთი დისკუსიებში ვარ ჩართული და ამ მსჯელობების და „მოდი, ეს გავაკეთოთ და ის გავაკეთოთ“-ის მერე, საბოლოოდ, ორი სამი ადამიანი რჩება, ვინც შავ სამუშაოზეა. აქციების წარმატება, დრამატურგია-ქორეოგრაფია დამოკიდებულია იმაზე, ეს შავი სამუშაო როგორ შეასრულე.

არის კიდევ მოქნილობის საკითხი იმიტომ, რომ აქციის ორგანიზებისას ყველანაირი ტიპის ადამიანს ვხვდები. თუ რიგიდული ხარ, რთულია სხვებთან ერთად მუშაობა. მერე ემოციური მდგრადობა და სხვების ემოციურ ბალანსზე ზრუნვა – რაც არ უნდა გააკეთო, მაინც ყოველთვის გაგაკრიტიკებენ.

ჩვენთანაც, საზმაუს პროტესტში, ხო, თითქოს, მარტივი იყო, რაღაცა რუპორი, ბანერი, მიიტანე-მოიტანე, მერე ყოველდღიური გარე ეთერი. თითქოს, არაფერი, მაგრამ ყოველდღე ოთხი სკამი წაიღე-წამოიღე, დინამიკი წაიღე-წამოიღე, ამის გამკეთებელი ყოველდღიურად გეცლებოდა ხელიდან და საკმაოდ მოსაბეზრებელიც ხდება დროთა განმავლობაში ეს რუტინა. მაგრამ სინამდვილეში ეგ განაპირობებს წარმატებას. 400 ადამიანი ახსენეთ თქვენ, მაგრამ რეალურად იმ 400 ადამიანის იქითაც ხო უამრავი ხალხი იყო, მაგრამ შეიძლება მათი როლი უფრო პასიური იყოს, თვითონაც გამონახონ საკუთარი როლი ადამიანებმა.

ინდივიდუალურად ყველა აპროტესტებს, მაგრამ ეს თვითორგანიზება და ფოკუსირება არის, რაც ძალიან ჭირს. იგივე – სტუდენტებთან მიმართებით. სულ არაა, საჭირო, 1000 სტუდენტი იყოს, რამდენიმე ათეული სტუდენტიც საკმარისია, თუ ფოკუსირებულია კონკრეტულზე და რაღაც სამიზნე აქვს. ახლა ეს ენერგია გაფანტულია.

დადიანის ქუჩა რომ გადაკეტეს მშობლებმა სკოლის შენობის მოთხოვნით - მაშინვე გამოიძებნა გამოსავალი. იმიტომ რომ მიხვდნენ რომ მაინცდამაინც ბევრი ცეცხლის გაჩაღება არ იყო მომგებიანი პოლიტიკურად და მათთან დათმობაზე წასვლა ღირდა.

თქვენ რატომ გაჩერდით?

თამარა: იმავე მიზეზით, რაც იმიტომ გავჩერდით, რატომაც ამ სამასრაღაც დღიანი პროტესტშის პრობლემად დგას.

მაინც შორიდან დავიწყებ: როდესაც ურბანული პროტესტები იწყება, არსებობს ორი მეტ-ნაკლებად ძლიერი ჯგუფი - „ჰამქარი“ და ბათუმის “ბათომი“, რომელთაც აქვთ ერთი ხედვა. რასაკვირველია, ვკამათობთ და ვდებატობთ, მაგრამ საბოლოოდ ვიღებთ გადაწყვეტილებებს და ერთად ვაკეთებთ იმელთან ჯაჭვს, მხატვრის სახლთან. ვორგანიზდებით, ვნაწილდებით, სტრუქტურირებული, იდეური ჯგუფია, ვაკეთებთ ჩვენს საქმეს. “ჰამქარს” ჰყავდა დაახლოებით ათასამდე წევრი, რომლებიც ორგანიზებაში არასდროს ერთვებოდნენ, მაგრამ ეს ადამიანები დადიოდნენ აქციებზე.

ჩვენს პატარა ჯგუფს შეეძლო ხუთასამდე ადამიანის მობილიზება, რაც გუდიაშვილის შემთხვევაში - ოცდაათმილიონიანი პროექტის შესაჩერებლად და მოედნის გადასარჩენად აღარ იყო საკმარისი. არჩევანი გვქონდა ასეთი: ან ვრჩებით ვიწრო ჯგუფად ან ვხსნით სივრცეს და ორგანიზებაში შემოგვყავს სხვა ჯგუფებიც.

მარტივი რამე მოვიფიქრეთ: გუდიაშვილის მოედანი აღარ იყო მხოლოდ ურბანული პროტესტი, არამედ იქცა სივრცედ პროტესტისთვის. ერთი კვირის განმავლობაში ვაგროვებდით იდეებს, გვწერდნენ, ვის რისი გაკეთება და გაპროტესტება უნდოდა და ჩვენ ორგანიზებაში ვეხმარებოდით. გუდიაშვილზე ყველა პროტესტის ხმა ისმოდა, ბალდიდან დაწყებული მაღაროელებით დასრულებული. ყველას თავისი ხალხი მოჰყავდა. რა გზას გამოიყენებ ხალხის მობილიზებისთვის ეს თამაში და გართობა კი არაა, ტექნიკა. ზოგი ამართლებს, ზოგი - არა. ამან გაამართლა.

გვაკრიტიკებდნენ კიდეც, პროტესტი ატრაქციონად აქციეთ, თავს ირთობთო - და სწორედ ეს იყო მიზანი. ზოგი მართლაც კონცერტისთვის მოდიოდა პირველად, მაგრამ მეორე შაბათს მოჰყავდათ თავიანთი მეგობრები და გზაში უყვებოდნენ, რა მაგარი მოედანია გუდიაშვილი.

მაშინ, მიუხედავად იმისა, რომ პროტესტი მართლა ფართოდ გაიშალა, საორგანიზაციო ჯგუფში რეალურად ვიყავით ექვსი მუდმივი წევრი.

აი, პანორამა თბილისის დროს კი, სივრცე არათუ გაიშალა, არამედ მთლიანად დაიფანტა და პროცესი იქცა ქაოსად.

ეს სწორედ მაშინ მოხდა, როდესაც ურბანული პროტესტი მოდური გახდა, მედია დავგვდევდა, ათას ჯგუფს მოუნდა შემოერთება. ერთს აქციაზე LGBT დროშით უნდოდა მოსვლა, მეორეს – საბჭოთა კავშირის წითელი დროშით, მერე ამათ ერთმანეთს დასცხეს, მესამე იყო ზვიგენებიანი პლაკატით, რომელსაც ეწერა: “გაანთავისუფლე ზვიგენი”. საბოლოოდ, დაიშალა პროტესტი.

ახლაც ბევრი ინტერესთა ჯგუფი ვართ. და ყველას გვგონია, რომ ჩვენი იდეაა 100%-იანი სწორი. მოლაპარაკება არ გამოდის. ის კი არ არის პრობლემა, რომ ადამიანები ვერ პოულობენ საკუთარ როლს პროტესტში, არამედ პროცესი იმდენად ჰორიზონტალურია, რომ ჯგუფები ერთმანეთში ვერ ვკოორდინირდებით.

მაგალითად, რამდენი ხანია ვამბობ, რომ თავისუფლად შესაძლებელია დაჭერის გარეშე გადაკეტო ქუჩა. ისეთი კოლაფსი შეიძლება გამოიწვიო ქალაქში, რომ მთავრობა იოცნებებს, რომ ისევ დავუბრუნდეთ რუსთაველს.

გიორგი თავართქილაძე: რადგან ახლა ეს თვითდინებადი პროცესია. დღეს, შეიძლება ვიღაცამ ქვა ესროლოს პოლიციელს, მაგრამ მე ვერავის ვეტყვი, როგორც ერთი რიგითი მოქალაქე და დემონსტრანტი, რომ ეს არ გააკეთოს. რადგან ეს მეც მაზიანებს. არადა მაზიანებს. როგორც ვერ ვეტყოდი პაატა ბურჭულაძეს, რომელმაც ძალიან ცუდი რაღაც გააკეთა ჩვენთვის 4 ოქტომბერს. ვერ ვეტყოდი, რადგან ამის ლეგიტიმაცია არ მაქვს. გიორგიმ განდის ბრძოლა ახსენა და ის განდის ბრძოლა იყო, იმ ბრძოლას ჰქონდა მშვიდობიანი წინააღმდეგობის ფორმა და არავის არ უსვრია პოლიციელისთვის ქვა, იმიტომ, რომ ასეთი იყო განდის ბრძოლა - უნდა მისულიყო ადამიანი და თავი დაეხარა, სულ რომ დაერტყათ, რომც მოეკლათ, არ უნდა შეწინააღმდეგებოდა. ამით მოიგეს.

ჩვენ დღეს გვაშინებს სიტყვა ლიდერი. გვაშინებს იმიტომ, რომ ბიძინამ გვაიძულა.

გიგა ბექაური: ანუ ეს შენც პრობლემად მიგაჩნია. არავის შეუძლია უთხრას ვინმე დეგენერატს, რომ დეგენერატია – გააჩეროს?, რაც დიდი პრობლემაა ეს სინამდვილეში.

გიორგი თავართქილაძე: მე არ მაქვს ლეგიტიმაცია, რომ ვუთხრა ვინმეს, რომ დეგენერატია, რადგან შეიძლება არ არის.

გიგა ბექაური: ორი წლის წინ ჩვენ ამას ვაკონტროლებდით სცენაზე. ვეუბნებოდით: შენ ახვალ - შენ არ ახვალ - და დეგენერატები არ ადიოდნენ. ეხლა ადიან. აქციის ორგანიზატორები რუსული კანონის აქციებამდე სიტუაციას ვაკონტროლებდით, ვიღაცეებს სიტყვას ვუზღუდავდით, როგორც ეს ნამდვილ კომუნისტურ ტრადიციებშია და ეს სწორად მიმაჩნია.

დოდი ხარხელი: იმიტომ, რომ ვინც სცენის ფულს იხდიდა, ის აკონტროლებდა მიკროფონსაც. ახლა არც სცენა გვაქვს, არც მიკროფონი.

გიორგი თავართქილაძე: ოღონდ ლიდერი ლეგიტიმაციას ნიშნავს მაშინ, როდესაც ის პირველ რიგში, ფსიქოლოგიურად პასუხობს პროცესს და თავადაც იქიდან ამოიზრდება. ლიდერი ორგანული ნაწილია იმ მუხტის და იმ საზოგადოების და ყოველთვის მიჰყვება საზოგადოების დღის წესრიგს. ლიდერს აქვს ტემპერამენტი და მზაობა რომ შეეწიროს ამ ყველაფერს. და, რაც მთავარია, გულწრფელია.

გიორგი მაისურაძე: დიახ, პასუხობს ამ ამორფულ ემოციას და პროტესტს აძლევს ფორმას. ის ამ დროს იმდენად მაღალ ავტორიტეტს იძენს, რომ ძალაუნებურად ემორჩილები. როდესაც პოლიტიკურ ბრძოლაზე მიდის საქმე, იქ არ არის დემოკრატიული პროცესი, იქ საჭირო მთავარსარდალია.

გიორგი თავართქილაძე: ახლა მიმართულება არ გვაქვს, სიუჟეტი არ გვაქვს დასახული.

გიორგი მაისურაძე: 1968 წელი გავიხსენოთ – ს რომ მივუბრუნდეთ - ეს იყო სტიქიური პროცესი, რომელსაც არ ჰქონდა შედეგი. ამ მოვლენებმა მხოლოდ ენერგიას გამოუშვადააცლევინა. საბოლოო ჯამში, კი პროცესი თვითლიკვიდაციამდე მივიდა.

გიორგი თავართქილაძე: კონტრპროდუქტიულიც იყო.

გიორგი მაისურაძე: პერსპექტივა მოსპო. ნეოლიბერალიზმიც იმ მოვლენების შემდეგ გაჩნდა.

თამარა ამაშუკელი: 2024 წლის 28 ნოემბერს დაწყებული პროცესის პირველი ეტაპიც ასე დასრულდა. ეს არის ახალი თაობის პრობლემა, რომ გამოუშვეს ბოლი და დაამთავრეს. ჩვენ ამ ქაოსს ვერ დავახვედრეთ სტრუქტურა, ისინი კი გაბრაზდნენ, მერე თვითგადარჩენის ინსტინქტი ჩაერთოთ და გაჩერდნენ.

ამიტომ მგონია, რომ ამ თაობიდან მართლა ლიდერები არიან დღეს დაჭერილები. ზუსტად იმ ადამიანებს ჰქონდათ პოტენციალი და გამბედაობაც, რომ პროცესი ემართათ.

გიორგი თავართქილაძე: ციხიდანაც შეიძლება გახდე ლიდერი.

გიორგი მაისურაძე: ეს მოდელი თამაშობს ყოველთვის. აი, “ბასიანის” ისტორია იყო ჩემთვის დიდი შთაბეჭდილება. აბსოლუტურად აპოლიტიკურმა ადამიანებმა აიღეს ქალაქი.

დოდი ხარხელი: ვინც გამოვიდა, ბევრი არც იყო ნამყოფი “ბასიანზე”.

გიორგი მაისურაძე: სოციოლოგიურად შეგვიძლია ავხსნათ – როდესაც მთავრობა შეუვარდა ადამიანებს “ბასიანზე” – კლუბში – ენერგიის რეალიზების ცენტრში და ბუდე წაუბილწა, ხალხი გამოვარდა გარეთ. შარშან დეკემბერში, თუ გახსოვთ, კლუბები გაჩერდა. ისევ გარეთ გამოვიდა ხალხი, რადგან ენერგიის ხარჯვის სივრცე შეიზღუდა.

ნინი გოგიბერიძე: მე არ ვუყურებ ასე “ბასიანის” მოვლენას. ბასიანზე შეტევა სინამდვილეში სახელმწიფოს რეაქცია იყო იმ ჯგუფის მოქმედებაზე, რომელიც მეტ-ნაკლებად წარმატებულად მოქმედებდა. მთავრობა თავს დაესხა „თეთრი ხმაურის მოძრაობას“, რომელიც თანმიმდევრულად აკეთებდა საქმეს, რომ საბოლოოდ მივსულიყავით ლიბერალურ ნარკოპოლიტიკამდე.

დღეს ის პროცესი, რასაც ვაკვირდებით, არის აბსოლუტურად რეაქციული და არა ორგანიზებული. მიუხედავად იმისა, რომ პატარ-პატარა ჯგუფები ორგანიზდებიან და ბევრ კარგ საქმეს აკეთებენ, სამწუხაროდ, ორგანიზების ნიშნებს ვერ ვხედავ. „კმარაც“ და თვითმართველობის მოძრაობაც იმიტომ იყო წარმატებული, რომ ორგანიზდებოდა. “ბასიანის” პროტესტი, ფაქტობრივად, სადამსჯელო ღონისძიებაზე საპასუხო რეაქცია იყო. იმიტომ, რომ ამ ჯგუფმა გააფართოვა გავლენა, პროცესში ჩართო ექიმები, იურისტები სხვადასხვა პროფესიული წრე. იმიტომაც დაარტყა ასე მწარედ რეჟიმმა. “ბასიანის” მერე ლიბერალურ ნარკოპოლიტიკაზე საერთოდ ჩაკვდა მსჯელობა.

გიორგი თავართქილაძე: კინოს პროტესტი რომ გავიხსენოთ, ის დაიწყო რეაქციულად – მას მერე, რაც წულუკიანმა რეორგანიზაცია დააანონსა და მერე ციხის ყარაული დანიშნა კინოცენტრის დირექტორად. კინოცენტრს აქამდე არ ჰყოლია ხელმძღვანელი, რომელიც არ მოდიოდა კინოდან.

დავიწყეთ პროგრამა მაქსიმუმით და ბოლოს ჩამოვქვეითდით პროგრამა მინიმუმზე, რომელიც ყველაზე სტაბილური აღმოჩნდა.

ვერ მივაღწიეთ რა თქმა უნდა შედეგს, მაგრამ პროგრამა მინიმუმი შევასრულეთ – ეს იყო , რაც დავისახეთ იყო, რაღაც სხეულის შენარჩუნება, - და ეს იყო ბოიკოტი. ერთი წლით ადრე სულ ორნი ვიყავით, მე და ჩემი ჯგუფელი რეჟისორი. ვამბობდით, რომ დაიწყო რღვევა, რომ მივდივართ მარაზმისკენ, ამიტომ ერთადერთი, რაც შეგვიძლია, ბოიკოტში შესვლაა მათთან. პროტესტი დავიწყეთ ძალიან ცოტამ და მალე ძალიან გავბევრდით. დღესაც ვერ ვხედავ სხვა გზას, ბოიკოტის გარდა – არ შეიძლება ამ ხალხთან თანამშრომლობა, მათ კონკურსებში ჩართვა. ისინი არალეგიტიმურები არიან, დაარღვიეს წესდების ყველა დებულება.

ვიცოდით, რომ გავჩერდებოდით. რომ ფილმებით ვერ ვიბრძოლებდით. არადა, რეჟისორისთვის ფილმის გადაღებაა ბრძოლა. რაღაც ფილოსოფიურ დილემას შევეჯახეთ: გადავიღოთ ფილმები და ამ გზით ვებრძოლოთ, თუ არ გადავიღოთ და ვიქცეთ დემონსტრანტებად. საბოლოო ჯამში, გადაწყდა, რომ ბოიკოტი შემდგარიყო.

დღეს ქართული კინოსთვის ინერტული პერიოდია. და ეს პროცესი ძალიან ჰგავს ჩვენ საერთო მდგომარეობას, ქვეყნის მდგომარეობას.

დღეს ასეა – ვარსებობთ იქამდე, სანამ ბოიკოტში ვართ. არადა, კონკურსების ბიუჯეტი ორჯერ გაიზარდა. თუ აქამდე ოცდაათს აფინანსებდნენ, ახლა სამოცს დააფინანსებენ. დიდი ცდუნებაა.

მაგრამ როგორც კი ბოიკოტი გატყდება, აღარ ვიქნებით კინომოძრაობა და გავქრებით, როგორც გაქრნენ წარსულში სხვა მოძრაობები. „ჩემი მოქმედების გზაა არ მოქმედება“.

აი, დღევანდელი მაგალითი. მე სასამართლოში მაქვს ნათქვამი, რომ არც ერთ ნაწილში, არცერთ ინსტანციაში არ ვცნობ ამ მთავრობას. იმიტომ, რომ მათი ლეგიტიმაცია განულებულია – არჩევნები გადამაფხრიწეს თავზე. მთავრობა არის ბანდა. დღეს პატრულმა გამაჩერა და ვუთხარი, რომ პიროვნულად არაფერს ვერჩი, მაგრამ არ დავემორჩილები და არ მივცემ საბუთებს. გამოშტერდნენ, არ იცოდნენ, რა ექნათ. წავიდნენ, გადარეკეს და გამიშვეს. მოკლედ, ვერაფრით ვერ დავაჭერინე თავი. ეს კიდე ცალკე პრობლემაა, 48 საათი მაინც მანახეთ იზოლატორი-მეთქი. მაგრამ ვერა - ვერ ვნახე.

ჩემთვის პრობლემა დგას ასე: ვითხოვდით რუსული კანონის გაწვევას, არ გაიწვიეს. მერე მივედი არჩევნებზე, რაც დიდი შეცდომა იყო, ჩემი აზრით. დაგვახიეს ეს არჩევნები თავზე, გვცემეს, გვაგინეს. დღეს რას ვითხოვთ? ისევ კანონების გაწვევას?, არჩევნებს? – ეს არ შეიძლება.

პრობლემაა ისიც, რომ ბევრს ჰგონია, რომ ხალხი არ გამოდის ქუჩაში. ხალხი გამოდის სინამდვილეში. 4 ოქტომბერს, აბსოლუტურად ბუნდოვან გეგმაზე, ძალიან ბევრი ხალხი გამოვიდა. უმრავლესობას არ სჯეროდა პაატა ბურჭულაძის ინფანტილური და უმწიფარი იდეის, მაგრამ გამოვიდნენ და გამოხატეს ისევ ბრაზი. მაგრამ შენ თუ არ აჩვენებ რუკას, სად არის საბოლოო წერტილი, გზაზე რა დაბრკოლებებია, რა საფეხურები უნდა გავიაროთ – აბნევ და უშვებ უკან.

დღეს რომ მარშზე მოვდივარ, დროშას რომ ვიქნევ, გზაზე გადმოვდივარ და თავს ვაჭერინებ, ეს რა მანძილით წამწევს მე დანიშნულების წერტილამდე ხომ უნდა ვიცოდე? ეს რუკა ჩემთვის დღეს სოლიდარობის აფეთქება.

სამოცდაათმა კაცმა დაწერა საგარეო საქმეთა სამინისტროში პეტიცია. თქვეს, რომ ემიჯნებიან ამ მთავრობის გადაწყვეტილებას. იმ წამს მათ შეეძლოთ გამოსულიყვნენ გარეთ. ისინი ნებისმიერ გეგმაზე წამოვიდოდნენ, მაგრამ გეგმა არ დაიდო, იმიტომ, რომ ლიდერი და მიმართულების მიმცემი არ გამოჩნდა. საბოლოოდ, ისინი ჩარჩნენ, მოიხარშნენ და ბოლოს მაინც გაუშვეს. ჩვენ ის ხალხი დავკარგეთ, როგორც ძალა საჯარო სამსახურებში.

ჩემი მეგობრები, რომლებიც არასდროს გზაზე არ გადადიოდნენ, გადადიან უკვე სახეგახსნილები. გუშინ გიორგი მრევლიშვილი და გოგა თუშურაშვილი გადავიდნენ. ეს ანგრევს კანონს, მაგრამ ჩვენ ვანგრევთ ჩვენი ინტერესების საზიანოდ. შვიდი დღით მიშვებენ თუ თოთხმეტით, მე ხომ ჩემ ინტერესებს ვწირავ – ეს ნიშნავს, რომ სოლიდარობა ამუშავდა. აქამდე თუ სახედაბურული ხალხი კეტავდა გზას, ეხლა ღიად კეტავენ.

ეს პროცესი ქუჩიდან უნდა გადავიდეს საჯარო სამსახურებში, ეს ჩარხი უნდა გამოირთოს. ერთადერთი რაზეც დგას რეჟიმი, საჯარო სამსახურებია. საჯარო სამსახურებში არის დაჩაგრული ხალხი. მათაც ეშინიათ, მაგრამ ვერ ხედავენ რუკაზე თავიანთ თავს, იმიტომ რომ რუკა არ არსებობს, ჩვენ უნდა შევქმნათ ეს რუკა.

და რუკას შექმნის მხოლოდ ორგანიზებული ჯგუფი.

თამარა ამაშუკელი: ისტორიას არ ახსოვს საერთოდ რამე პროცესი ლიდერის გარეშე.

გიორგი თავართქილაძე: ხოდა ამ ლიდერებს წარმოშობს წინააღმდეგობა. ახლა გვჭირდება რუკა- სტრატეგია. რუსთაველზე ყოველ დღე, თუ გადავა ხუთი და არ გადავა მაგალითად ოცდაათი, გავწელავთ დროს და გვექნება ხუთი თვე პირობითად.

თამარა ამაშუკელი: რაც შეიძლება ნაკლები დანაკარგით და მოკლე დროში უნდა მიაღწიო რაღაცას.

გიორგი თავართქილაძე: რატოა დანაკარგი 14 დღე? მე ამ დანაკარგზე წავალ.

თამარა ამაშუკელი: ყველას გვჯეროდა, როგორც კი რუსთაველს არ გადაგვაკეტიებდნენ, ხალხი გაგიჟდება და გამოვა, მაგრამ არავინ არ გაგიჟებულა.

გიორგი თავართქილაძე: თამარ, ჩვენ გვავიწყდება ერთი უმნიშვნელოვანესი დეტალი. რვა დღე რომ გვირტყამდნენ და გვალილავებდა ხარებას რაზმი, ბოლოს რეალურად ჩვენ გავიმარჯვეთ ტაქტიკურად, მაგრამ გავაფორმეთ წაგებად, სამწუხაროდ. რვა დღე, დღეში ასი ადამიანი მიდიოდა ხორცსაკეპ მანქანაში, როგორც – ასი ათასი მოწამე. ადამიანები გასრისეს და ცემაში ამოხადეს სული, საკონცენტრაციო ბანაკებივით გაზის კამერები მოუწყვეს და მეორე დღეს ისევ გამოდიოდა ასი კაცი. გაიხსენეთ, ვინ წავიდა რუსთაველიდან მაგ ორთაბრძოლის მერე რვა დღის თავზე? ხარებას რაზმი გაიყვანეს.

თამარა ამაშუკელი: მარა შენ დაგიჭირეს.

გიორგი თავართქილაძე: ხარებას რაზმი წავიდა და ხალხი იმდენივე დარჩა, რამდენიც მთელი ის რვა დღე დადიოდა. ჩვენ გავიმარჯვეთ ტაქტიკურად იმიტომ, რომ მიხვდნენ, ეს ჩვენი ცემა-ტყეპა განდის ბრძოლას ემსგავსებოდა. ჩვენ ვარტყმევინეთ, ვაკვლევინეთ თავი და მიხვდნენ, რომ არ ჭრის, პირიქით. მერე დავბეჭდეთ (რაც ადექვატური იყო) ჩვენი ნაცემი სახეები და გამოვფინეთ, მაგრამ იმდენ ხანს ვაფრილეთ ეს ჩვენი ნაცემი და ნაგვემი სახეები, რომ გადავედით მსხვერპლის როლში. მანდ წავაგეთ.

გიგა ბექაური: საინტერესო რაღაცები თქვით ბევრ რამეზე, მაგრამ მე მაქვს აბსოლუტურად განსხვავებული წარმოდგენა.

პირველ რიგში, ორგანიზების ნაწილში. ჩვენ გვქონდა კიდევაც ასდღიანი გაფიცვა ამ დროის განმავლობაში. ძაან ძვირი დაჯდა დააქცია ორგანიზება საერთოდ და დააქცია თეატრის სფეროში ორ-სამ წელიწადში პროფბკავშირების გაკეთების პერსპექტივა განუსაზღვრელი ვადით გადაიდო - ორგანიზაცია აღარ არსებობს. ეს მოხდა იმიტომ, რომ არ დავემორჩილეთ ჩვენს, პროფპკავშირულ წესს, რომელიც ამბობს, რომ მოქმედებ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც გათვლილი გაქვს როგორც საკუთარი, ისე მოწინააღმდეგე მხარის რესურსები, უნარები და შესაძლებლობები.

ჩვენთვის დაუშვებელია უმოქმედობა - ანუ შენ აუცილებლად და ყოველთვის მოქმედებ. პროფკავშირისთვის ასევე კომპრომისია მთავარი ღირებულება.

იმ ბრძოლაში, რაშიც ახლა ვართ, იმ მეთოდიკისთვის, რასაც ვიყენებთ და ვგულისხმობ ჯგუფს, რომელიც ახლა დომინანტურია და რომელშიც მეც ვარ ხანდახან, ჩემი დიდი სამეგობრო და ჩემი თანამებრძოლების დიდი ნაწილი - კომპრომისი დაუშვებელია.

სოციალისტურ პერსპექტივაში, პროპკავშირის მთავარი მხარე არის კონფლიქტის მხარე - დამსაქმებელი, ამ შემთხვევაში კაპიტალისტი. თუმცა ნებისმიერ ბრძოლაში მას პიროვნება დაკარგული არა აქვს. ჩვენს ბრძოლაში მოწინააღმდეგე მხარეს პიროვნება არ გააჩნია - ის არ არის ადამიანი, ის შეიძლება იყოს მონა, მოღალატე, მაგრამ პიროვნება, ადამიანი არ არის - ცხოველია, ოთფეხაა, სამფეხაა, ჰუმანისტურ და პროგრესულ პერსპექტივაში მას ცხოველის სახელსაც ვერ ვაკადრებთ. ეს უცნაური რამ არის ჩემთვის.

მეორე საკითხი: გაფიცვა და ბოიკოტი ჩვენთვის არის უკიდურესი ნაბიჯი.

ახლა რა განასხვავებს გაფიცვას და ბოიკოტს ერთმანეთისგან? გაფიცვის მიზანია ეკონომიკური და ფუნქციური ზიანი მივაყენო მოწინააღმდეგე მხარეს და არა საკუთარ თავს. თუმცა რა თქმა უნდა, მე გარკვეულ სისხლსაც გავიღებ ამისთვის. ბოიკოტზე დავამატებ. ბოიკოტის შემთხვევაში კი მე მხოლოდ მორალურად და იმიჯურად ვუპირისპირდები მტერს. რაც ხდება კინოს პროტესტის შემთხვევაში. როგორც წესი ფუნქციური ზიანი აქ არ დგება. არ დგება, როგორც პარლამენტის ბოიკოტში, ისე კინოცენტრის ბოიკოტში. ზიანი მხოლოდ მორალური და იმიჯური თვალსაზრისით არისადგება და გიორგიმ სწორად აღნიშნა, ეს მთავარ მონაპოვარად შეიძლება ჩაითვალოს – მორალურად და იმიჯურად აქეთა მხარემ მოიგო, მაგრამ ეკონომიკურად დაზარალდა. ფინანსურად დაზარალდა არა მოწინააღმდეგე, არამედ – აქეთა მხარე.

გაფიცვის მთავარი ლოგიკა კი არის ის, რაც ჩვენს შემთხვევაში მუშაობდა – ეკონომიკური რესურსი ერთმეოდა თეატრებს, როდესაც თეატრების დიდი ნაწილი გაჩერებული იყო, მაგრამ იქ საერთოდ სხვა პრობლემები იყო. რასაც გიორგი ახსენებდა, იქნებ ბოიკოტი გადამდები ყოფილიყო, იქნებ საჯარო მოხელეები რამეს მიმხვდარიყვნენ, მაგრამ გადამდები არ აღმოჩნდა ჯერ-ჯერობით.

ახლა ამ საუბრით ჩვენ ვცდილობთ დავინახოთ რა დაგვემართა. რადგან სანამ პრობლემას თავისი სახელი არ დაერქმევა, პროცესი წინ ვერ წავა პროცესი – ეს გამოცდილება იქნება გამეორებითი, იქცევა რუტინად, როგორც მამარდაშვილი იძახდა – ჯოჯოხეთად. ჩვენ ყველა ჯერზე აუცილებლად დავმარცხდებით, რამდენჯერაც ახალ აქციას დავაანონსებთ, რამდენჯერაც ახალ პლაკატს გამოვიტანთ, რამდენჯერაც ახალ სტენსილს გავაკეთებთ, ყველა ჯერზე გაიმარჯვებს ირაკლი კობახიძე.

უნდა გვახსოვდეს ისიც, რომ ჩვენი საზოგადოება არსებითად არის დანაკარგით ტრავმირებული საზოგადოება. საბჭოთა კავშირი იყო ყველაზე დიდი დანაკარგი მისთვის. რადგანაც ხრუშჩოვკა კი ცუდია, მაგრამ ხრუშჩოვკის ნანგრევებს ბევრად ჯობია. ჩვენი საზოგადოების სრული უმრავლესობა ხრუშჩოვკის ნანგრევებში გაიზარდა, მას აქვს ომის ტრავმა, მაგრამ, ამავდროულად, ის გაძარცვულია – ანუ ის, რაც ყველას საკუთრება იყო, დაისაკუთრეს ერთეულებმა. ამ ერთეულებთან კოლაბორაციაში ყოველთვის იყო კულტურული და პოლიტიკური ელიტა. სწორედ ეს კულტურული, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ელიტა აფუძნებს სამოქალაქო საზოგადოებას. და თავად სამოქალაქო საზოგადოებიდანაც – ტერმინივე გვეუბნება – გამორიცხულია მოსახლეობის სრული უმრავლესობა. არსებობს საზოგადოების დიდი ნაწილი და ჩვენც შეიძლება ვიყოთ ამ საზოგადოების წევრი, მე ვარ კიდევაც ამ საზოგადოების წევრი, მიუხედავად იმისა, რომ მუშათა კლასის შვილი ვარ, მაგრამ მაინც ვარ ამ პრივილეგირებული საზოგადოების წევრი, რომელსაც განათლებაზე, კულტურაზე, კულტურის წრეზე, კულტურის პრივილეგიებზე მიუწვდება ხელი. მოსახლეობის დიდი ნაწილის გარიყვამ გამოიწვია ის, რომ შეიქმნა ისეთი მედია, როგორიც გვაქვს, ისეთი ენა, როგორიც ენჯო-ებს აქვთ და ასე შემდეგ. ამან მოგვიყვანა დღევანდელ მოცემულობამდე, როდესაც “ქართულმა ოცნებამ” პოლიტიკური ბრძოლის მთავარი არბიტრი - ევროკავშირი გაიყვანა თამაშიდან. პოლიტიკურ ბრძოლაში სამოქალაქო სექტორი დამარცხდა. მას არ აღმოჩნდა არანაირი ილეთი “ქართული ოცნების” საწინააღმდეგოდ. რამდენადაც დანაკარგი, რომელიც სამოქალაქო საზოგადოებამ განიცადა, არის მხოლოდ ვიწრო ჯგუფების დანაკარგი და არა -ეს არ არის საქართველოს მოსახლეობის დანაკარგი. მაღაროელის, ისე ფრესკოში დასაქმებულის, ისე საქართველოს ბანკში დასაქმებულის, ისე გარემოვაჭრის პოლიტიკური ბრძოლა სამოქალაქო სექტორის სრული უმრავლესობისთვის იყო რეგრესული, ჩამორჩენილი, - ეკონომიკურად წამგებიანი და არასასარგებლო.

სამოქალაქო სექტორი, რომელიც ქვეყნის ერთიანობისთვის და პატრიოტული სულისკვეთტებით იბრძვის, ხელფასს მიიჩნევდა პირადი ინტერესის საკითხად, მაშინ, როდესაც ბევრი დღესაც საკუთარი ხელფასისთვის იბრძვის. და ამას არქმევს სამშობლოსთვის ბრძოლას.

თამარა ამაშუკელი: თქვენ უბრალოდ, ლაპარაკობთ ათზე, მთელი ოცდაათი ათასის სახელით.

გიგა ბექაური: ენჯეოების დიდი ნაწილი რომ დაბალანაზღაურებად ხელფასს იღებდა და მნიშვნელოვან საქმეს აკეთებდა - ამაში გეთანხმებით. მაგრამ მე როცა ვსაუბრობ სამოქალაქო სექტორზე, რომელსაც აქვს ძალაუფლება, მაშინ ვსაუბრობ ზუსტად იმ ოთხ და ხუთ ორგანიზაციაზე, რომლებიც წლების განმავლობაში იღებდნენ დიდ დაფინანსებას და ყველა ჩვენ ინიციატივას - ბავშვებისთვის, მაღაროელებისთვის ეძახდნენ რეგრესულს, ჩამორჩენილს - ქართულ ოცნებასთან ერთად გვეწინააღმდეგებოდნენ. მე ვამბობ, რომ სამოქალაქო სექტორიც დამნაშავეა. კოლეგამ იკითხა რატომო და ვპასუხობ.

ტელეკომპანია პირველი, ფორმულა, მთავარი არხი - საზოგადოების მხოლოდ ლიბერალური ნაწილის ინტერესებს განაზოგადებდა და მიიჩნევდა საზოგადო ინტერესად. მაშინ როდესაც ქართულმა ოცნებამ სწორედ ლიბერალური საფარით გადაწყვიტა გადაიფორმოს ქვეყანა. სამოქალაქო სექტორს არ აღმოგვაჩნდა საკმარისი ნდობა, რომ საზოგადოებას დავლაპარაკებოდით. ახლა რაც ხდება ისაა, რომ ერთი მტერი მოდის ჩემთან და მეუბნება, რომ მეორე მტრისგან ერთად უნდა დავიცვათ ქვეყანა. და მე არ მჯერა. რადგანაც როდესაც სახლიდან მასახლებდნენ, როდესაც ოთხი მეშახტე შახტიდან ჩავარდა, როდესაც შრომის უსაფრთხოების კანონი იყო მისაღები, მე არავინ დამიცვა. გასაგებია, რომ სამოქალაქო სექტორს სხვა მნიშვნელოვანი ბევრი საკითხი ჰქონდა, მაგრამ ჩემი აზრით, იდენტობის პოლიტიკას ვერ გასცდა ვერასდროს. იდენტობის პოლიტიკის პოლიტიკური საფასური მთელ სამოქალაქო სექტორს გადაახდევინა “ქართულმა ოცნებამ”.

მე თავადაც წარმოვადგენ სამოქალაქო სექტორს. ამიტომ, საკუთარ თავზეც ვლაპარაკობ. ეს არის მიზეზები რატომაც ქართული საზოგადოება ენჯეოების მიმართ ნეგატიურადაა განწყობილი. რამდენი სცენაც არ უნდა დავდგათ, მათ სოლიდარობას ვერ გამოვიწვევთ, სანამ საერთო საკითხებს არ შემოვიტანთ.

ჩვენ უნდა შევცვალოთ სტრატეგია, ტაქტიკა, ენა და მიზანი. კი არ დავაბრუნოთ ის საქართველო, რომელიც გვინდოდა მხოლოდ ჩვენს სამეგობროს, არამედ შევქმნათ უკეთესი საქართველო, რომელიც სასურველი იქნება ყველასთვის – მშრომელისთვის, ლიბერალისთვის, კონსერვატორისთვის, ნაცისთვის და ქოცისთვის. ეგეთი საქართველოს ინტერესები თანხვდება, სხვათა შორის, ევროკავშირსაც და ესეც ასახსნელია. მხოლოდ ევროკავშირის დროშას არ გაჰყვება ქართველი ხალხი. ბოდიში, თუ უხეშად გამომივიდა.

გოტა ჭანტურია: მე ვხედავ პერსპექტივას და ოპტიმისტურად ვუყურებ. ლოგიკურიც მგონია ეს გზა.

ჩვენი შეცდომა ის იყო, რომ ჩვენ ფსონი დავდეთ არსებულ პოლიტიკურ კლასზე. ჩვენ გვეგონა, რომ მოკლე დროში ახალი პოლიტიკური პარტიების გაჩენა რთული იქნებოდა.

ახლა ჯერ კიდევ რეაქციულ ფაზაში ვართ. ამიტომ ვერ ხედავს რუკას საზოგადოება.

ჩვენ ნელ-ნელა გადავდივართ ახალ, შენების ფაზაში, სადაც პასუხისმგებლობის აღების მომენტი დგება. ჩნდება ახალი ძალები, მაგალითად, “თავისუფლების მოედანი”.

გზის გადაკეტვა იქნება, თუ თავის დაჭერინება - ვერ გახდება გარდამტეხი, თუ ეს არ არის დიდი სტრატეგიის ნაწილი. და მე ამ აქციებს, სწორედ სტრატეგიის ნაწილად ვხედავ. მაგრამ უფრო ფრაგმენტად და არა – მთავარ მაგისტრალად.

ჩვენ აქამდე ალტერნატივა ვერ ვაჩვენეთ. ვერ ავხსენით, რა არის ეს კეთილდღეობის სახელმწიფო, ან საერთოდ ვინ წარმოადგენს სოციალურ სახელმწიფოს. ალტერნატივა სხვებს კი არა, ჯერ საკუთარ თავსაც ვერ ვაჩვენეთ.

მეორე – ჯერ ვერ დავინახეთ, რა ხდება, როცა რეჟიმი შეიცვლება. ინდივიდუალისტური პერსპექტივები ძალიან მნიშვნელოვანია, გმირობის მაგალითები ჯერ კიდევ მუშაობს, მაგრამ კოლექტიურ ორგანიზებაზე მალე უნდა გადავიდეთ.

თამარა ამაშუკელი: პასუხისმგებლობის აღება იმიტომ არ უნდათ, რომ ეშინიათ. დღევანდელი სისტემა დაშინებაზე დგას. ამიტომ, რამდენჯერაც მიუშვერ თავს, რომ ჩაგარტყას ურო - ჩაგარტყავს, რადგან ამ სურათებს შენს საწინააღმდეგოდ იყენებს. ეს სურათები სისტემაზე მუშაობს და არა ჩვენზე, სამწუხაროდ. სისტემის ძლევამოსილებას ავლენს. შიშს ნერგავს.

ნინი გოგიბერიძე: მე არ მიმაჩნია, რომ ვინმე გვჩაგრავს. საერთოდ არ მგონია, რომ ცუდ დღეში ვართ. მეც პოზიტიურად ვუყურებ მოვლენების განვითარებას. მგონია, რომ იმაზე ნაკლები გვაქვს წინ, ვიდრე გამოვიარეთ.

ასევე, მგონია, რომ არაბუნებრივი ერთობა არ გამოვა. ჩვენ ვართ ერთიანები ორ რამეში: რომ დავიხსნათ სინდისის პატიმრები და დავანიშნინოთ ვადამდელი არჩევნები, ოღონდ ჩვენი პირობებით. მიმაჩნია, რომ ფოკუსი არ უნდა დავკარგოთ. ეს ორი მოთხოვნაა, რაც მე თქვენთან მაერთიანებს.

კიდევ ერთიანები ვართ არაძალადობრივ ქმედებებში. მეც და თქვენც არ მოგვწონს ძალადობა, არც გამოგვდის. ამიტომ არაძალადობრივი დისციპლინა გვჭირდება – რომ გაგვარტყამენ, მეორე ლოყას შევუშვერთ, ეს არის რასაც ვაკეთებთ და ვაკეთებთ თანმიმდევრულად.

კიდევ ერთი, რაც გვაერთიანებს არის ცოდნა, რომ პატარ-პატარა გამარჯვებებით წავიწევთ წინ. სამ პარტიას აკრძალავენ? სამი ახალი დაიბადება. ხმა რომ დაუბრუნდა პროტესტს, ესეც გამარჯვება იყო.

უბრალოდ, ორგანიზება გვჭირდება.

თამარა ამაშუკელი: გეთანხმებით - მთავარი არის ბრძოლა და არა ეპატაჟური თვითგამოხატვა.

გიორგი მაისურაძე: ეს ნარცისული აშლილობა ყოველთვის გვიშლიდა ხელს.

გიგა ბექაური: ჩვენი პოლიტიკური ჯგუფის მთავარი მიზანი არის გამოჩნდეს, გეთანხმებით. ესენი არიან სპექტაკლის საზოგადოების ხოდზე. თუ ჩანს - კარგია, თუ არ ჩანს, ის არც არსებობს. ჩემი აზრით, პოლიტიკური მუშაობა სწორედ იქამდეა, სანამ რამე გამოჩნდება. და რაც გვაკლია - ეს არის ნდობა.

ჩვენთან ჯერ ცვლილება კი არ არის მნიშვნელოვანი, არამედ არის პლაკატი, რომელსაც აწერია: ცვლილება. გავიფიცებით? ვერ გაიფიცები, რადგან ჯერ-ჯერობით ამ საზოგადოებაში გაფიცვა კი არ არის მნიშვნელოვანი, არამედ – სტენსილი, რომელსაც გაფიცვა აწერია.

ნინი გოგიბერიძე: ჩვენ საერთოდ არ ველაპარაკებით სხვებს. თუნდაც ახალგაზრდებს. ვუყურებთ მათ, როგორც ხორცს. მათ არაფერი საქმე არა აქვთ პროტესტში. საერთოდ დაკარგეს ფუნქცია.

სად არის პროტესტი? პროტესტი არის რუსთაველზე. 337 დღიდან 18 მაქვს გაცდენილი. ყოველ დღე დავდივარ საგურამოდან. არ მეზარება. ლოცვასავითაა, რომ მივიდე და წამოვიდე. მაგრამ არ ვიცი, რუსთაველის იქით ვინ რას აკეთებს.

დოდი ხარხელი: კომუნიკაცია ჩემი პროფესიაცაა და ჩემი მოწოდებაც, მაგრამ ინტერნეტმა და კომუნიკაციის სიჭარბემ პოზიტიური ცვლილებებისრაღაცეების გარდა –, იმის გარდა, რომ ერთმანეთი დავინახეთ და ლოკაციებმა დაკარგა მნიშვნელობა, თანამოაზრეების პოვნა და ორგანიზება გაგვიადვილა, ასევე, - მოიტანა სელექტივიზმიც – შენ ონლაინ იხარჯები, აზიარებ ჰეშთეგს და ასე ხარჯავ შენი პროტესტის ენერგიას. ეს ხშირ შემთხვევაში ფიზიკურ სივრცეში პროტესტის გადატანას, კეთებას და ლაპარაკს აფერხებს. აღარ გრჩება საკმარისი საწვავი, რომ სადმე მიგიყვანოს. ამიტომ, რამდენადაც კარგი ინსტრუმენტია ორგანიზების და ინფორმაციის გავრცელების ნაწილში, იმდენად შემაფერხებელია რეალურ ქმედებაში.

თუ ივენთი არ გხვდება, აქციაზე აღარ გადიხარ.

ნინი გოგიბერიძე: სინამდვილეში ჩვენ არ ვიცნობთ იმ ხალხს, ვისაც ახლა ველაპარაკებით. არცროგორც ფიზიკურად არ ვიცნობთ და , არ ვიცნობთ არც ვირტუალურად. არ ვიცით, რა უნდათ,. რა აწუხებთ.

ერთ-ერთი ჯგუფი, ვინც იქ დგას არის „მთა თავისუფლებისთვის“, რომელიც სისტემატურად გამოდის თავისი ბანერით. მათ გვერდით ძალიან ახლოს დგანან მოყვარული ჩოგბურთელები,. რომლებმაც არც ერთ იმ შეჯიბრში არ მიიღეს ბოლო წელს მონაწილეობა, რომელშიცსადაც ქოცები მონაწილეობდნენ. ეს არავინ იცის. ჩემი აზრით, ისინი ბუნებრივი მოკავშირეები არიან, მაგრამ არ იცნობენ ერთმანეთს. ყოველთვის არის სივრცე, რომ რუსთაველის მიღმაც გავრცელდეს პროტესტი.

დოდი ხარხელი: ამ ალგორითმების ცლვილების მერე პროპაგანდა უფრო ადვილად ვრცელდება, ვიდრე სიმართლე. შინაარსი, რომელიც ბრაზს იწვევს, უფრო ადვილად ვრცელდება. ალგორითმს ძლიერი ემოცია სჭირდება, რომ დიდხანს გაგაჩეროს. ესეც ბიზნესია. დიდხანს კი რადიკალური შინაარსი აჩერებს – ვთქვათ, სკანდალი: მართლა დაწვეს თუ არა ჩინური კუბო დემონსტრანტებმა? და ამაში ჩვენც გვაქვს წვლილი.

ყველაზე მტკივნეულად მახსენდება მარშები – ერთადერთი, რაც “ოცნების” პროპაგანდამ ვერ მოიხელთა. უამრავი ხალხი გამოვიდა კუთხეების მარშებზე. უბრალოდ, მეორე დღეს მიხეილ სააკაშვილმა დაწერა, ამდენი ადამიანის ჩამოყვანა და გაშვება არასწორი იყოო – თითქოს, ეს ხალხი ჩამოყვანილი ჰყოლოდათ. და გაფუჭდა საქმე – ყველამ ამ შემოგდებულ თემაზე დავიწყეთ ლაპარაკი. ონლაინ იმას დაწერ, არ ილაპარაკო თუ ილაპარაკეო, ალგორითმი ერთნაირად აღიქვმ ს– დააპრიორიტეტებს ამას.

მეორე კიდევ ის აქვს, რომ ბაბლები შეიქმნა და შენ გგონია, რომ ყველა შენ აზრზეა და აქედან მოდის ჩვენი ცრუ თავდაჯერებაც.

4 ოქტომბრამდე მეც მეგონა, რომ საზოგადოება უფრო რადიკალური ნაბიჯებისთვის იყო მზად, ჩემი ფიდი მოცული იყო ამ 4 ოქტომბრით. რეალობა კი აღმოჩნდა სრულიად საპირისპირო. ჩვენ იმასაც ძალიან იშვიათად ვამბობთ, რომ შევცდით – „ქვემოთ ბავშვებს ჟლეტენ, სანამ შენ აქ სემიჩკას ჭამ“, რომ ტყუილი იყო, იქ ჩასულმა ვნახე.

და რომ დავწერე ის, რასაც ვხედავდი, ჩემს მიმართაც აგრესია წამოვიდა. არ დამიჯერეს.

ნინი გოგიბერიძე: ჯანსაღი პოლიტიკური დებატების გარეშე ეს პროცესი არ დალაგდება. ჩვენ ექვსს არც ხედვა გვაქვს საერთო, არც ერთნაირი განათლება და გამოცდილება, მაგრამ ვთანხმდებით, რომ ამ რეჟიმის ცვლილების გარეშე წინ ვერ წავალთ, როგორც საზოგადოება.

არ ამომდის თვალიდან მომენტი, როდესაც ვენერო მელუა ამბობდა, ადამიანმა თავი დაიწვა და ორნი ვიდექით აქციაზეო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ხვალინდელი დღის ხედვა შემოვიდეს და გაფართოვდეს მსჯელობა. მაგრამ ჰეროიკული მოწოდებები არ მუშაობს: გეპატიჟები ქუჩის გადასაკეტად, ოღონდ, მერე დაგიჭერენ ხუთი, ათი, ან ოცი დღით – არ მიმაჩნია სწორ გზავნილად. მაგრამ ვინც აკეთებს, ვერ დაუშლი.

დოდი ხარხელი: გააჩნია როგორ მოყვები: თუ იტყვი „გადაკეტეს და დაიჭირეს და აქ სვამ წერტილს” – წააგებ. მაგრამ თუ იტყვი: აგიკრძალეს, მაგრამ მაინც გადაკეტე. დაგიჭირეს, გამოხვედი იზოლატორიდან და იმღერე, მერე კი ისევ დაბრუნდი რუსთაველზე – ძლიერი დასასრული შენ მხარესაა.

ნინი გოგიბერიძე: პოსტფროდაქშენის სერიოზული პრობლემა გვაქვს.

დოდი ხარხელი: და ამაზე მუშაობს პროპაგანდა. ცდილობენ ყველა გამარჯვება დიდი ტრაგედიით გადაფარონ. ჩვენი უდიდესი გამარჯვებაა, რომ ივანიშვილი დაასანქცირეს. მაგრამ ხალხმა ეს არ იცის. აღარც გვახსოვს. არადა,ჩვენ შეგვიძლია, ყოველ დილას ამ ინფორმაციით ვიწყებდეთ, რომ ეს ამბავი აქტიურ მეხსიერებაში დაგვრჩეს.

სამწუხაროდ ამ პროპაგანდას ჩვენც ვუწყობთ ხელს. ტვ პირველზე პოლიტპატიმრის მშობელს ეწერა „აქტივისტი“. შეიძლება ვაჟა გაფრინდაშვილს აქტივისტი დააწერო?

ისტორიკოსებს, ექიმებს, ჟურნალისტებს, ეკოლოგებს აქტივისტებს ვეძახით. რას ნიშნავს სიტყვა - აქტივისტი? ქვეყნის აქტივისტი პოლიტიკოსია. ჩვენ მოქალაქეები ვართ.

რა გააჩერებს პროტესტს?

თამარა ამაშუკელი: მე მინდა მითხრან რამდენი ხანი მომიწევს დგომა - მითხრან რომ ორი წელი და ვიდგები. მაგრამ დგომით არაფერი შიცვლება. ცხოვრება მიდის.

ნინი გოგიბერიძე: მე არ მჭირდება პირადად, ვინმემ მითხრას, რამდენი ხანსი მომიწევს დგომა. 45 წლის ვარ და იმედი მაქვს, რომ 20 წელი კიდევ ვიცოცხლებვიცხოვრებ და თუ 20 წელი დასჭირდება, ვიდგები. რა თქმა უნდა, ახლა ვუტრირებთ. სინამდვილეში მივაღწიეთ უმნიშვნელოვანეს შედეგებს: ბიძინა ივანიშვილი დასანქცირებულია. ივანიშვილმა შიდა რგოლიდან, მინისტრებით დაწყებული, ხარებათი დამთავრებული, ყველა გაისტუმრა.

აქეთა მხარეს მეტ-ნაკლებად დემოკრატიული ძალები გამოჩნდენ. მე გულზე ხელს ვერ დავიკრეფ და არც ამ ქვეყნიდან ვაპირებ წასვლას. ამიტომ, არ მაინტერესებს რამდენ ხანს გაგრძელდება პროტესტი. ვაპირებ, ვიდგე, სანამ საჭიროა. და ხუთნი ვიდგებით, თუ ოცნი, არანაირი მნიშვნელობა არა აქვს.

მე არ მგონია, რომ ამ პროცესს ვერაფერი გააჩერებს. შეიძლება ზოგი დღე იყოს არაეფექტური, სასოწარკვეთილი, მაგრამ ვერაფერი ამ პროცესს ვერაფერიარ გააჩერებს.

დოდი ხარხელი: მეც ასე მგონია. რომ შეიძლება ფორმები შეიცვალოს. მაგრამ ხვალ რომ არავინ გამოვიდეს რუსთაველზე,. ეს ცეცხლი სხვაგან იფეთქებს. იმიტომ, რომ მართლა ცუდი ქვეყანა გავაკეთეთ. ამიტომ, ეს წინააღმდეგობა აუცილებლად გაგრძელდება – ქვეყნის მოსახლეობის უმეტესობა არ ცხოვრობს კარგად და აქვს კრიზისის განცდა.

თამარა ამაშუკელი: ძალიან ბევრ რამეში გეთანხმებით. ბევრ საკითხს სხვადასხვანაირად ვუყურებთ. თქვენ ფიქრობთ, რომ ასეთმა მუდმივმა ქუჩაში დგომამ შეიძლება შედეგი გამოიღოს. მე კი მგონია, რომ უფრო მარტივად, მოკლე დროშიც შეიძლება შედეგი გვქონდეს, თუ დავინახავთ პრობლემას, რაშიც ვართ.

გოტა ჭანტურია: რეალურად ლუსტრაცია მოხდა, რაც არასდროს მომხდარა.

თამარა ამაშუკელი: ცხადად გამოჩნდა ისიც, რომ არსებული პოლიტიკური სპექტრი ომშია და ვერ ახერხებს ერთმანეთთან ლაპარაკს.

გოტა ჭანტურია: არადა, შეიძლებოდა, აქამდე არ მივსულიყავით.

ფოტო: გიორგი ყოლბაიას ფოტოამბიდან „ბრაზი და წინააღმდეგობა“