ეჰ, სადაა ახლა ეკო | ხათუნა ცხადაძე

19 თებერვალი. მილანი. ჩემოდანი ოთახში დავაგდე და ფოიეში ჩამოვედი. კრისტიანომ მომაკითხა. მილანის უნივერსიტეტში რომ ვსწავლობდი, კრისტიანო ბიბლიოთეკარად მუშაობდა, ახალი დამთავრებული ჰქონდა უნივერსიტეტი. ფენოლიოს ვკითხულობდი და გამომელაპარაკა, ფენოლიოზე დაუცავს დიპლომი. ასე გავიცანი. 11 წელია, არ მინახავს.

კრისტიანო წერს, თარგმნის, ინგლისურს ასწავლის. ამ წლების თავგადასავლები მომიყვა. ძნელია, წერით, თარგმნით და მასწავლებლობით იცხოვრო იტალიაშიო. გამეცინა. ჩემი ამბები გამომკითხა, რას ვთარგმნი, რას ვკითხულობ, რას ვშვები საერთოდ. „ფუკოს ქანქარას“ ვთარგმნი-მეთქი. ახლა იმას გაეცინა. „Forza, dai… Coraggio”, მითხრა. იცი, ამ კვრიაში ეკოს ახალი წიგნი გამოდისო. კი-მეთქი. 27-ში გამოდის, 28-ში მივდივარ, მოვასწრებ ყიდვას.

მე „პროსეკო“ ავიღე. კრისტიანომ - რაღაც უალკოჰოლო კოქტეილი. „აღარ ვსვამო“, მითხრა. რაღაცნაირად თქვა ეს „აღარ“. არ მიკითხავს არაფერი. 11 წელი დიდი დროა.

დილით კრისტიანოს მესიჯი დამხვდა: „წუხელ ეკო გარდაცვლილა“. კომპიუტერი ჩავრთე. აკლებული იყო ფეისბუქი. უამრავი მესიჯი, კედელზე თუ ინბოქსში. მეილებიც კი. დედაჩემმა დამირეკა სკაიპზე. როგორ იმგზავრეო, არც უკითხავს: „დედი, ძალიან მეწყინა!“ ოთახში მამაჩემი ქოთქოთებდა: „ეჰ, ეჰ.“

* * *

ბოლოს დაბადების დღე მივულოცე, 5 იანვარს. არ უპასუხია. ამასწინათ მანუელას მივწერე. მანუელა მელატო. ეკოს მდივანი და მარჯვენა ხელია. ტექსტებზე, ტექნიკურ ამბებზე მანუელასთან მაქვს ურთიერთობა. ვერ ჩამოვა თბილისში, ჯანმრთელობის პრობლემები აქვსო. კიბო არ უხსენებია. გაზაფხულზე დავილაპარაკოთო, მითხრა. რადგან მილანში მოვდიოდი, ვაპირებდი, მანუელასთვის დამერეკა და ნომერი გამომერთმია, რომ ტელეფონით მომეკითხა. არასდროს არ გამიკეთებია ეს და გული მწყდება, რომ ვერ მოვასწარი. კიდევ ერთი სათხოვარი მქონდა მანუელასთან: ერთი ბიჭია თბილისში, სტუდენტი, თენგო, ძალიან უყვარს ეკო, ამასწინათ წიგნი მაჩუქა, ეკოზე დაწერილი ესეები ინგლისურად, ძალიან საინტერესო კრებულია. ეკოს და მარტინის დიალოგი წამოვიღე (თხელი წიგნია, წონა თითქმის არ აქვს), მანუელასთვის მინდოდა, მეთხოვა, ეკოსთვის ხელი მოეწერინებინა წიგნზე ამ ბიჭისთვის. შემდეგ ჩამოსვლაზე გამოვართმევ ან ფოსტით გამოვაგზავნინებ-მეთქი. ვეღარც ეს მოვასწარი.

* * *

ბოლონიაში წამოვედი. ორშაბათს, 22-ში შეხვედრა მაქვს უნივერსიტეტში. ეკოს 23-ში ასაფლავებენ მილანში. ვიფიქრე, დილით წავალ-მეთქი მატარებლით.

დილას ბარში ჩავედი ყავის დასალევად, ტელევიზორი იყო ჩართული. რაი დუე. ეკოს სახლთან ჟურნალისტები დაბანაკებულან, მიკროფონიანი ქალი აღგზნებული დარბის აქეთ-იქით და კაკანა ხმით გვაუწყებს, ვის ელოდებიან დღეს გასვენებაში, პიაცა კასტელოს ცამეტ ნომერში. მილანის მერი, ალექსანდრიის მერი, ბოლონიის მერი, განათლების მინისტრი, კულტურის მინისტრი. განათლების მინისტრი, კულტურის მინისტრი. განათლების მინისტრი, კულტურის მინისტრი. ეჰ, სადაა ახლა ეკო.  

ყავა დავლიე და სახლში ამოვბრუნდი. მილანში წასვლა გადავიფიქრე. არსადაც არ წავალ. უმბერტო ეკო ამ ქალაქს სულ სხვანაირად უკავშირდება. აქ მინდა, ვიბოდიალო. აქ კუბოსა და მინისტრების მომლოდინე ჟურნალისტები არ დარბიან. აქ ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა და კომუნიკაციის მეცნიერებათა ფაკულტეტების ყველა შენობაზე A4 ფურცელია მიკრული: „19 თებერვალს გარდაიცვალა პროფესორი უმბერტო ეკო“. ბოლონიაში უნივერისტეტის შენობები მთელ ქალაქშია მიმოფანტული, თუმცა ვია ძამბონი უნივერსიტეტის სახლია. აქ, 38 ნომერში, #3 აუდიტორიაში კითხულობდა ეკო ლექციებს, მრავალი წლის მანძილზე. სტუდენტებს მიუკრავთ: “Ciao, Prof.” ჩაო, მასწ.

ივანო დიონიჯი, ბოლონიის უნივერსიტეტის ყოფილი რექტორი, ეკოს მეგობარი და უამრავი საუნივერსიტეტო წამოწყების თანამონაწილე (ავანტიურის, ასე ამბობს თავად, თუმცა „ავანტიურა“ იტალიურად თავგადასავალია და მეტი არაფერი. ეკომ მართლა უამრავი „თავგადასავალი“ წამოიწყო ბოლონიის უნივერსიტეტში, 70-ან წლებში ცნობილი DAMS, მოგვიანებით - კომუნიკაციის  მეცნიერებათა ფაკულტეტი და კიდევ ბევრი სხვა), დავობლდითო, ამბობს.

ეს ქალაქი სხვანაირად გლოვობს ეკოს. ამ ქალაქისთვის უმბერტო ეკო მასწავლებელი იყო. 1961 წლიდან, როცა პირველად შევიდა აუდიტორიაში. აქ ეკოს „მასწ“-ს ეძახდნენ.

* * *

„ფუკოს ქანქარას“ ვთარგმნი. უცნაური შეგრძნება მაქვს. რამის კითხვა რომ მომინდეს, ცოცხალი აღარაა. სულ ორჯერ ვკითხე რაღაც, მაგრამ ახლა ვიცი, რომ ვეღარ ვკითხავ, და საშინლად მწყდება გული. სიკვდილი იმასაც სამუდამოდ გამორიცხავს, რაც არასოდეს მომხდარა და შეიძლება, არც არასოდეს მომხდარიყო. მისი ელ. ფოსტის მისამართზე ვფიქრობ რატომღაც, უპატრონოდ დარჩენილ მისამართზე, რომელიც აღარასოდეს აღარ გაიხსნება. ისე, ვინ იცის. იქნებ დაუტოვა კიდეც ვინმეს პაროლი. ცოლს, მაგალითად. „პირველად რომ ითარგმნა ჩემი ნაშრომი ინგლისურად, მიხაროდა, რომ ჩემს ცოლს მთლად შტერი აღარ ვეგონებოდიო.“ მთელი ცხოვრება გაატარა ამ ქალთან ერთად.

მესამე თავს ვთარგმნი. „- რატომ მენდობით? - თქვენ არ გენდობით. თქვენს ცნობისმოყვარეობას ვენდობი.“  პრინციპში, ამას ასწავლიდა თავის სტუდენტებსაც: ცნობისმოყვარეობას. იმას, რომ ცნობისმოყვარეობას უნდა ენდოს ადამიანი.

* * *

მეგობარმა ჩამომაკითხა ფლორენციიდან. დასალევად გავედით. 15 წლის ბიჭი ჰყავს, ფედერიკო. მოვიკითხე. რაღაც უხერხულად უჭირავს ჭიქა ხელში. უცებ მეუბნება, იცი, რა მინოდოდა, დამერქმია ფედერიკოსთვისო? მხრები ავიჩეჩე. საშინლად მინდოდა, მაგრამ ერთხელ ვთქვი და ცოლს ისეთი რეაქცია ჰქონდა, ხმა აღარ ამომიღიაო. რა-მეთქი. „დანტე. ხო მაგარია? ნახე რა სახელია. დანტე!“ და ღვინო მოსვა.

დანტე. WOW. რამდენი მიზეზია, რის გამოც მიყვარს იტალია.