მეხსიერების ადგილი: დავიწყებულსა და დასავიწყებელს | ეკა აღდგომელაშვილი

ეკა აღდგომელაშვილი, ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფის (WISG) თანადამფუძნებელი და გამგეობის წევრი, ფემინისტი, აქტივისტი

ლიკა ჯალაღანია: ეკა, შენ უნიკალურ გამოცდილებას და მეხსიერებას ფლობ საქართველოში ლგბტქ და ფემინისტურ აქტივიზმზე. შენი პირადი ამბის გაზიარებით მინდა დაიწყო, როდის ინტერესდები ფემინისტური აზრით, და როგორ გრძელდება შენი აქტივისტური ცხოვრების ხაზი, რასაც აქამდე მოჰყავხარ?

ეკა აღდგომელაშვილი: აქტივიზმში მოსვლის მიზეზები ალბათ მაინც უფრო პირად გამოცდილებასთანაა ხოლმე დაკავშირებული. მეგობრებთან ერთად „ვიზგი“ დავაფუძნეთ, როგორც ფემინისტური, ქალთა ორგანიზაცია და ასეთად რჩება ის დღესაც.

ლგბტ საკითხები, სხვა თემებთან ერთად, მხოლოდ ერთ-ერთი მიმართულება იყო, მთავარი, რასაც ყველგან ვეძებდით და რის ნაკლებობასაც მაშინ ვხედავდით, ინფორმაცია იყო.

დღეს, როცა მთელ ძალისხმევას იმაზე ვხარჯავთ, როგორ დავიცვათ თავი ჭარბი ინფორმაციისგან, ძნელი წარმოსადგენია, რომ არსებობდა დრო, როცა ინფორმაცია იყო დეფიციტური.

ამიტომ პირველი ჩანაფიქრიც 2001 წელს ამ ინფორმაციული ვაკუუმის შევსებას უკავშირდებოდა. მახსოვს პირველი პროექტის სათაურიც – ალტერკაფე. ვებგვერდის გაკეთება მინდოდა, სადაც ქართულ ენაზე მოვუყრიდი თავს ინფორმაციას სექსის, სექსუალობის, გენდერისა და ქალთა საკითხების შესახებ, ყველაზე მეტი აქცენტით სექსუალობაზე, რადგან ეს იყო ჩემთვის ძალიან პრინციპული და ცენტრალური საკითხი. თუმცა, საგრანტო კონკურსში ამ პროექტმა ვერ გაიმარჯვა, მოგვწერეს, რომ ეს უბრალოდ არ იყო აქტუალური.

ძალიან მალე, მოვხვდი ერთ არაფორმალურ შეხვედრაზე, სადაც ქალთა ორგანიზაციების წარმომადგენლები იყვნენ. იქ გავიცანი ლიკა ნადარაიასთან სტუმრად ჩამოსული ამერიკელი ფემინისტი ემი ნიტოუ. ჩემი დაწუნებული პროექტის შესახებ მოვუყევი, უბრალოდ, ჯერ ფონდები არ იჩენენ ინტერესს-მეთქი, ვუთხარი. ჯიბიდან ამოიღო ფული და მითხრა, ეს პირველი 200 დოლარი იყოსო. მირჩია, მომემზადებინა საპროექტო განაცხადი ინგლისურ ენაზე და გამეგზავნა ფონდში: „აღმოსავლეთ-დასავლეთ ევროპის ქალთა გზები“. ფონდს ჰქონდა ძალიან მცირე, 2000-დოლარიანი გრანტები და ძირითადად საუნივერსიტეტო, აკადემიური სივრცის განვითარებაზე იყო მიმართული. მაშინ გენდერული სწავლება და გენდერული კვლევები ჯერ კიდევ ინერგებოდა აღმოსავლეთ ევროპისა და პოსტსაბჭოთა ქვეყნების აკადემიურ სივრცეში. ეხმარებოდნენ წიგნებით, ლიტერატურით.

ფემინიზმის მეორე და მესამე ტალღების მიჯნაზე დაიწყო ემიმ მუშაობა. ის ნიუ-იორკის რადიკალი ფემინისტების ჯგუფის ერთ-ერთი თანადამფუძნებელია. ფემინისტების ორ ბანაკს შორის, სწორედ სექსუალობის საკითხებზე მიდიოდა მაშინ ცხარე დებატები. ერთი საკმაოდ აგრესიულ პოლიტიკას ეწეოდა პორნოგრაფიის და პროსტიტუციის წინააღმდეგ. მეორე ჯგუფს კი, პროსექს ფემინისტებს უწოდებდნენ – იქ იყო ემიც. მაშინ ნიუ-იორკის ერთ კოლეჯში გენდერული კვლევების მიმართულებას აფუძნებდა, როგორც ახალ დისციპლინას, თვითონაც კითხულობდა ლექციებს ამ მიმართულებით. ორი წლის წინ გარდაიცვალა. 2017 წელს კი გამოვიდა მისი ძალიან საინტერესო წიგნი – „გადაუწყვეტელი ფემინიზმი“, ფაქტობრივად მისი აქტივიზმში ყოფნის რეფლექსია.

პირველ შეხვედრაზე მითხრა, ვიცი, რა სიმამაცე სჭირდება ამ საკითხების შემოტანას სტერილურ საჯარო სივრცეშიო. ამ სიტყვებმა რაღაცნაირი ბიძგი მომცა. მართლა მივმართე იმ ფონდს. ვთარგმნიდი სამეცნიერო, პოპულარულ სტატიებს, წიგნებს, ვეძებდი მასალას იმდროინდელ, ძალიან მწირ ონლაინბიბლიოთეკებში.

ძალიან მინდოდა, ერთხელ ჩამოსულიყო ემი და თავისი თვალით ენახა, რაში გადაიზარდა, რად იქცა მისი ორასი დოლარი ოცი წლის შემდეგ.

მოგვიანებით, ზეპირი ისტორიების შეგროვება დავიწყეთ. ვების განვითარებაზე ვმუშაობდით და 2005 წელს უკვე პირველი ონლაინჟურნალიც გავაკეთეთ. სულ ოთხ თუ ექვსგვერდიანი ლგბტ ჟურნალი, რომელშიც ნაწილი ნათარგმნი სტატიები დაიბეჭდა. ერთი ქართველი ავტორის მოთხრობაც იყო – გეი ფორუმზე ნაპოვნი.

2007-ში უკვე ოფიციალურად დაფუძნდა „ინკლუზივიც”. პაატა საბელაშვილიც სწორედ იმ ვებგვერდის მეშვეობით დამიკავშირდა. „ინკლუზივი” რომ ფუძნდებოდა, შეგვხვდნენ ფონდის წარმომადგენლები და შემოგვთავაზეს, რომ ეს ორი დამოუკიდებელი ორგანიზაცია ყოფილიყო, ცალკე „ვიზგი“ და ცალკე ლგბტ ორგანიზაცია. გვითხრეს, რომ მათი გამოცდილება მიუთითებდა იმაზე, რომ ლგბტ ორგანიზაციები იყოფოდნენ ხოლმე ქალთა საკითხებზე მომუშავე და გეი, ბი, ტრანს თემზე მომუშავე ორგანიზაციებად. შევხედე სიტუაციას და ვუთხარი, რომ უბრალოდ ადამიანური რესურსები არ იქნებოდა ამისთვის საკმარისი. ისედაც სამი კინკილა ადამიანი ვმუშაობდით. დამატებით ერთი თანამშრომლის აყვანის რესურსიც კი არ გვქონდა, ვიდრე მოგვიანებით, ნინო ხარჩილავა გახდებოდა ჩვენი თანამშრომელი. სულ თავიდან ვიყავით: პაატა საბელაშვილი, მე და თიკო ჯაფარიძე. ასე შევთანხმდით: „ინკლუზივი” იქნებოდა ფონდი ორგანიზაცია, რომელიც ლგბტ საკითხებზე მუშაობდა და „ვიზგი“ ასევე იმუშავებდა ბი ქალებთან. ეს ის პერიოდია, როდესაც უსაფრთხო სოციალიზაციის სივრცის შექმნა ყველაზე აუცილებელია. ეს იყო პირველადი საჭიროება, რადგან ასეთი მეგობრული სივრცეები არ არსებობდა ჯერ ქვეყანაში. გეი თემს უფრო არაფორმალური შეხვედრის ადგილები ჰქონდა, სოციალიზაციას უფრო იოლად ახერხებდნენ, ვიდრე ლბ ქალები. საერთოდ, ძალიან დიდი იყო ეს კულტურული განსხვავება და ვთქვით, რომ დამატებით მუშაობა იყო საჭირო ლბ ქალებთან.

„ვიზგს“ ჰქონდა ძალიან მწირი რესურსი. ძირითადი დაფინანსება მაინც „ინკლუზივის“ იყო. ამიტომ, ოფისს და ადმინისტრაციულ ხარჯს ვინაწილებდით. მეც, პრინციპულად, მთელი იმ ხნის განმავლობაში, ოფიციალურად „ვიზგის“ ნახევარ შტატზე ვიყავი გაფორმებული. ასე რომ, „ვიზგი“ არასოდეს მიმიტოვებია, უფრო შინაარსობრივ ნაწილზე ვიყავი პასუხისმგებელი. სამი თუ ოთხი წელი გამოიცემოდა ჟურნალი და რადგან ფინანსები არ იყო საკმარისი, მასალების უმეტესობას მე ვწერდი. ის კი არა, დაკაბადონებითაც პირველ ექვს ნომერს მე ვაკაბადონებდი.

შეხვედრები ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ჩემთვისაც. იმიტომ, რომ საქმე, სადაც ამხელა ენერგიას დებ, გცვლის შენც. ძალიან ბევრი მომცა იმ პერიოდმა. ახლა რომ ვიხსენებ, ყველამ რაღაცნაირად შევძელით, იმ კამერულ გარემოში, ოჯახის განცდა შეგვექმნა.

რა თქმა უნდა, იყო ხილვადობის პრობლემა. წელიწადში ერთხელ მაინც ვახერხებდით გოგოებისთვის საერთო, დახურული ფართის გამართვას, ყოველ წელს ნაბიჯ-ნაბიჯ ემატებოდნენ ახალი ადამიანები, მხარდამჭერები. ძალიან მნიშვნელოვანი იყო სწორედ ასეთი, კოლექტიური მეხსიერების შექმნა თემისთვის.

ლ.ჯ.: საინტერესოა, როდის შეგამჩნიათ სახელმწიფომ, როდის დაგინახათ საზოგადოებამ და იმ კონსერვატიულმა ჯგუფებმა, საიდანაც ნელ-ნელა ანტიგამოსვლები იწყება? მახსოვს, გითქვამს, რომ ეს იქამდე იწყება, ვიდრე ორგანიზაციები საუბარს იწყებენო.

ე.ა.: ეს ნამდვილად არის საქართველოს თავისებურება. დიდი ხნის ჩართულობა აქტივიზმში ამითაა სასარგებლო, რომ პერსპექტივაში ვხედავ რაღაც პროცესებს.

სინამდვილეში, ამ თემების მიმართ ასეთი არაჯანსაღი ინტერესი გაცილებით ადრე გაჩნდა, ვიდრე ორგანიზაცია დაიწყებდა მოქმედებას.

თავდაპირველად თემის წევრები არც ვიყავით სამიზნეები. ეს სიძულვილის ენა, უფრო კი სპეკულაციები, შეიძლება ითქვას, რომ იწყება 1998 წლიდან. მედიაკვლევები ამ დასკვნის გამოტანის საშუალებას გვაძლევს. უცნაურია, რომ პიკი მედიაში ჰომოფობიური, სიძულვილის ენის გამოყენების სულ ემთხვეოდა ხოლმე ხელისუფლებაში ძალაუფლების გადანაწილების პროცესს და მიმართული იყო პოლიტიკური ოპონენტების წინააღმდეგ, როგორც დისკრედიტაციის საშუალება, ისევე, როგორც – არაქართველობა.

მახსოვს პირველი შეკრებაც, ჟურნალისტთა სახლში, გამოვიდა მიხეილ ჭკუასელი და პირველად ახსენა ტერმინი „ცისფერთა შეთქმულება”, რომელიც გამოიყენა „მოქალაქეთა კავშირის“ ახალგაზრდული ფრთის წინაღმდეგ, რომელსაც სააკაშვილი და ჟვანია წარმოადგენდა.

ეს „მოქალაქეთა კავშირიდან“ „ნაციონალური მოძრაობის“ გამოკრისტალების მომენტი იყო. უფრო „აღორძინება“ იყენებდა ხოლმე ამ რიტორიკას, მაგრამ სხვებიც.

ვარდების რევოლუციის შემდეგ, პიკი დროებით ჩაცხრა და სექსუალური ორიენტაცია ისევ დაცინვის თემად იქცა. საკითხი აქტუალურდებოდა მაშინ, როგორც კი ქვეყანაში ძალაუფლებისთვის ბრძოლა იწყებოდა.

ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია თემის ანტიდასავლურ კონტექსტთან კავშირიც.

ჰომოსექსუალობის საკითხის მიბმა მის დასავლურ წარმოშობასთან, გვაბრუნებდა საბჭოთა გამოცდილებასთან, რადგან საბჭოთა კავშირს ჰქონდა ჰომოსექსუალობის რეპრესიის ინსტრუმენტად გამოყენების პრაქტიკა 1930-იან წლებში. ბუნებრივია, რუსული სივრციდანაც იკვებებოდა ეს ნარატივები და გასაგები იყო, რომ ეს სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნებშიც, მოლდოვაში, უკრაინაში სწორედ ანტიდასავლური განწყობების გაძლიერებას ემსახურებოდა.

ჰომოსექსუალობა უკვე იდეოლოგიზებული იყო საბჭოთა კავშირში, თანაც ჯერ ცოცხალი იყო კოლექტიურ მეხსიერებაში და ადვილად გამოდგებოდა დასავლეთისაგან მტრის ხატის შესაქმნელად. ღია ტექსტები იყო – დასავლეთთან არ გვინდა იმიტომ, რომ ისინი გვაძალებენ გეი ქორწინებას, აჩვენებდნენ პრაიდებს, კომენტარით, რომ ეს არის გარყვნილების პროპაგანდა და ა. შ. ამ გზავნილებს იყენებდა ჩვენი ეკლესიაც.

აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც არიან რელიგიური, ექსტრემისტური ჯგუფები, არაფორმალური რელიგიური გაერთიანებები, სექტები, რომლებიც ღიად და აგრესიულად გამოდიოდნენ ანტიგეი პროპაგანდით, მაგრამ ამხელა ძალაუფლების მქონე ოფიციალური ინსტიტუცია, რომელიც აქტიურადაა ჩართული ანტიგეი და ანტიდასავლურ პროპაგანდაში, არც ერთ ქვეყანაში არ მახსენდება.

ეს ყველაფერი 2007 წლიდან დაიწყო. გაზეთშიც რამდენჯერმე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თბილისში იგეგმებოდა გეი აღლუმი. მესამე ცდას დიდი აღშფოთება და ხმაური მოჰყვა. თანაც ტექსტს ბოლოში ჰქონდა მიწერილი, რომ ხელისუფლება იდეას უჭერდა მხარს. ადამიანები გამოდიოდნენ და ამბობდნენ, რომ არ დაუშვებდნენ გეი აღლუმს და „გარყვნილების პროპაგანდას“. სრული ისტერია იყო. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრჯერ განვაცხადეთ – არანაირ აღლუმს ორგანიზაცია არ გეგმავდა. სამი ადამიანი ვმუშაობდით სულ, რომელ აღლუმზე იყო საუბარი. ევროკავშირის წარმომადგენლობამ ცალკე გაავრცელა განცხადება. ამისდა მიუხედავად, ჯგუფებად გამოდიოდნენ ადამიანები, იკრიბებოდნენ, თავ-ყბას დავუმტვრევთო, იძახდნენ. გამოჩნდნენ ჩოხოსნები, უცბად ამოიწივნენ პარტიები, რომელთა არსებობა, 90-იანი წლების მერე, აღარც ახსოვდა საზოგადოებას. დაიწყეს ამ საკითხზე კაპიტალიზაცია.

დღემდე მახსენდება 2010 წელს, ბათუმში, კომიკური ანტიგეი აქციები. სანთლით რომ ეძებდა მრევლი სასტუმროებსა და სანაპიროებზე გეებს, ვისაც ვითომ ბათუმში აღლუმი უნდა გაემართათ.

საქართველოში პოლიტიზაცია ასწრებს ჯგუფის ხილვადობას. დასავლურ გამოცდილებაში პირიქითაა – ჯგუფის ხილვადობის უეცარ გაზრდას რეაქციულად მოჰყვება აგრესიის ზრდა. ეს იმას ნიშნავს, რომ პროცესები განსხვავებულად მიდის ჩვენთან, განსხვავებული კონტექსტია და ამიტომ განსხვავებულად უნდა ვიმოქმედოთ.

ჩვენთან სიძულვილის წინასწარ გაღვივება და მის გარშემო ადამიანების ორგანიზება ბევრად უსწრებს წინ თავად თემის/კომუნის ჩამოყალიბებას და აქტივიზმს. შეიძლება ითქვას, რომ პირდაპირ გავარვარებულ ტაფაზე შევდგით ფეხი. სახელმწიფო დიდად არ გვიმჩნევდა. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მკაფიო და პროგრესული გზავნილებიც ჰქონდა სხვა უმცირესობებთან დაკავშირებულ საკითხებზე წინა ხელისუფლებას. ლგბტ ჯგუფი ის საკითხი იყო, რომელზედაც თვლიდნენ, რომ სჯობდა ხმამაღლა არ ესაუბრათ. ეს მიჩუმათების პოლიტიკა იყო, რაც 2012 წლამდე გაგრძელდა, სანამ პირველად დააპირეს თემის წევრებმა საჯარო მსვლელობის მოწყობა.

ლ.ჯ.: 2009 წელს „ინკლუზივისა“ და „ვიზგის“ ოფისში მოხდა საპოლიციო „თავდასხმა”, ადგილი ჰქონდა ღირსების შემლახავ მოპყრობას. ამ საქმეზე ევროსასამართლოს გადაწყვეტილება „აღდგომელაშვილი და ჯაფარიძე საქართველოს წინააღმდეგ” ასევე უთითებს სახელმწიფოს მხრიდან განხორციელებულ უფლებადარღვევის მძიმე ფაქტზე. რა მოხდა ოფისში, რას უკავშირებ მას და როგორ განვითარდა შემდეგ მოვლენები.

ე.ა.: ჩვენ შეხვედრებისთვის ვსარგებლობდით „ვიზგის“ ოფისით. მოგვიანებით შევიფარეთ „იდენტობაც“.

და 2009 წელს დაგვარბიეს.

მე და მარიამი იმ დღეს ქალთა ფონდში ვიყავით, საბჭოს სხდომაზე და საღამოს ისევ ოფისში დავბრუნდით. იმ საღამოს ბევრი გოგო იყო ჩვენთან. წლის ბოლოს წვეულებას ვაკეთებდით ხოლმე და იმ წელს სტუმრებისთვის, სამახსოვროდ ცისარტყელა სამაჯურების გაკეთება გადაწყვიტეს. ძალიან შრომატევადი საქმე აღმოჩნდა და იკრიბებოდნენ ოფისში, ზოგი მძივებს არჩევდა, ზოგი აცვამდა და ამიტომ ბევრი იყვნენ, ოცზე მეტნი.

ჩვენი კარი ღია დამხვდა. უცბად ხელი გვკრეს და შეგვაგდეს ოთახში, სადაც უკვე ისხდნენ გოგოები.

კარგა ხანს მეგონა, რომ რაღაც ჯგუფი დაგვესხა თავს. ჩვიდმეტნი იყვნენ. არც ერთს არ ეცვა ფორმა. არავინ გვაჩვენა მოწმობა, ან ჩხრეკის ორდერი. ოთახში რომ მიმოიხედეს, უცბად აღმოაჩინეს, რა ორგანიზაციაში ვიყავით. ერთმა პლაკატი ჩამოხია, გაღიზიანდნენ, კონდომები რომ იპოვეს. აგდებულად გველაპარაკებოდნენ. ტელეფონებით უღებდნენ გოგოებს და ეუბნებოდნენ, თქვენს ძმას და მამას გავუგზავნითო. ოჯახში არავინ არ გყავს, აქ რატომ მოდიხარო? გული თუ არ გამისკდებოდა, არ მეგონა. ბევრს მეც ჯერ კიდევ ზედმეტსახელით ვიცნობდი. უმრავლესობა საერთოდ არ იყო გახსნილი ოჯახთან და რომ წარმოვიდგინე, რას ნიშნავდა ეს დაშინება მათთვის, უმწეობისაგან და სიბრაზისაგან გული ხელში მეჭირა. საშინელება იყო. ამას მოჰყვა სრულიად უმიზნო ჩხრეკა, რაზეც ოქმიც არ შეუდგენიათ. დამამცირებლად გავყავდით ორ-ორი და სამ-სამი.

მახსოვს, ხმამაღლა ვლაპარაკობდი, რომ მეზობლებს გაეგოთ და პატრულში დაერეკათ. ვერ ვიჯერებდი, რომ ეს პოლიცია იყო და პოლიციელები გვექცეოდნენ ასე.

თუმცა, სიურპრიზები ჯერ წინ გველოდა.

პირველ რიგში, ეს იყო გაურკვევლობა – ვერ ვხვდებოდით, რა და რატომ მოხდა, ვინ იდგა ამის უკან: ეს მიზანმიმართული თავდასხმა იყო სახელმწიფოს მხრიდან, თუ მართლა უკავშირდებოდა მარიხუანას, რაც ჩვენს თანამშრომელს ამოუღეს ჩხრეკის დროს. დაბნეულები ვიყავით. მერე გავიგეთ, რომ გვისმენდნენ, შევნიშნეთ, რომ უკან დაგვყვებოდნენ, ოფისთან უნომრო და ნომრიანი მანქანები იდგნენ. ჩვენ კი არა, ყველას დაედევნებოდნენ, ვინც იმ დღეებში გაბედა და „ინკლუზივის“ ოფისში მოვიდა. არ ვიცოდით, რა იყო ამ დევნის მოტივი.

მახსოვს, მთელი მექანიზმები გვქონდა შემუშავებული: ოფისიდან რომ გამოვდიოდით, მე და თიკო ხელმკლავს გამოვდებდით ერთმანეთს და ჩანთებს შუაში ვიქცევდით, თითქოს ასე ვიცავდით თავს, რომ რამე არ ჩაედოთ, თუკი დაკავებას გადაწყვეტდნენ. ერთმანეთზე მიხუტებულები მივდიოდით თიკოს სადარბაზოსთან. მერე ველოდებოდი, თიკოს კარს რომ გაუღებდნენ თავისიანები, მე მაშინ ვაჩერებდი ტაქსის და ვჯდებოდი.

ოფისის კარშიც ნიშანს ვტოვებდით, რომ არ გაგვეღო, თუ ის ადგილზე აღარ დაგვხვდებოდა – თუ აღარ იყო, ესე იგი შესულები იყვნენ. მართლა მეგონა, რომ ჯაშუშებზე გადაღებულ ფილმში მოვხვდი. მაგრამ იმ დიდ დაძაბულობას ერთი დადებითიც ახლდა – მაშინ გაჩნდა ის, რასაც დღეს, ჩვენ ოჯახს ვეძახით. დღე არ გასულა ისე, ორი-სამი გოგო რომ არ მოსულიყო, ხან საჭმელი მოჰქონდათ ჩვენთვის, ხან რა. ეს იმხელა შვება იყო და თანადგომა, მათთვისაც დიდი რისკი იყო იქ გამოჩენა.

რაც შეეხება საქმეს, მაშინვე მსვლელობა არც კი მიეცა. ვითომ დაიწყეს გამოძიება, მხოლოდ ორმა ადამიანმა ვიჩივლეთ, ვისაც იდენტიფიცირების პრობლემა არ გვქონდა – მე და თიკომ. თემში პრივილეგირებულია ის, ვისაც დამალვა და დაფარვა არ სჭირდება. ეს ხმამაღლა საუბრის, საკუთარი უფლებებისთვის ბრძოლის შესაძლებლობასაც გაძლევს. ამას გარდა, მუშაობ ორგანიზაციაში, დაკავებული ხარ ამ საქმით და ეს ხილვადობასაც გიზრდის – სხვა აქტორებთან, საელჩოებთან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან – მეტი დაცვის მექანიზმი გაქვს, ვიდრე თემის წევრს, ვინც ჯერ არ არის ღია ოჯახის წევრებთანაც კი.

ჩვენი საქმე ათი წლის მერე დასრულდა. ომბუდსმენისგანაც ვერ მივიღეთ მხარდაჭერა. მის დასკვნაში მხოლოდ ის ეწერა, რომ პოლიციელების უფლებამოსილების გადაცდომასთან გვქონდა საქმე. ვიღაცებს საყვედური გამოუცხადეს და საქმეც ამოიწურა.

მე სულ მეშინოდა, გოგოები არ დაეშანტაჟებინათ. როდესაც საზოგადოების მხარდაჭერა არ გაქვს და ამხელა მონსტრი სისტემა გიპირისპირდება, ძნელია ქმედითი მექანიზმის მოძებნა. ერთადერთი, მოვახერხე და მივწერე ფონდებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს და ბოლოს ამერიკის საელჩომაც გამოაგზავნა ოფიციალური წერილი, „ყურადღებით ვადევნებთ თვალს საქმის მიმდინარეობას და ყველა საქმის მონაწილის შესახებ ვფლობთ ინფორმაციას. გადაცდომის შემთხვევაში გვექნება რეაქციაო“.

ის ბრაზი და შეურაცხყოფა მუხტი აღმოჩნდა იმისათვის, რომ გაგვეგრძელებინა მუშაობა. „ინკლუზივის“ ოფისი აღარ იყო უსაფრთხო. სწრაფი რეაგირების ფონდს გავუგზავნეთ მოთხოვნა და პირველი სამი თვის ქირის თანხა ვიშოვნეთ. დავიქირავეთ ცარიელი ოფისი. სახლიდან მივიტანე კომპიუტერი, შეხვედრებს დიდი ხნის განმავლობაში ვატარებდით ბებიაჩემის ხალიჩაზე. 2010 წლიდან „ვიზგმა“, გრანტების მოძიებასა და მდგრადობაზე მუშაობა დაიწყო.

ცივი შხაპი იყო ეს ჩემნაირი ადამიანებისთვის, ვისაც სჯეროდა, რომ საბჭოთა კავშირი უკან ჩამოიტოვეს.

თემის წევრებთან უშიშროება ალბათ იმავე მეთოდებით მუშაობდა, როგორც საბჭოთა კაგებე. იყო შემთხვევები, როდესაც ფულსაც სთავაზობდნენ, რომ უბრალოდ ბარში გამოლაპარაკებოდა ვიღაცას, ვისაც სურათზე უჩვენებდნენ. ფოტოს გადავიღებთ და თავისუფალი ხარო, ეუბნებოდნენ. ბევრი იყო ასეთი შემთხვევა. ინტერესი არც ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ განელებულა.

სახელმწიფო და უშიშროება არ იყო ერთადერთი აქტორი, ვინც აქ ერეოდა. პოლიტიკურ პარტიებს თავიანთი ინტერესები ჰქონდათ. ბევრი მხრიდან იყო ზეწოლა ჯგუფზე.

ოფისის დარბევის საქმე ორგანიზაცია „კონსტიტუციის 42-ე მუხლთან” (ახლანდელი „უფლებები საქართველო”) წავიღეთ, ანა თვარაძე და ლაშა ჭინჭარაული იყვნენ ჩვენი ადვოკატები. სახელმწიფოს მხრიდან სოფო ჯაფარიძე მუშაობდა. მინდა აქაც მადლობა გადავუხადო ამ ადამიანებს. მოგვიანებით ფილიპ ლიჩი, რადგან EHRAC-მა (ადამიანის უფლებათა ადვოკატირების ევროპული ცენტრი) გადაიბარა ჩვენი საქმე. ახლა კიდევ ერთი სარჩელი გვაქვს იმ საქმესთან დაკავშირებით, სადაც სხვა გოგოებიც შემოგვიერთდნენ. ასე რომ, ჯერ კიდევ გველოდება წინ საინტერესო პროცესები.

ლ.ჯ.: თქვენ 2013 წელს იყავით ამ შეკრების თანაორგანიზატორები, თუმცა მას წინ უძღოდა 2011 და 2012 წლების 17 მაისები, სადაც შენც იყავი.

ე.ა.: 2012 წელზე უფრო მნიშვნელოვანი იყო 2011 წელი. ნებისმიერ ასეთ ინიციატივას შეგვიძლია დავარქვათ – ადამიანების ორგანიზებისა და საჯარო სივრცეში გამოსვლის მცდელობა. 2012 წელს „ვიზგი“ არ ყოფილა ორგანიზატორი, უბრალოდ შეუერთდა პროცესს. ეჭვით და სიფრთხილით ვუყურებდით ასეთ საკითხებს. „ინკლუზივიც” პრაქტიკულად დაიხურა, ჩვენ უარი ვთქვით მის სამართალმემკვიდრეობაზე და მის ბაზაზე ჩამოყალიბდა ორი ორგანიზაცია – ერთი იყო „ლგბტ საქართველო“, მეორე კი – სათემო აქტივობის ცენტრი, რომელიც მოგვიანებით იქცა „იდენტობად“.

2012 წლის 17 მაისი ნაკლები ინციდენტებით ჩატარდა. მეორე საკითხია, სახელმწიფოს რა რეაგირება ჰქონდა ამაზე.

მსვლელობა დავიწყეთ ფილარმონიიდან და მხოლოდ მეცნიერებათა აკადემიის შენობამდე მივაღწიეთ. ფილარმონიიდან უკვე მოგვყვებოდნენ ადამიანები, რაღაცებს გვეძახდნენ, მაგრამ მეცნიერებათა აკადემიის შენობასთან უკვე გზა გადაგვიკეტეს, წინ ვეღარ მივდიოდით. მოგროვდა ხალხი და დაიძაბა მდგომარეობა. დაიწყო ურთიერთშეურაცხყოფა, რაც ფიზიკურ დაპირისპირებაში გადაიზარდა. პოლიცია ძალიან უცნაურად მოქმედებდა: ხელი მოჰკიდეს და დააკავეს არა ისინი, ვინც ფიზიკურად ცდილობდნენ ჩვენს გაჩერებას, არამედ ჩვენები. მანქანაში ჩაისვეს და გაარიდეს. რამდენიმე საათის მერე დააბრუნეს. როდესაც მივხვდით, რომ წინ ვეღარ მივდიოდით, აგრესია ორივე მხრიდან მატულობდა, პოლიცია კი, როგორც ჩანდა, არაფრის გაკეთებას არ აპირებდა, გარდა იმისა, რომ სათითაოდ გავეყვანეთ, გადავწყვიტეთ, გავცლოდით იქაურობას. მახსოვს, სამ-ოთხ ადამიანს ვაგროვებდით, ფულს ვაძლევდით და ოფისში ვუშვებდით ჩვენთან. ერთ-ერთმა მონაწილემ ტვინის შერყევაც მიიღო ჩხუბის დროს.

მთავრობა არ იყო მზად, მკაფიოდ გამოეცხადებინა მხარდაჭერა. ჩვეული სპექტაკლი დაიდგა, ერთი კვირის შემდეგ მოვისმინეთ გიორგი თარგამაძის სამარცხვინო გამოსვლა პარლამენტში. ეს ხშირად ხდებოდა ხოლმე – ფსევდოოპოზიცია, ქრისტიან-დემოკრატების სახით, გამოვიდოდა, რაღაც საოცრებას იტყოდა, მერე გამოვიდოდნენ სხვები და კონსტრუქციულობის იმიჯს იქმნიდნენ იმით, რომ ქრისტიან-დემოკრატებს სიძულვილის რიტორიკას გაუკრიტიკებდნენ.

ამან კიდევ უფრო გააძლიერა ჩვენი სკეფსისი საჯარო სივრცეში ღიად გამოსვლის მიმართ. იმიტომ კი არა, რომ ნაადრევი იყო, არამედ იმიტომ, რომ არ იყო კარგად ორგანიზებული და ამ კონტექსტის გათვალისწინებით ეს მეტ ძალისხმევას და სერიოზულ კოორდინაციას საჭიროებდა.

ლ.ჯ.: ეკა, ამ პრეისტორიის შემდგომ, მნიშვნელოვანია მიმოვიხილოთ 2013 წლის 17 მაისს განვითარებული მოვლენებიც. შენ არ იყავი საქართველოში ამ დროს. როგორ დაიწყო მოსამზადებელი პერიოდი ორგანიზატორების მხრიდან, როგორ აფასებ დღეს ამ დარბევას, როგორც პოლიტიკურ, სოციალურ და კულტურულ მოვლენას?

ე.ა.: წინა წლის გამოცდილების შემდეგ ჩავთვალეთ, რომ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებულ შეხვედრებში ჩვენი ჩართულობა მნიშვნელოვანი იყო. თუმცა, აქვე ვამბობ, რომ ამ კამპანიის ორი თუ სამი თვით ადრე დაწყება ძალიან დიდი შეცდომა იყო. ამან საშუალება მისცა მოწინააღმდეგეებს, კარგად მობილიზებულიყვნენ. მედიაც ძალიან ცუდად აშუქებდა – რაღაც სანახაობისთვის რომ ემზადები და წინასწარ ტკბები მოსალოდნელი კატასტროფით – ასე შემიძლია აღვწერო. სახელმწიფო ძალიან თავდაჯერებულად გამოიყურებოდა. როგორც ჩანს, ვერ შეაფასეს სიტუაცია ადეკვატურად, და სრულიად უსაფუძვლოდ ყოყლოჩინობდნენ საელჩოების და საერთაშორისო ორგანიზაციების წინაშე: რას ამბობთ, ტანკების გამოყვანა რომ გახდეს საჭირო, მაგასაც გავაკეთებთო.

მიუხედავად ყველაფრისა, მაინც ვერ წარმოვიდგენდი, რომ ეს შეიძლებოდა მომხდარიყო. ვფიქრობდი, დიდი-დიდი, პლაკატებს დახევენ-მეთქი.

არც ერთ ვიდეოში არ ჩანს, როგორ გვყოფდნენ ერთმანეთისგან და როგორ გვპწკენდნენ ყველა მხრიდან.

2013 წელს, ეს დღე ევროპაშიც განსაკუთრებულად აღინიშნა. ჰოლანდიის მთავრობამ გადაწყვიტა, რომ ერთიანი პოლიტიკის შემუშავება იყო საჭირო. დიდი ღონისძიება დაიგეგმა ჰააგაში, სადაც მიწვეულები იყვნენ ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ხელისუფლების წარმომადგენლები. ჰოლანდიის სახელმწიფომ ჩვენც მიგვიწვია.

თითქოს დავლაგდით, რომ ყველა ერთად წავიდოდა, ყველა ერთად დაბრუნდებოდა. ჩვენი ჭკუით, ყველაფერი უსაფრთხოდ უნდა ყოფილიყო. ერთი ადამიანი ოფისში დარჩა. მასვე ჰქონდა საჭირო ადამიანების გრძელი სია, რა შემთხვევაში ვისთან დაერეკა, თუკი ეს საჭირო გახდებოდა. ყოველ ნახევარ საათში ვრეკავდი ჰააგიდან, ამ დროს კონფერენციაზე ვიყავი. ეკა წერეთელს რომ ვერ დავუკავშირდი, ნინო ხარჩილავასთან ვცადე დარეკვა. ნინომ მითხრა, ახლა არა გვიშავს, სადარბაზოში ვართ, თაკოს ქვა მოხვდაო.

გოგოების ტელეფონი რომ არ დამეკავებინა, ოფისში დავრეკე და იმანაც, ისტერიკაში მომაძახა, პირდაპირ ეთერში აჩვენებენ, ქვებით ქოლავენ ჩვენებსო. რომ წარმოიდგინოთ, რომ თქვენთვის საყვარელი, ძვირფასი ადამიანები ერთად მოაგროვონ, სადღაც ჩასვან და შორიდან უყუროთ, როგორ ქოლავენ ქვებით. ტირილი ამივარდა. იქვე შეწყდა კონფერენცია, საოცრება იყო იმ კადრების ნახვა.

მეორე დილით ჩამოვედი. გამიმართლა, რომ ვიღაცა არ მივიდა რეისზე და მოვახერხე აირზენათი გამოფრენა, თორემ ბილეთის გადაცვლას ვერ ვასწრებდი.

ეს დღე იყო საზიანო, არა მარტო ჩვენთვის, არამედ საზოგადოებისთვის და ძალიან საზიანო ქვეყნისთვის.

ეს არ იყო მარტო ის, რომ ხელისუფლება ეკლესიასთან დათმობაზე წავიდა, ან ის, რომ ეკლესიამ მცირე დროით რაღაცა სარგებელი მოიპოვა, ან სახელმწიფოს თავისი ძალა აჩვენა. საბოლოო ჯამში, ჩვენ ყველამ წავაგეთ.

როდესაც აქტივიზმში ხარ ჩართული, შეიძლება იყო კიდეც მზად, რომ რაღაც კრიტიკულ ზღვარზეც გაიარო. მაგრამ ერთია, როცა გაცნობიერებული გაქვს და გიღირს ამ საქმისთვის საკუთარი სიცოცხლეც კი გასწირო და მეორეა, როდესაც აღმოაჩენ, რომ ვიღაცების საჭადრაკო დაფაზე ხარ, უბრალოდ პაიკი, საზარბაზნე ხორცი. ძალიან მტკივნეული იყო ამის გაცნობიერება, მით უმეტეს, როდესაც ეს სხვების სიცოცხლეს და უსაფრთხოებას ეხებოდა.

ეს ამავე დროს იყო შემთხვევა, საიდანაც ბევრმა თავისი წილი სარგებელი მიიღო. ვიღაცამ ხელისუფლებისაგან ასეთი იმიჯის შექმნით ისარგებლა, ხელისუფლებამაც იხეირა, ეკლესიამ საკუთარი ძალა აჩვენა საზოგადოებას და ახლად არჩეულ ხელისუფლებას. ჩვენ აღმოვჩნდით მსხვერპლი.

2013 წელი რომ არ ყოფილიყო და ჩვენ პატარ-პატარა ნაბიჯებით რომ გვევლო, დღეს იქნებოდა ისეთივე სიტუაცია, როგორც, ვთქვათ, უკრაინაში, ან მოლდოვაში, სადაც პოლიციას გაცილებით ნაკლები ძალისხმევა სჭირდება ასეთი აქციის ჩასატარებლად.

ეს უსაფრთხოების საკითხი, შემდეგ წელსაც, ორგანიზაციების შეხვედრაზე, რაღაცნაირი, გადაულახავი პრობლემა აღმოჩნდა. ვერ შევთანხმდით, რა შეიძლებოდა სახელმწიფოსგან მეტი გარანტია ყოფილიყო და გადავწყვიტეთ, რომ პარტიზანული აქციები მოგვეწყო. მაშინ დაიგეგმა ფეხსაცმელების აქციაც თავისუფლების მოედანზე, როგორც სიმბოლო უხილავების პროტესტისა, რადგან მეორე წელს არ მიეცათ ლგბტ აქტივისტებსა და მათ მხარდამჭერებს აქციის ჩატარებას საშუალება. 2014 წელს, ეკლესიამაც ოჯახის სიწმინდის დღე გამოაცხადა და რაკი ზუსტად იმ გზაზე უნდა გაევლოთ, გიორგი გოგუას ვთხოვეთ ფოტოები, ამოვბეჭდეთ დიდად და ეს ძალადობის ამსახველი გამოსახულებები მთელ ქუჩაზე გავაკარით. მეორე დღეს თავიანთი ნამოქმედარი ქუჩაში რომ დახვედროდათ. დილით უკლებლივ ყველა ჩამოხეული დაგვხვდა.

2015 წელსაც გაიყო ჩვენი მოსაზრებები. ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ „იდენტობასთან“ ერთად, „ინკლუზივთან“ ერთად, არ გამოგვივიდა საერთო სივრცის გაზიარება, ძალიან განსხვავებული წარმოდგენები გვქონდა პასუხისმგებლობასა და უსაფრთხოებაზე. ამიტომ გადავწყვიტეთ ცალ-ცალკე ჩაგვეტარებინა აქციები. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, ვაჩნაძის ქუჩაზე მოგვეწყო მცირე აქცია. პრინციპულად გვინდოდა იმ ადამიანებს მიეღოთ მონაწილეობა, ვინც 2013 წელს, ყვითელ ავტობუსში მოხვდნენ.

არავისთვის არ შეიძლება იმ ილუზიის გამყარება, რომ ვიღაცას შეუძლია ფიზიკურად განდევნოს სხვა საჯარო სივრციდან. ჩვენ არა მხოლოდ სიმბოლურად, არამედ ფიზიკურადაც გვდევნიდნენ ამ სივრციდან. ამიტომაც გაჩნდა მოთხოვნილება, რომ რეალურად დაგვეფიქსირებინა საკუთარი ფიზიკური არსებობა. დაგვენახვებინა, რომ მე არ ვარ „რაღაც საკითხი“, რომელიც წელიწადში ერთხელ შეიძლება გააშუქო. მე ვარ ადამიანი, რომელიც ფიზიკურად ვარ ამ ქალაქში და ეს სივრცე ისევეა ჩემი, როგორც შენი.

ძალიან ცოტა ხანს დავრჩით ადგილზე. იქამდე მიგვიყვანეს – მერე მოგვიყვანეს, მაგრამ მისია მაინც შესრულდა – იქ ფიზიკურად ვიდექით.

იქამდე, 2015 წლის მაისში გავაკეთეთ კიდევ ერთი კამპანია: „ეს ქუჩა დაკავებულია” – დაიწერა კედლებზე, ვაჩნაძისა და იმ სხვა ქუჩებზე, სადაც შეკრების მონაწილეების დარბევა მოხდა. თუმცა, ეს ფრაზა არავის გამოუყენებია 17 მაისის აქციაზე – არც ტრანსპარანტებზე, არც სტენსილებად – იმის სადემონსტრაციოდ, რომ ეს სიძულვილისგან თავისუფალი ქუჩაა, და რომ ქალაქი, პირველ რიგში, სიძულვილისგან უნდა გაიწმინდოს, რადგან სწორედ ეს ანგრევს ამ ქვეყანას. იმ წელს პარტიზანული აქციები იყო – ერთდროულად რამდენიმე, იუსტიციის სამინისტროსთან, მრგვალ ბაღში და კიდევ სამ სხვადასხვა ადგილას.

ყოველ წელს თანდათან უფრო მეტი თემის წევრი ერთვებოდა განხილვაში და ეს ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. ყველა გადაწყვეტილებაზე ვთანხმდებოდით. ბევრს ვლაპარაკობდით სხვადასხვა პოლიტიკური აქტორის მონაწილეობასა და ზეგავლენაზეც. ჩემი აზრით, თემი ამ საკითხზე დღემდე არ არის ბოლომდე ჩამოყალიბებული.

რაღაც სიტუაციაში ჩემი, მოქალაქის, კონკრეტული ჯგუფის წევრის ინტერესი შეიძლება დაემთხვეს რომელიმე პარტიის ინტერესსაც და ამაში უჩვეულო არაფერია, მაგრამ არა ყოველთვის და არა ყველა საკითხზე. მე პოლიტიკური პარტია არ უნდა მკარნახობდეს, რა, როდის და როგორ გავაკეთო. ეს თემში წყდება. ასეთი წამოცდენები ბევრი იყო. არ შეიძლება ჩვენი თვითმიზანი ის იყოს, რომ 17 მაისს სახელმწიფოში კრიზისი შევქმნათ.

ერთადერთი პარტია, რომელსაც ბოლო წლებში განსხვავებული პოზიცია ჰქონდა, რესპუბლიკური პარტია იყო. თითო-ოროლა ადამიანი ყველა პარტიაში მოიძებნება, ვინც საკითხი იცის და თანადგომაც შეუძლია, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ეს პარტიის პოზიციაა.

რაც შეეხება ხილვადობის პოლიტიკას, სხვა, ალტერნატიული ფორმებიც უნდა ვეძიოთ. ეს არ არის ერთდღიანი ომი, სადაც ხმლით გადიხარ და მტერს კვეთ თავს. ჰომოფობია დიდი ხნის სამუშაოა. თორემ, რა გამოდის, ვის ვეომებით? ჰომოფობიას ვებრძვით, თუ საზოგადოებას? მუდმივად ცდილობენ, რომ სწორედ ასე წარმოაჩინონ ეს საკითხი. მათ შორის, ხელისუფლებაც, რომ ეს არის კონსერვატიულად განწყობილი საზოგადოებისა და ლგბტ თემსა და მათ მხარდამჭერებს შორის კონფლიქტი. თავად კი, მომრიგებლის როლს ირგებს. ეს მიდგომა ანაწევრებს, აქუცმაცებს და შლის საზოგადოებას, რომელსაც პირიქით, კონსოლიდაცია სჭირდება.

2005, 2006 წლებში ზაგრებში და ამსტერდამში ვიყავით და პრაიდზე ვამბობდით, ალბათ 90 წლის ვიქნებით, ეს ჩვენს ქვეყანაში შესაძლებელი რომ გახდებაო. აი, 2013 წლის გამოცდილების მერე, მომდევნო წლებში თემის წევრებისთვისაც, ჩვენთვისაც, სახელმწიფოსთვისაც, საზოგადოებისათვისაც იმის ჩვენება, რომ ეს შესაძლებელია, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, თანაც ისე, რომ ადამიანების სიცოცხლეს და ჯანმრთელობას საფრთხე არ შეექმნა. მაგრამ მხოლოდ ეს ხომ არ იყო მიზანი? ხილვადობა ხილვადობის მიზნით.

ხილვადობაზე მიმართულ იდენტობის პოლიტიკას ისედაც ბევრი კრიტიკოსი ჰყავს. 17 მაისი დასავლეთში სრულიად დეპოლიტიზებულია. იქ ეს კარნავალია, ვისაც კარნავალი და ფერადოვნება უყვარს, მონაწილეობს მასში. კი, ყოველთვის გაისმის ხოლმე ახალი მოთხოვნები, თუმცა, ამ დღის აღნიშვნა მაინც დაცლილია პოლიტიკური მდგენელისაგან და უფრო სანახაობაა.

აღმოსავლეთ ევროპასა და პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში კი ეს ძალიან დიდი ვნებათაღელვის გულია ხოლმე, სადაც მხოლოდ ვიწროპარტიული ინტერესები ჩანს. სინამდვილეში, ეს გეოპოლიტიკური საკითხია და ქვეყნის უსაფრთხოებას, ქვეყნის არჩევანს და მომავალსაც უკავშირდება. ამ აღნიშვნას ჩვენთან ასევე შეიძლება ჰქონდეს გამაძლიერებელი ეფექტი თემის იმ წევრებისათვის, ვისაც არ შეუძლია ხილული, ღია გახდეს. თუმცა, როდესაც პოლიციით ცხრაგზის ხარ გარშემორტყმული, როდესაც შეზღუდული გაქვს დრო და მხოლოდ გაელვებასავით შეიძლება გამოჩნდე, პირიქით დამთრგუნველად მოქმედებს, მაშინ როდესაც მეტი სითამამე და სიხალისე უნდა იგრძნო.

მეორე ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია სახელმწიფოს დანიშნულება – მოსწონს თუ არ მოსწონს ეს მთავრობას, ნელ-ნელა უნდა აიღოს პასუხისმგებლობა საკუთარი მოქალაქეების უსაფრთხოებასა და კონსტიტუციური უფლებების დაცვაზე. თუ წელს ჩაკეტილ სივრცეში მომეცა ამის საშუალება, მომდევნო წელს უკვე ღია სივრცეში შევძელი თხუთმეტწუთიანი აქციის მოწყობა. სივრცესა და დროში ლოკალიზებული აქცია კი არ უნდა მოაწყო დაუსრულებლად, არამედ შენც უნდა იარო წინ. ის ნამდვილად არ არის თვითმიზანი, პოლიციელის ზურგსამოფარებულმა შუა თითი უჩვენო კორდონს მიღმა ვიღაცას და გააგიჟო. თუკი ამაზეც ვერ თანხმდები სახელმწიფოსთან, მაშინ ნამდვილად ჯობს, საერთოდ არ ჩაატარო. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ხელისუფლებისთვის იქნება კიდევ ერთი აქცია, რომელიც ასე წარმატებით და უსაფრთხოდ ჩაატარა. ეს არაფერს ცვლის.

2018 წელსაც ვგეგმავდით, ბევრი აპირებდა მონაწილეობას, უბრალოდ, წინა დღეს „ბასიანი“ დაარბიეს. ბევრი ვიმსჯელეთ და ბოლოს გადავწყვიტეთ, რომ არ გავსულიყავით. როგორც ხდება, საჭირო დროს, გამოაგორებენ ხოლმე გადამალულებს – ვასაძე იქნება ეს თუ სხვა, ხეებს რომ ეჯაჯგურებოდნენ, ისეთ ადამიანებს. ჩვენს გადაწყვეტილებას მკაცრი კრიტიკა მოჰყვა. პოლიტიკოსები ამბობდნენ, რომ აი, მათ ისევ არ მოინდომეს პოლიტიკურ პარტიებთან თანამშრომლობა, ამიტომაც ისევ წავაგეთ ეს თამაში. მაგრამ მე მართლა არ მესმის, რატომ აქვთ პოლიტიკურ პარტიებს იმის ამბიცია, რომ ყველანაირი პროტესტი თვითონ უნდა მართონ. საზოგადოება არ აღიარებს ასეთ ურთიერთობებს და პირიქით, ამ დროს მხოლოდ აგრესია ჩნდება.

ეს ქედმაღლური რიტორიკა, რომ „ჩვენ უკეთ ვიცით, რა უნდა ხალხს და როცა დაგვჭირდება, მაშინ უნდა მოხვიდეთ“ – აღარ მუშაობს.

იქ გაიყო აზრებიც. ნაწილმა პროტესტის ნიშნად დატოვა შეხვედრა. სხვები გვარწმუნებდნენ, რომ გახარია მაგარი ბიჭია და ნუ გვეშინია, უსაფრთხოდ ვიქნებით. ყველაზე ცუდი ის იყო, რომ მოკლე დროში ვერ შევძელით ამ საკითხის თემის ფართო წრესთან განხილვა და ეს გულდასაწყვეტი იყო ბევრისთვის.

მეორე დღეს ძალიან სპონტანურად დავგეგმეთ პარტიზანული აქციები, ისევ ჩაკეტილები ვიყავით და ამას სჯობდა, არ გაგვეკეთებინა საერთოდ. განცხადებაც საკმაოდ გვიან გავავრცელეთ და ვერ მოვახერხეთ ჩვენი გზავნილის საზოგადოებასთან მიტანა. მეორე დღეს კი, მოვისმინეთ მართლა სამარცხვინო განცხადებები ვითომ მხარდამჭერებისაგან, რომ ჩვენ მშიშრები ვართ და გვეშინია. გამოვიდა, რომ ოჯახის სიწმინდის დღესთან ერთად გაჩნდა ახალი – 17 მაისის ჩანაცვლების ნეოლიბერალური დისკურსიც. ამიტომ ეს დღე საზოგადოებისთვის მაინც დარჩა ბრძოლის ველად.

ახლა ალტერნატივებზე უნდა ვიფიქროთ. რასაკვირველია, არ ვამბობ, რომ 17 მაისზე უარი უნდა ვთქვათ, მაგრამ უნდა ვიმოქმედოთ მხოლოდ გრძელვადიან პერსპექტივაში.

ლ.ჯ.: 17 მაისის ისტორიების გაზიარების, ამ გამოცდილებაზე დაფიქრების თანადროულად, მინდა გკითხო, რას შეიძლება ნიშნავდეს შენთვის 17 მაისის გადააზრება, საითკენ უნდა წაგვიყვანოს ამ ცოდნამ?

ე.ა: ჩემთვის ეს გამოცდილება ხილვადობის პოლიტიკის დასავლური გამოცდილების აქ ჩამოტანის მცდელობის კრახზე მიუთითებს. იმიტომ, რომ არის რაღაც გამოცდილებები, მიღწევები და სტრატეგიები, რომელიც კონკრეტული ქვეყნის გამოცდილებას ემყარება. ის ყოველთვის არ ამართლებს და არ მუშაობს ყველა ქვეყანაში. ჩვენ წინ ვერ გავუსწრებთ მოცემულობებს. ჩვენთან ჯერ ძალიან დახშულია ველი, ჩვენ ჯერ არ ვმსჯელობთ. ხილვადობის პოლიტიკაზე, როგორც იდენტობის პოლიტიკაზე მსჯელობა კი დაიწყო, მაგრამ მაინც არ არის საკმარისი სივრცე, არც ქალთა მოძრაობაზე, არც ფემინიზმზე, არც მწვანე პოლიტიკასა და მემარცხენეობაზე სამსჯელოდ.

სიმბოლურია ისიც, რომ ქართველებს ზედმეტად გვიყვარს ქუჩა. კარგი იქნება, ქუჩის პარალელურად სააზროვნო სივრცესაც ვიტოვებდეთ ამ ჩვენი ემოციების საქმედ გარდასაქმნელად. ქუჩა არ არის ის ადგილი, სადაც აზროვნება და რეფლექსია შეიძლება. ქუჩა სპონტანური ემოციების გამოხატვის ადგილია. ამით მე არ ვაკნინებ მის მნიშვნელობას, უბრალოდ, მის ფუნქციაზე ვლაპარაკობ. დღეს ასე აღმოჩნდა, რომ ლგბტ საკითხებიც ქუჩას და ქუჩის აქტივიზმს დაუკავშირდა. სხვა არ აინტერესებს მედიას და საზოგადოებას.

ლ.ჯ.: ამ გამოცდილებების კვალად, საინტერესოა, როგორ აფასებ ამ შრომას, რომელიც შენ და ამ ორგანიზაციაში მომუშავე ქალებმა ჩადეთ. რა ცვლილებები მოიტანა ამ შრომამ და რა ვერ მოხერხდა?

ე.ა.: ძალიან მეჩქარება ეტყობა ეს ცვლილებები. 2009-ში თითქოს შინაგანი მზაობა მქონდა, რომ „ვიზგისგან“ დამოუკიდებელი, ლეზბი ორგანიზაცია ჩამოგვეყალიბებინა. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ჯერ არ იყო ამის მზაობა.

აქტივიზმში ძალიან ძნელია ფრუსტრაციები, ძალიან დიდი ძალისხმევა სჭირდება პატარა ცვლილებების მიღწევას, რომელიც შეიძლება სხვამ ვერც კი შეამჩნიოს, მაგრამ ასე მიდის პროცესი. ყველაფერი ადამიანზეა დამოკიდებული, რამდენად ზომიერია, რამდენს ჩადებს ამ საქმეში. ჩემთვის არავის დაუძალებია, რომ 18 საათი მემუშავა. მაგრამ ამან სრულიად გამომფიტა.

ლ.ჯ.: დღევანდელ რეალობაში რაზე უნდა იდგას ლგბტქ თემის გათავისუფლების იდეა და რა მიმართულება უნდა შეიძინოს სათემო სტრატეგიებმა?

ე.ა.: მთელ მოძრაობაზე გამიჭირდება საუბარი, ესეც ხომ ძალიან არაჰომოგენური სივრცეა. ჩვენ ახლა სულ სხვა ეპოქაში ვართ და დღევანდელი პერსპექტივიდან კიდევ უფრო უსარგებლო მეჩვენება ის ძველი მეთოდები და სტრატეგიები. ეს ცოცხალი პროცესია, წინააღმდეგობრივი, არაპროგნოზირებადი, განუჭვრეტელი და ამდენად – საინტერესო. საქმეში მეტი ადამიანი ერთვება და ეს სასიამოვნო მოლოდინსაც ქმნის, ძალიან საინტერესო რამეები გველოდება წინ. როგორ დავინახავთ ჩვენს თავს ამ პროცესებში, პერსონალურადაც და ორგანიზაციულადაც – დანარჩენი ჩვენს მოქნილობაზეა დამოკიდებული.