პროტესტის განვითარების, ახალი ფორმების და ახალი კალაპოტის ძიებაში | დისკუსია ეარში

როგორ ხედავენ წინააღმდეგობის გაგრძელებას პროტესტის მონაწილეები? მომავალ ტაქტიკებზე დაფიქრებისას, პირველ რიგში, რა საკითხები წამოიჭრება? სად გადის პროტესტის მთავარი არტერიები ზამთრის ცივ დღეებსა და ღამეებში? 

დისკუსია ჩაწერილია 2025 წლის 26 იანვარს წიგნის კაფე „ეარში“

... 

გრიგოლ ნოდია: რაღაც ფუნდამენტურზე ვერ ვთანხმდებით ქართველები - კიდევ უფრო სხვა შრეზე, ვიდრე, უბრალოდ, პოლიტიკური და ეკონომიკური საკითხია. საერთო მოდების წერტილი უნდა გაჩნდეს. მაგალითად, კაცობრიობა ხომ შეთანხმდა, რომ კანიბალიზმი არ შეიძლება?! ჩვენ ვერ ვთანხმდებით ძირეულ საკითხებზე და ავტომატურად ვერ ვთანხმდებით დანარჩენზეც.

შეიძლება რაღაცებზე ვერც შევთანხმდეთ და დავიშალოთ. ოღონდ შეთანხმებულად. მომავალი მე ასე წარმომიდგენია - როგორც ორგანიზებული დაშლა, სადაც ყველა თავისას იყიდის. 

გიორგი მაისურაძე: პროგნოზირება ძალიან რთულია. ახლაც ვამბობდით, რომ ჩვენ ამ სიტუაციის, მომენტის სპეციალისტები არ გვყავს, რადგან ესენი არიან რევოლუციონერები, რომლებიც ერთი საუკუნის წინ ცხოვრობდნენ და მერე გადაშენდნენ. ყველაზე დიდი პროფესიონალი რომ ავიღოთ ისტორიაში, 1913 წელს ამბობდა, რომ მომავალი თაობები, შვილიშვილების თაობები შეიძლება მოესწრონ რევოლუციასო და 4 წლის მერე თვითონ მოაწყო ყველაზე დიდი რევოლუცია მსოფლიოში. რევოლუციური სიტუაცია ისაა, როდესაც მმართველ ფენებს აღარ შეუძლიათ ძველებურად მართვა და დაბალ, მართულ ფენებს აღარ შეუძლიათ და აღარც სურთ ძველბურად ცხოვრება. თუ ამ მოდელიდან გამოვალთ, ძალიან რთული სათქმელია დღევანდელზე: მართლა აღარ შეუძლიათ მართვა? ხოლო ხალხს მართლა აღარ სურს იმართებოდნენ ისე, როგორც აქამდე?!

ჩვენი სიტუაციის სპეციფიკურობა ისაა, რომ ამ პროცესს არ ჰყავს ხელმძღვანელობა, რაც მართლა სახალხო მოძრაობად, სახალხო სტიქიად აქცევს პროცესებს და არა პოლიტიკური გეგმითა და თანმიმდევრობით წარმართულ პროტესტად. და ეს ძალიან დადებითი მგონია, რადგან ჩვენთან ჩამოყალიბდა რაღაც არარსებული პოლიტიკური ფენომენი, იმის საპირისპიროდ, რომ მანამდე ჩამოყალიბებული პოლიტიკური კლასი ნელ-ნელა ქრება. რადგან ამ პოლიტიკურმა კლასმა მიიყვანა ქვეყანა უმძიმეს ჩიხამდე. ამიტომ, ეს კრიზისი კარგია. ძალიან პროდუქტიული მომენტია. ერთმა ფორმამ ამოწურა თავი და ჩნდება ახლის შექმნის მომენტი. 

მაგრამ, სამწუხაროდ, ასე მკაფიოდაც ვერ ვხედავ, რომ თავი ამოეწურა. თუ ასეა, კარგია.

დღეს მთელი მსოფლიოა იმგვარ მდგომარეობაში, რომლის ანალოგიც წარსულში არ გვხვდება. კრიზისმა ისეთი რაღაცები გამოავლინა, რასაც ვერ ვიაზრებდით და ვერც კი წარმოგვედგინა.

თუკი ჩვენ ვიცით, რომ 200 წელი კოლონიზებულები ვიყავით, დღეს, უკვე ათეული წელია, საქართველო თვითკოლონიზაციაში იმყოფება. დამოუკიდებლობის მოპოვების მომენტიდან დაუსრულებელი თვითკოლონიზაციის პროცესში ვართ. მოდით, განვმარტოთ რა არის კოლონიზაცია: ეს არის, როდესაც ვიღაც ეპატრონება შენს რესურსებს, გიქვემდებარებს, საკუთარი გამდიდრებისთვის გიყენებს და შენ შესაბამის პერსონალად გაქცევს. ამას საქართველოში შინაგანი ძალა - კოლონიური ადმინისტრაცია აკეთებს. ეს არ დაწყებულა 12 წლის წინ, ამას ბევრად დიდი ისტორია აქვს. თუმცა, დღესაც დამოკიდებულება ქვეყნის მოსახლეობის მიმართ არის ზუსტად ისეთი, როგორიც კოლონიზატორს აქვს - რაც შეიძლება მეტი ამოიღოს და მეტი ექსპლუატაცია გაუწიოს, მეტად გაძარცვოს და გაყვლიფოს. ჩვენთან ეს კოლონიზატორი ახლაც არის შინაგანი ძალა.

ამ პროცესთან მიმართებაში არსებობს ძალიან კარგი ტერმინი, ლუმპენბურჟუაზია, რომელიც მარქსის ლუმპენპროლეტარიატისგან გამომდინარე ჩამოაყალიბა გერმანელ-ამერიკელმა თეორეტიკოსმა ანდრე გუნდერ ფრანკმა. ლუმპენპროლეტარიატი თუ არის უმდაბლესი ფენა, რომელსაც ცნობიერება არ გააჩნია და რომელსაც ყველა არათავისუფალი მანკიერი სისტემა საკუთარი მიზნებისთვის იყენებს (ტიტუშკები, მაგალითად, იწრთობიან ლუმპენპროლეტარიატიდან), ლუმპენბურჟუაზია, ასევე, ცნობიერებისა და პატრიოტული თუ სახელმწიფოებრივი შეგნების არმქონე საშუალო და მაღალი კლასია. ვთქვათ, სწორედ ისინი უხდიან ფულს ტიტუშკებს ვიღაცების ცემისთვის. ისინი ადვილად ერგებიან ნებისმიერ სისტემას - თანამშრომლობენ მასთან, მხოლოდ იმისთვის, რომ თავად ნახონ მაქსიმალური სარგებელი. ისინი თავად ეწევიან და ახორციელებენ ოკუპაციას. საქართველო ახლა შინაგანად ოკუპირებულია „რუხაძეეების“ მიერ, რომლებიც აღარც კი მალავენ, რომ პროგანდას თავად ქმნიან.

ამდენად, გადააზრება უნდა დაიწყოს ამ მიგნებით - ჩვენ უცხო ძალისგან კი არ ვიცავთ სუვერენიტეტს, არამედ, პირველ რიგში, თვითკოლონიზაციისგან. საერთოდ, რას ვგულისხმობთ სუვერენიტეტის ცნებაში ისეთ ქვეყანაში, რომელიც პოლიტიკურად არაფერს წარმოადგენს და რომელიც დამოკიდებულია დიდ სახელმწიფოებზე - იმპერიების შეტაკებაში, ჩვენს სასარგებლოდ გადაწყდება რამე თუ არა.

ეს ხდებოდა 1921 წელსაც და პოსტსაბჭოთა პერიოდშიც. ქვეყნის მთავარი გამოწვეაა, ვის შეაფაროს თავი, სად შეიძლება მეტ-ნაკლები სუვერენულობა ჰქონდეს. და ამ სუვერენულობის მთავარი მტერია ლუმპენბურჟუაზია - კოლონიური ადმინისტრაცია, თავისი კოლონიური, მხოლოდ პირადი გამორჩენის ცნობიერებით.

ჩვენ დიდი ხანია გავაუქმეთ მორალი. ცილისწამება, გაუმაძღრობა, უსინდისობა, დეზინფორმაცია ნორმალიზებულია. ის, რაც უარყოფითი მოდუსია, ეს ნორმაა ჩვენთან. და ეს დეკლარირებულია.

რეიტინგი წყვეტს ყველაფერს. მთავარია გაიყიდოს. ამ მორალმა გაიმარჯვა. დღევანდელი კრიზისი არის ამ მორალის და ცნობიერების შედეგი.

მოდით ვთქვათ, თუკი არსებითი ცნებების, ღირებულებების გარშემო მნიშვნელოვანია გაერთიანება, მაშინ ვის ველაპარაკებით, როდესაც ვლაპარაკობთ?

გრიგოლი: ვის ველაპარაკებით, კარგი კითხვაა: არავის. მონოლოგია. ერთი ადამიანი მეორეს კი არ ელაპარაკება, ის მეორეს გულისხმობს. მეორეს ჯერ უნდა აღვიქვამდე, რომ ველაპარაკო. სოციალური სტრუქტურები ჩამონგრეულია (თუკი, არსებობდა ოდესმე). საზოგადოება რომ შედგეს, მას სჭირდება ინსტიტუციონალურად შეთანხმება რამეზე, საბაზისო წერტილზე, საიდანაც ააგებს აზროვნების კონსტრუქციას. ერთმა ადამიანმა მეორე რომ დაინახოს და აღიქვას, ისეთი, როგორიც არის, ამას სჭირდება ერთი მოჭიდების წერტილი. ინდივიდუალური დონიდან შემდეგ პროცესი გადადის კოლექტიურ დონეზე - ერთმა საზოგადოებამ უნდა აღიქვას მეორე, ერთმა კლასმა მეორე კლასი.

პარადოქსებზეა აგებული ჩვენი სოციალური ურთიერთობა. მაგალითად, შეიძლება მოხვდე წვეულებაზე, სადაც ნახავ, როგორ ემეგობრება გაჭირვებული, ღარიბ-ღატაკი ადამიანი, რომელიც ტყავიდან ძვრება ელემენტარული სარჩოს მოსაპოვებლად, ფინანსურ ბანდიტს, რომელიც შეიძლება ამ ადამიანის და მისნაირების ყვლეფაშიც კი მონაწილეობდეს, მაგრამ ისინი მეგობრობენ.

თბილისის ისტორიაც არ არის წმინდად ეკონომიკურ-პოლიტიკური ისტორია, ეს მისტერიებია. ხალხი ერთმანეთს ოკულტისტურად უპირისპირდებოდა: შეიძლება  ბაბუამისმა ჩემ ბაბუას წაართვა სახლი და ასეთი ისტორიები მოუნელებელია. ცოდვა მოუნელებელია. არ დგება კათარზისი. გადადის არაცნობიერში და იწყება პათოლოგია.  

ნიშანთა სისტემა მორყეულია. აღმნიშვნელი აღარ აღნიშნავს საგანს. კაცი, რომელსაც არანარი პასუხისმგელობა, არანაირი ცოდნა არ გააჩნია პოლიტიკის, პოლიტიკოსია. ანუ ვლაპარაკობ წიგნზე და ამ დროს ვგულისხმობ უთოს. აბსურდია. 

გიორგი: მე სხვანაირად დავსვამდი ამ კითხვას.

გეოგრაფიული მდებარეობიდან და ქვეყნის მცირე ზომიდან გამომდინარე, ყოველთვის მიერთებული ვიყავით სხვა სახელმწიფოებს. ყველაზე ახლო ირანი იყო, მონღოლები, რომაული, ბერძნული სამყარო, ოსმალეთი და, ბოლოს, რუსეთი. ცვლილება ხდება იმ მომენტში, როდესაც ირანი ჩამორჩა განვითარებას და დავუწყეთ ძებნა ახალ, უფრო პროგრესულ ძალას. აქ გამოჩნდა რუსეთი, რომელიც შეუდარებლად წინ იყო.

მაგრამ დღეს პუტინმა რუსეთში წყვდიადი გააღვიძა, რასაც ის ეყრდნობა და იყენებს ინსტრუმენტად. ვერ ვიტყვი, რომ ბიძინა ივანიშვილის შემთხვევაშიც ამასთან გვაქვს საქმე, რადგან აქ ინტელექტია საჭირო. მაგრამ, სამაგიეროდ, პროექციების ძალიან დიდი თანხვედრაა. იმ დღეს ქუჩაში მესმის; აბა რა გინდათ, ზანგები გაჩნდნენ იმერეთში? ვიღაც რასისტია და საკუთარი რასიზმის რეალიზების შანსს ხედავს, ვიღაცას სძულს ქალები, ვიღაც ჰომოფობია, მაგრამ ყველასთვის საერთო სიძულვილია. ესაა რესენტიმენტების დღესასწაულები. ადამიანების, ვისაც ძალიან დიდი ამბიცია ჰქონდათ და ნაკლები შესაძლებლობები.

გრიგოლი: პირიქით ხომ არ არის? როდესაც რაღაცის გეშინია და ამაზე ლაპარაკობ, ასე იქცვი იმიტომ, რომ სინამდვილეში ეს გინდა. ესე იგი, იმ ტიპს უნდა რომ იმერეთში გაჩნდნენ ზანგები. და ორმაგობის ალგორითმი როგორია?

გიორგი: პარადოქსული: თან მსოფლიო იმპერიალიზმს ებრძვი პირველი არხის ეთერით და თავს მარქსისტად აცხადებ, და ამავე დროს ქვეყანაში ყველაზე დიდი კაპიტალისტის სამსახურში დგახარ. 

გრიგოლი: ჩვენთან პიკშია აბსურდის თეორია. აბსურდი საიდან იწყება? წინააღმდეგობიდან, როდესაც ერთი მოვლენა მეორესთან მოდის აბსოლუტურ წინააღმდეგობაში. 

გიორგი: იგივე დიპსტეიტი. რა არის დიპსტეიტი? ეს არის ჩრდილოვანი მმართველობა, რომლის პირდაპირი მაგალითი თავად ბიძინა ივანიშვილია - ისიც არაფორმალური მმართველია. ანუ, რა გამოდის, ივანიშვილი აცხადებს, რომ უპირისპირდება იმას, რასაც თავად წარმოადგენს - დიპსტეიტს, არაფორმალურ მმართველობას.

კოპოლას „აპოკალიფსი ახლა“ მახსენდება; სადღაც, აფრიკის ერთ მივარდნილ მხარეში, ფილმის გმირი აწყობს ტოტალიტარულ სახელმწიფოს ორასი კაცით და ბედნიერია, რადგან მიკროსამყაროში ახორციელებს აბსოლუტურ ძალაუფლებას. აქაც იგივე მოდელია. მანაც იპოვნა თავისი პატარა ადგილი, სადაც შექმნა დიპსტეიტი და უხარია. უხარია, რომ ჰყავს კლოუნები, რომლებიც ყველაფერს იკადრებენ, რადგან ამ უპირობო მორჩილებაში საზრისი იპოვეს მათაც.

ეს კაცი უცხადებს ომს საზოგადოებას და ამბობს, რომ წესები არ არსებობს. მან არ იცის, რომ აბსოლუტური ძალაუფლება აჩენს - ჰუბრისს, რაც ქართულ თარგმანში გაბუდაყებას ნიშნავს. აბსოლუტური ძალაუფლების მპყრობელი ბოლოს საკუთარი თავის ჭამას იწყებს, ჰუბრისის შემდეგი ეტაპი ეს არის - საკუთარი თავის განადგურება. 

ია გიორგაძე: არ გეჩვენებათ, რომ  პროტესტი უკვე უნდა გასცდეს ამ საზოგადოებას და გაიერთიანოს მეტი ხალხი; რომ საჭიროა გაჩნდეს დიალოგის სივრცეები მეტ ჯგუფს შორის?

ზოგჯერ, პროტესტში ჩართულებს ქედმაღლურ პოზიციასაც ვამჩნევ, თითქოს, ვერ იაზრებენ იმას, რომ ჩვენ არ წარმოვადგენთ აბსოლუტურ უმრავლესობას. ბევრია ისეთი, ვინც ვერ იგებს იმ მაღალფარდოვან ენას, რითაც თუნდაც ჩვენ ვსაუბრობთ.

საერთოდ, რა პრიორიტეტები გვაქვს? მონოლოგი, რომ დავკმაყოფილდეთ იმით, რომ ძალიან კარგად გვესმის რეალობა? თუ გვინდა, სხვებსაც გავაგებინოთ და გავერთიანდეთ?

გიორგი: არსებობს კიდევ ერთი მექანიზმი, რომელიც ჩვენი ნების და რაციოს მიღმა მოქმედებს და ჩვენ გვმართავს. ასეთი გარდამტეხი მომენტები აჩენს ახალ გმირებს, გმირებს ძველი ტიპური გაგებით. ესაა ხალხი, ვისაც აქვს გენია, გათვალოს ყველა ნაბიჯი. ლენინის, ან მაო ძედუნის მსგავსი ხალხი. მხოლოდ ასეთები ახერხებენ, გადალახონ პიროვნული და გადაიყვანონ რაციონალურში.

ია გიორგაძე: ამბობთ, რომ ლიდერი სჭირდება სიტუაციას?

გიორგი: ვერც ამაში ვხედავ ვერაფერს ცუდს. უბრალოდ, ამას ხელოვნურად ვერ გააჩენ. ლიდერს აჩენს ისტორიული მოცემულობა. ის, რომ 25 წლის ცუდი ფრანგულით მოლაპარაკე კორსიკელი ხდება საფრანგეთის ლიდერი და შემდგომში იმპერატორი, იყო ისტორიული მოცემულობა. სხვა სისტემაში, რა ტალანტიც არ უნდა ყოფილიყო, ვერაფერიც ვერ გახდებოდა, მაქსიმუმ სამხედრო ჩინისთვის მიეღწია. ჩემი აზრით, არც სააკაშვილს, არც გამსახურდიას არ ჰქონდათ ლიდერობის თვისება.

ღიპიანი ბიძების სადღეგრძელოების შემდეგ მოდის ფემინური, სრულიად გაუგებარ ენაზე მეტყველი კაცი, რომლის ეზოთერული, შტაინერისტული ფრაზები ალბათ ხუთ კაცს თუ ესმოდა და უცებ ყველა ეგზალტირებულია. მისი თეატრალურობით იხიბლება. ესაა ისტორიული მოცემულობა.

მნიშვნელოვანი მგონია ის, რომ ეს ისტორიული მომენტი იმდენად ძლიერია, ჩვენი გონებისგან, ნებისგან დამოუკიდებლად მოქმედებს. დადგა მომენტი და ვიღაც ჩნდება უეცრად სცენაზე. დღეს თეატრი მართლა ქუჩაშია ისევე, როგორც ფილოსოფიაა ქუჩაში, პოლიტიკაც ქუჩაშია. მთელი დეკემბერი ამის მანიფესტაცია იყო. გენიალურობა ისაა, რომ ეს არაა მართული. 

ნანა ამისულაშვილი: რა ცვლილებასაც ვხედავ, ძირითადად, პროტესტში გამოვლენილ თვითორგანიზებას უკავშირდება. მარშები დარჩა ჯგუფებად და ორგანიზდებიან პერიოდულად. სპონტანურიდან, ჩემი აზრით, გადავდივართ სტრუქტურირებულ მოქმედებაზე.

ასეთი საზოგადოებრივი თვითორგანიზებული ჯგუფების ყველაზე კარგი მაგალითი იყო ეროვნული ყრილობა, როდესაც პოლიტიკურმა პარტიებმა დაიხმარეს საზოგადოებრივი ჯგუფები. მხოლოდ ერთი მეხუთედი იყო პოლიტიკური ჯგუფები, დანარჩენი - აბსოლუტური უმრავლესობა იყო საზოგადოება. მას შემდეგ საზოგადოება მთავარი აქტორი და ინიციატორი აღარ ყოფილა. თვითორგანიზება და მოხალისეობა მუდამ გვაკლდა, რადგან ყოველთვის ვიღაც ზემოდან გვკარნახობდა, როგორ გვეცხოვრა. ახლა ვსწავლობთ, როგორ ვაკეთოთ საქმე. და გარედანაც უნდა დაგვინახონ, რომ ჩვენ ვართ ერი, რომელსაც თავადაც შეუძლია დემოკრატიული პროცესების მართვა.

ეს ცოდნა და გამოცდილება ახლა უნდა გადავიტანოთ სტრუქტურებში. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ რუსთაველიდან მივდივართ და ოფისებში ვსხდებით. არა, იქაც ვრჩებით, მაგრამ ვაგრძელებთ მოქმედებას უფრო თანმიმდევრულად. 

გიორგი: გერმანელი ისტორიკოსის და სამხედრო თეორეტიკოსის კარლ ფონ კლაუზევიცის თეორია მეორე მსოფლიო ომმა უარყო: მხოლოდ გენერალური ბრძოლით არ იგებ ომს. საბჭოთა კავშირმა მისი კონტრთეორია შექმნა - ომს იგებ წერტილოვანი დარტყმებითაც. ახლა პროტესტი გადადის პარტიზანულ სტრატეგიაზე. შეიძლება კაფეში იჯდე, ოფისში, ბაღში სეირნობდე და ამ დროს ამ წინააღმდეგობაში იყო ჩართული. მაინცდამაინც 200 ათასიანი ლაშქარი რომ უნდა გამოვიდეს გარეთ, ეს დიდგორის ხატი მგონია. ამის საჭიროებას ვერ ვხედავ. საკმარისია კობახიძე გამოჩნდეს და რამე სისულელე თქვას და ეს თავისით მოხდება.

გეგა გაგნიძე: ისევ კანიბალიზმს მინდა მივუბრუნდე.

28 ნოემბრის მერე 500 დაჭერილი ადამიანიდან 300 ნაწამებია. უმრავლესობა, ვინც ოქტომბერში საარჩევნო ყუთებთან მივიდა და შემოხაზა 41, გეტყვის, რომ დაბმული და ძირსდაგდებული ადამიანის ცემა არ მოსულა. ამიტომ, მგონი, ისე დალაგდა პოლიტიკური პროცესი, რომ აქცენტები კეთდება არასწორად. პირველ რიგში, ამ ძალადობის არსზე უნდა ვლაპარაკობდეთ. ჩემთვის შეიძლება ახალი არჩევნები იყოს გამოსავალი, მაგრამ ამ აზრამდე მიდის ადამიანი, როდესაც ხედავს, რომ დაირღვა მთავარი პრინციპი.

სამიზნე დღემდე არაა გასწორებული, შინაგან საქმეთა სამინისტროს არ ვეკითხებით, როდის იქნება ძალადობის ფაქტები გამოძიებული, როდის დაისჯება ხალხი. ჩახსნილია ამაზე საუბარი. აქაა მთავარი აცდენა.

ჩემ გარშემო ადამიანები ძირითადად ერთმანეთს ეთანხმებიან, იკარგება ნამდვილი რეალობა, რაც ამ ჯგუფებს მიღმაა.

ია გიორგაძე: ჩემ გარშემო ბევრია ისეთი, ვისაც გულწრფელად სჯერა, რომ ეს არის საუკეთესო მთავრობა, რომელიც საქართველოს ჰყოლია. ამიტომ ძალიან რთულია კამათი, თუ არ გავცდებით პოლიტიკურ თემებს და არ ვილაპარაკებთ არასრულწლოვნის დაკავებაზე, აქციის მონაწილეთა წამებაზე. რაც უნდა ბოროტად ჟღერდეს, ეს უნდა ისმოდეს, ამას უნდა ვუყურებდეთ 24 საათის განმავლობაში. დრო მოქმედებს ჩვენ საწინააღმდეგოდ. ნელ-ნელა ვეჩვევით ამ რეალობას, ეს ყველაფერი ნორმა ხდება. 

დისკუსიის მონაწილე ბიჭი: 300 ადამიანი ხომ აწამეს და მერე, ისინი, ვინც ხელმძღვანელობდა ამ ძალადობას, ღირსების ორდენით დააჯილდოეს.

გიორგი: გმირებად შერაცხეს ჯალათები.

გეგა გაგნიძე: ეს გვაგდებს აგონიაში.

სანდრო კაკულია: მე არ მაგდებს აგონიაში. მე ჩემი მორალი, წარსული, გარემო, კულტურა მეუბნება, რომ უნდა ველაპარაკო. მაგრამ, ნახეთ, 2009 წლის საკნების პერიოდში დოკუმენტურის გადაღება დავიწყე. პარლამენტშიც შევდიოდი და პარლამენტარებს ვაჩვენებდი დარბევების კადრებს, ქუჩაში დაყრილ, ნაწამებ ხალხს. ერთ-ერთი ჩემი გმირი იყო ძალიან ნაცი ვაკელი ქალი. გიჟდებოდა მიშაზე. და რა გგონიათ? უყურებს ამ ნაწამები ხალხის ვიდეოებს და ამბობს: რა უნდოდა? იქ რატომ მივიდა? ახლა სხვა გეტყვის იმავეს: იქ რომ დგას, არ იცის, რომ ხარება გიჟია?

სულ მანიაკებთან გვაქვს საქმე. ნაციონალების დროსაც, აჩვენებდი ამ დასისხლიანებული ადამიანის ფოტოს, თვალს აარიდებდა და გეტყოდა: ფასადი რას ჰგავდა, არ გახსოვს? პლეხანოვი რას ჰგავდა? ამ არაადექვატურობაში ვიყავით 10 წელი. მგონია, რომ ხანდახან საზოგადოების ცხოვრებაში დგება მომენტი, როდესაც დიდი კედელი შენდება ორ მხარეს შორს და ამ კედელს ვერც ერთი მხარე ვერ ანგრევს. ან თავისით უნდა დაინგრეს, ან რამე გარედან მოხდეს - მეტეორი დაეცეს. ამ ხალხს საერთოდ არ უნდა არაფრის მოსმენა. მაგრამ რამდენადაც რთულ მდგომარეობაში ვართ შესული, სწორედ ეს გამოუვალი მდგომარეობა მაძლევს იმედს იმავდროულად. არ არსებობს, უსასრულოდ გაიწელოს. რაღაც პროცესი უკვე მიდის და ჩვენ რისი გაკეთება შეგვიძლია? აი, ასე ლაპარაკი, მარში, ახლა თეატრი გადის რეგიონებში. ეგ არ იმუშავებს? არა უშავს, სხვას მოვიფიქრებთ.

აბა, დგებუაძეს ავუხსნა, რომ ქალისთვის სახეში შეფურთხება არ შეიძლება?  

იურისტი გოგო: დიალოგის შესახებ მინდოდა მეთქვა. ამისთვის აუცილებელია დრო. არ არის ადვილი ადამიანისთვის, აღიაროს, რომ რისიც სჯეროდა, სინამდვილეში ყალბი და ტყუილი ყოფილა. ძალიან ძნელია, უცბად თქვა, რომ ცდებოდი.

ასევე, მგონია, რომ ის, რაც ადამიანებს რწმენას შეურყევს, იქნება მომენტი, როდესაც რეჟიმს შეატყობენ სისუსტეს. ვინც პასიურია, შეიძლება საერთოდაც არ იზიარებდეს „ოცნების“ პოზიციას და ერთადერთი, რაც აკავებდეს, შეიძლება იყოს წარმოდგენა, რომ „ოცნება“ ყველაზე ძლიერი ძალაა. ამიტომაც ინარჩუნებენ თავდაჯერებულ ტონს, რადგან იციან, რომ ეს თავდაჯერება აჩერებს ხალხს.

მგონია, რომ დრო სასიკეთოდ მოქმედებს პროტესტისთვის. რადგან ეს ძალა შეცდომებსაც დაუშვებს. ავტობუსების აქცია ბევრმა აღიქვა, როგორც სისტემის სისუსტე - ის გატეხეს შიგნიდან. ამ სისტემას ყველაზე მეტად სწორედ ასეთი გატეხვის ეშინია. 

გიორგი: ჩვენ გვაქვს საქმე ავტორიტარულ სახელმწიფოსთან, რომელმაც გააუქმა სამართალი და დემოკრატია. ჩვენ ჯერ არ გვინახავს დემოკრატია; და ყოფილ მმართველებს შორის შევარდნაძე მაინც ყველაზე დემოკრატიული მმართველი მგონია. შემდეგ მოდის სააკაშვილი და პირველი, რასაც აუქმებს, არის მედიის თავისუფლება. მოდის ივანიშვილი და ნელ-ნელა, ჩუმ-ჩუმად, 12 წლის განმავლობაში აშენებს ავტოკრატიას. ჩვენ კი ვიცით, რომ კორუფცია მძვინვარებს, მაგრამ ვიდრე არ გვტკენს, ვითმენთ. აბსოლუტური უმრავლესობით მოვიდოდნენ, ეს ამბები რომ არ მოეწყოთ. 

ფაქტი ის არის, რომ ერთმა ადამიანმა ჯიბეში ჩაიდო ქვეყანა. რაც მოეწონებათ, ადებენ ხელს, ეს ჩემია ამბობენ და ითვისებენ, ძალით. რატომ გასდით? რადგან ჩვენთან ეს ტრადიციაა. რადგან მიღებულია. ასე იყო წინა მთავრობაც და იმის წინაც.

რა ისტორიული პოზიციიდან ვეუბნებით, რომ ნუ ითვისებენ ქვეყანას, ნუ იპარავენ, ნუ აგებინებენ ტენდერს ახლობლებს, რამე სხვა გამოცდილება გვაქვს? უცბად თვითლიკვიდაცია რომ გამოაცხადოს „ოცნებამ“, გვგონია, რომ ბედნიერ ქვეყანაში ვიცხოვრებთ? არა.

მიშა სააკაშვილი თანაავტორია ბიძინა ივანიშვილის. ესაა აბოსლუტურად ერთი, რომელიც მოქმედებს ბენდუქიძის იდეოლოგიით: ყველა შენი მტერია, საზოგადოება არ არსებობს. ივანიშვილი 2008 წელსაც სააკაშვილის მხარდამჭერი და დამფინანსებელია.

დისკუსიის მონაწილე გოგო: არ ვეწინააღმდეგები იმ აზრს, რომ დიალოგს აზრი არა აქვს. კედელი კი არა, უფსკრულია ჩვენ შორის. თვალებში ვუყურებთ და გვძულს ერთმანეთს. ჩვენ და ისინი - ასე ვიყოფით ორივე მხრიდან.

ვეუბნებით, შენ არაფერი გესმის, აზრზე არა ხარ და მოდი, დაჯექი, გელაპარაკო ჭეშმარიტ ღმერთზე. ემპათია ჯერ ჩვენ უნდა შეგვეძლოს. ისიც ვთქვით, რომ ეს კადრები ყველგან უნდა ტრიალებდეს, მაგრამ რას ველოდებით? კომენტარებს ხომ კითხულობთ? რა შეხებაზეა საუბარი, ემპათია არ არსებობს. 

გიორგი: იქნებ ჩვენ არც არაფერი გვაქვს საერთო?

დისკუსიის მონაწილე გოგო: მათ ჰგონიათ, რომ ხელშეუხებლები არიან.

ია გიორგაძე: დიალოგი მარტო ემპათიაზე ხომ არ დგას, შეიძლება იდგეს შიშზეც. თუ ნაცემებზე არ რეაგირებს, შეიძლება შეშინდეს, რომ ხვალ მის შვილს არ დაემართოს იგივე. 

გრიგოლი: შიშში გაერთიანება, ჩემი აზრით, საშიშია.

ახლა ქალაქის ცენტრში ვართ და პრივილეგია გვაქვს, რომ ჰუმანურად ვიგრძნოთ თავი, მაგრამ ამასწინათ, ვუსმენდი გიორგი ოკმელაშვილის იურისტს, რომელიც ამბობდა, რომ ხშირად უწევს ისეთ საქმეებზე მუშაობა, როცა მოქალაქემ პოლიციელი დაჭრა. ეს, თურმე, ხშირად ხდება. ოკმელაშვილს, სხვათა შორის, იგივე მუხლი წაუყენეს. ანუ პოლიციელს დაჭრი, თუ აქციაზე ხელს აუქნევ, ერთი და იმავე მუხლით ისჯები. ნორმალიზებულია ძალადობა საქართველოში. „ოცნების“ ამომრჩეველსაც იმიტომ არ უჩნდება პროტესტი. ხელის შემორტყმა თუ არტყმა ნორმალურია. ასეთი ოჯახებისთვის ძალადობა არ არის ტრაგიკული.

ასევე: გვეშლება, როცა ვლაპარაკობთ ამ ხელისუფლების სისუსტეზე, ამ ხელისუფლების სისუსტე მისი ძალაა. ეს მმართველობა 12 წელს გაგრძელდა იმიტომ, რომ გაჩვენებდნენ, რომ სულელები არიან. რაც უფრო სულელია, ნაკლებად გაღიზიანებს. მიშა გაღიზიანებდა. მიშას დროს იყო ორგანიზებული დანაშაულებრივი ვერტიკალი, რომელსაც ჰქონდა თავისი იდეოლოგია. ეს იდეოლოგია არ იყო კლეპტოკრატიული, არამედ იყო მანიაკალურ-ფაშისტური. იმ გუნდს პირადი ტრავმების ძალაუფლებრივი გამოყენების საშუალება ჰქონდათ. ამ გუნდს იდეოლოგია არ აქვს, მათ აერთიანებთ ის, რომ ესეც კოლონიური ადმინისტრაციაა. მაგრამ ივანიშვილის გუნდს იცით, შიგნით, ერთმანეთთან დამაკავშირებლად, რა საერთო აქვს? - კომპრომატი, ეს აიძულებთ დარჩნენ თვითგადარჩენის რეჟიმში. „ოცნების“ გუნდის წევრები ერთმანეთს არ ენდობიან.

ამ უნდობლობაში ყოფნა მუდმივი სტრესი და წნეხია - მათ ეს აერთიანებთ. თორემ ამ ქალაქში ისედაც ყველამ იცის, ვინ ვისთან წევს და ვინ ვისთან დადის.

ცოტახნისწინვკითხულობდი 1990-იანებისსახალხომოძრაობებზე, „რუსთაველისსაზოგადოება“, „ედპ“, „სახალხოფრონტი“. ყველასჰქონდაიდეოლოგია. ჩვენიმეხსიერებახომმყიფეა, იმიტომაამყიფე, რომარარსებობსინსტიტუციები. ინსტიტუციებიინახავსმეხსიერებას, ჩვენისინიარგვაქვსდაამიტომაცარაფერიგვამახსოვრდება. დაარგვაქვსიმიტომ, რომ

ეს ხალხი, ყველა, აღმოჩნდა კაგებეს სამსახურში. ზოგი - უნებლიედ, ზოგი - თავისი გადაწყვეტილებით. უშიშროება არ მუშაობს ისე, როგორც მე ვეურთიერთები ოჯახის წევრს, ან საყვარელს, ან მეზობელს. უშიშროება პირდაპირ არ მიმართავს, როგორც ადამიანი - ადამიანს. როგორც ორგანო, კომუნიკაციის უფრო რთულ მექანიზმს აგებს. მაგალითად, აქვს პროპაგანდის დალექვის პოლიტიკა. არ ჩანს სუბიექტი, რომელიც გელაპარაკება. როგორც ჭადრაკშია: თუ ჩემი სტრატეგია არაა დაფარული, არ ვარ კარგი მოთამაშე. ასე მოქმედებს უშიშროება. ამიტომ, იმასაც ვფიქრობ, რომ შეიძლება კონტრრევოლუციური ძალები შეიქმნას ამ პროცესში ისე, რომ მათ არ ჰქონდეთ წარმოდგენა, რომ ემსახურებიან „ქართული ოცნების“ ნებას. ასეთი ბევრი ყოფილა.

ის გახურებული თავი, რომელიც გასროლილ ტყვიას მოირტყამს, სინამდვილეში „ოცნების“ საქმეს გააკეთებს. ხალხი მოქმედებს იმ სცენარით, რომელსაც „ოცნება“ შემოაგდებს ხოლმე.

არჩევნების შემდეგ, აქციებზე, იყო სრული პესიმიზმი, ამ დროს გამოვიდა კობახიძე და თქვა ის, რაც თქვა. არ მგონია, რომ ეს იღბალია. იმიტომ, რომ შეცდომას სამჯერ დაუშვებს ვირიც. როცა მთელი შენი პოლიტიკა აგებულია ამ განზრახულ პროვოკაციაზე, არ მგონია, რომ ეს შეცდომებია. მათ უნდათ არეულობა. ომზე ლაპარაკობს ხალხი, რომელიც ომის პოლიტიკას აწარმოებს.

ტიტუშკებმა გაგვიხიეს თავპირი და მეორე დღეს გამოვიდა ხალხი ბუშტებით და ნაგვის პარკებით... ის საზოგადოება, რომელიც სამართლებრივად გამართლებული ტერორისტული ორგანიზაციის ტერორს ხვდება ბუშტებით და ნაგვის პარკებით, ომის ლეგიტიმაციას ვერ შექმნის.

საფრენგეთში ტერორი რომ გაამართლოს სახელმწიფომ, გამოვა მეორე დღეს ხალხი და დაწვავენ ყველაფერს. ჩვენ ამას არ ვაკეთებთ, ე.ი. საზოგადოება არ უწევს ლეგიტიმაციას ომს. ვინმეს თუ არ უნდა ომი, ესაა საზოგადოება. ეს გამოჩნდა. მკაფიოდ.

მარიამ ადუაშვილი: დიდი ხანია, არჩევნებზე ვმუშაობ და ვფიქრობ, მთელი კამპანია - ევროკავშირი თუ რუსეთი - ამ არჩევანზე რომელიც აიგო, არ იყო სწორი გათვლა. არავინ იცის, რას ვგულისხმობთ ევოკავშირში. „ქართულ ოცნებას“ ჰყავდა კარგი ჯგუფი, რომელიც ადამიანებს მიზანმიმართულად აბნევდა და ეუბნებოდა, რომ ევოკავშირი არის ელგებეტე პროპაგანდა. არადა ადამიანებს უნდათ მშვიდობაში ცხოვრება, კეთილდღეობა, კარგი ცხოვრება - ანუ ევროკავშირი უნდათ. მაგრამ თან ევროკავშირი არ უნდათ. ოპოზიციამ არაფერი გააკეთა ამისთვის, რომ ამ ხალხის დაბნეულობა გაეფანტა. რითიც შეიძლება ხალხი გაერთიანებულიყო. 

მარიამი: შემოდგომაზე იქნება ახალი არჩევნები. სამი ათასი უბანი გვაქვს. თითოზე 7 თუ 6 თავისუფალი დამკვირვებელია. ყველა არჩევნებზე ეს კვოტა ივსებოდა „ქართული ოცნების“ პარტიული აქტივით. მოდი, ამით დავიწყოთ ახლა, რომ თუნდაც ეს კვოტა შეავსონ თავისუფალმა დამკვირვებლებმა.

ია გიორგაძე: ცესკო ემსახურება რეჟიმს. 

მარიამი: ცესკო რეფორმირდეს, კადრები შეიცვალოს - ეს მოვითხოვოთ.

გიორგი: გავიხსენოთ წინასაარჩევნო კამპანია, ერთი დადიოდა მუსტანგით და სულ მინდოდა მეკითხა, ვის ახარბებდა? და იქით მელია, რომელიც მანტრასავით იმეორებდა, რომ ივანიშვილს დაამთავრებდა. ალტერნატივად ეს გვქონდა.

გრიგოლი: ძალიან არ ჰგავდა ეს არჩევნები იმას, რომ ოპოზიციას რამის მოგება უნდოდა.

ფოტო: დავით სიჭინავა