სიკვდილი გამოძახებით | ბუკოვსკი და სარამაგუ
მე საერთოდ არ მჯერა, რომ სიკვდილი არსებობს, მაგრამ ადამიანების დიდ ნაწილს ვერაფრით ვარწმუნებ. მართალია, გარდაცვალების სტატისტიკა მათ მხარესაა, მაგრამ ეგეც რაღაც ტრიუკი მგონია.
მხატვრულ ტექსტში, კი ბატონო – ეფექტური მეტაფორაა სიკვდილი. ფილოსოფიაშიც მოხერხებულად ჯდება, მით უმეტეს, თუ დიალექტიკური თამაშის ნაწილია. მაგალითად, ბოდრიარი ჩამთრევ თამაშს იწყებს კითხვით: ვინ არის ის, ვინც უფრო მეტი ადამიანი დახოცა, ვიდრე სტალინმა და ჰიტლერმა ერთდროულად? ფილოსოფოსი ამ პარადოქსს პროცენტული მაჩვენებლებით განმარტავს და ასკვნის, რომ ეს არის კაენი: მან ძმის მოკვლით კაცობრიობის მეოთხედი ამოხოცა. ბოდრიარი ჩვეული ირონიით განაგრძობს, რომ კაენს კაცობრიობის წინაშე დანაშაულისთვის უნდა მოეთხოვოს და ამ ლოგიკას თუ გავყვებით, ჰააგის ტრიბუნალიც უკან მორჩება.
რასაკვირველია, ამით ფილოსოფოსი ზუსტი ლოგიკის უძლურებას გვიჩვენებს და იმასაც, რომ სტატისტიკა მეტისმეტად „მანიპულირებადია“.
მაგრამ უდავო მკვლელის სახელი სტატისტიკის მიღმაც ცნობილია, მას ჩვენ განზოგადებული სახელით ვიცნობთ – სიკვდილი!
გენდერული თანასწორობის იდეის კვალდაკვალ, სიკვდილი მასკულინური თეთრწვერა ბერიკაციდან თანდათან კაი შესახედავ ქალად გარდაიქმნა. ორი წიგნი, რომელმაც ბოლო დროს ჩემზე შთაბეჭდილება მოახდინა, სწორედ ამ საკმაოდ ძველი იდეის ახლებურ ხედვას გვთავაზობს. ჟოზე სარამაგუს „სიკვდილი ისვენებს“ და ბუკოვსკის „მაკულატურა“ – ორივე რომანი არსებითად განსხვავებულია, მაგრამ მათ სიკვდილის გენდერული კონცეფცია აერთიანებს.
ჩარლზ ბუკოვსკის სიცოცხლე უყვარდა, ამიტომ, ძირითადად, სიკვდილზე წერდა.
მისი რომანი „მაკულატურა“ სწორედ სიკვდილზეა. ამ რომანის დაწერიდან ბუკოვსკი მალევე მოკვდა, რაც, ჩემი აზრით, სულაც არ იყო პატიოსანი საქციელი. თუმცა, მას უყვარდა სიურპრიზები, ესეც უნდა ითქვას.
„მაკულატურა“ უპირობოდ გროტესკული რომანია, მაგრამ საკმაოდ სევდიანი. პერსონაჟი ბილეინი ლუზერი შერლოკ ჰოლმსია, რომელიც კვანძის გახსნაში მაინცდამაინც ვერაა გამეცადინებული. სამაგიეროდ, მუშტი უჭრის და მძაღე ხასიათის გადამკიდე ხშირადაც ჩხუბობს. ძირითადად, ყველას ერევა, მაგრამ თუ ასე არაა, ამ დროს ჩნდება სიკვდილი, რომელიც თავის პროფესიულ უნარებს ბილეინის მეტოქეებზე წარმატებით სცდის – ხოცავს, ერთი სიტყვით. მაგრამ მთავარი ეს არაა – პერსონაჟი სიკვდილი ქალია, გრძელფეხება, გათქვირული, სანაქებო ძუძუებით და მომრგვალებული ტაკუნებით. ბილეინს პირდაპირ ერექცია ემართება მის დანახვაზე; ქალბატონი სიკვდილი ფეხს ფეხზე რომ გადაიდებს, მისი საშო ისე ლაპლაპებს, როგორც ათასი ციური სხეული, როგორც მილიონი სარეკლამო ბილბორდი, როგორც ბიძინა ივანიშვილის შუბლი, როცა ის ნიცშეზე საუბრობს. სექსუალური ქალბატონი სიკვდილი. კვლა და სექსი, როგორც იდეოლოგიური ტყუპები. დანით სხეულში შესვლა, როგორც პენეტრაცია. სიკვდილი, როგორც სიყვარული. სისხლი, როგორც ეაკულაცია. არ მინდა ვულგარული ფროიდიზმით დავკავდეთ, მაგრამ ჩვენ ხომ „ბინძურ“ ბუკიზე ვსაუბრობთ.
მიუხედავად იმისა, რომ ფემინური სიკვდილის სახე არაერთ მითოლოგიაშია, მხატვრულ ტექსტში მისი ხაზგასმით წარმოჩენა რაღაც ფარულ კონცეფციას უნდა ემსახურებოდეს. ამაზე პასუხი ბუკოვსკის „მაკულატურაში“ არ იძებნება, სამაგიეროდ, მას უფრო ჩაუღრმავდა ჟოზე სარამაგუ.
„ყველა ენაში, მხოლოდ რამდენიმეს გამოკლებით, სიკვდილი ყოველთვის მდედრობითი სქესის არსებაა“, – ასე ამბობს პორტუგალიელი ნობელიანტი. ლინგვისტები ალბათ არ დაეთანხმებიან, მაგრამ ისეთი დროა, მეცნიერებს ასე ხელაღებით ვეღარ ენდობი.
სარამაგუს სიკვდილიც ქალია, მისი სქესის იდენტიფიცირება რომანის ბოლოსკენ ხდება შესაძლებელი, მაგრამ მთავარი ეს არაა. მთავარია, რომ ეს სიკვდილი ისეთი ვინმეა, ვინც (თანამედროვე ჟურნალისტიკის ენით რომ ვთქვათ) მოსაკლავი ობიექტის მიმართ სასიყვარულო ურთიერთობაში შესვლა მოახდინა.
მაგრამ, კაცმა რომ თქვას, არც ესაა მთავარი. მთავარი ისაა, რომ შეყვარებულ სიკვდილს ვინმეს მოკვდინების უნარი გაუქრა. სიკვდილი ვეღარავის კლავს, რადგან სიყვარული სიკვდილს აუქმებს, მას ნულოვანს ხდის, სრულიად გამოუსადეგარ მოვლენად აქცევს.
„მეორე დღეს არავინ მომკვდარა.“
– ასე მთავრდება რომანი. ასეც უნდა დამთავრებულიყო.
